به گزارش خبرنگار خبرگزاری موج، خودروسازان ۴۰ سال است به مردم می‌گویند در شرایط حساسی هستند ولی این شرایط چه زمانی قرار است اصلاح شود، هنوز مشخص نیست. این صنعت انحصاری و ناتوان یکبار بخت آزمایی راه می اندازد شاید بی کفایتی های خود را از این طریق بپوشاند و مردم هم برای همین محصولات گران و کم‌کیفیت مسابقه می‌گذارند و به آن هم نمی‌رسند؛ و یک بار خودرو در بورس عرضه می کنند! که شاید گشایشی رخ دهد اما دریغ از آنکه آب از سرچشمه گل آلود است.

در ابتدا باید روشن شود هدف از ورود صنعت خودرو به بورس کالا چیست؟ حذف تصدی گری دولت است یا ایجاد درآمد برای دولت! از آنجا که هنوز یک برنامه جامع بر صنعت خودرو حاکم نیست یعنی بر این صنعت هم مانند همه صنایع باید قوانین کسب و کار حاکم باشد نه معیارها و شاخص های امنیتی سیاسی؛ در نتیجه بسیاری از کارشناسان معتقدند که بورس کالا هم راهی است برای پر‌کردن چاله‌و‌چوله‌های خوروسازان و دولت.

البته بورس نسبت به فروش دستوری بهتر است، اما بورس کالا یک روش ایده‌آل برای فروش خودرو نیست و در دنیا هم تجربه‌نشده است؛ اما اینکه ما ابداع کننده موضوعی باشیم هم بد نیست ولی بهتر است این ابداعات ابتدا در یک اقتصاد سالم صورت پذیرد تا همه جوانب آن به روشنی دیده و بررسی شود نه در کشوری که نقدینگی سرگردان آن با تورم بالای ۴۰ درصد در بازارها جولان می‌دهد و اقتصاد را به هرسو که بخواهد می کشاندش!

عوامل متعددی از جمله بازگشت تحریم‌ها، اختلاف قابل‌ملاحظه بین قیمت کارخانه‌ای و قیمت بازاری خودرو و همچنین حضور دلالان و رانت‌خواران باعث شد که فروش و عرضه خودرو در بورس کالا برای نخستین بار در سال ۱۳۹۶ مطرح شود. همراه ما باشید در این مطلب می‌خواهیم درباره چیستی عرضه خودرو در بورس کالا و مزایا و معایب آن صحبت کنیم.

به دنبال بازگشت تحریم‌ها علیه ایران، صنایع متعدد داخلی از جمله صنعت خودروسازی با کمبودهای متعددی مواجه شد که در نتیجه آن‌ها، تولید و عرضه خودرو به بازار به شدت افت پیدا کرد. در این میان ممنوعیت واردات خودرو نیز به عنوان یک عامل تقویت‌کننده باعث شد خودرو نه به عنوان یک محصول مصرفی، بلکه به عنوان یک کالای سرمایه‌ای مورد توجه خریداران قرار گیرد. تیراژ پایین خودروسازان و از سوی دیگر شمار روزافزون مشتریان باعث شد تعادل میان عرضه و تقاضا در بازار خودرو از بین برود و بستر مناسبی برای فعالیت واسطه گران و دلالان فرصت‌طلب به وجود آید و از همه مهم‌تر، قیمت خودروها به طور نجومی افزایش پیدا کند.

عرضه خودرو در بورس کالا به عنوان یک راه‌حل بالقوه جهت جلوگیری از فعالیت دلالان و تعیین قیمت خودرو در بستری شفاف و متناسب با عرضه و تقاضا، در اردیبهشت سال ۱۴۰۱ آغاز شد.

در بورس کالا، خودرو بدون نیاز به قرعه‌کشی در دسترس خریداران قرار می‌گیرد. مشتریان در یک حراج عادلانه شرکت کرده و محصول مورد نظر را با یک قیمت نهایی خریداری می‌کنند. به بیان دیگر، بورس کالا بستری را برای تعیین شفاف و منصفانه قیمت خودرو فراهم می‌آورد، به طوری که هم خودروساز و هم مصرف‌کننده از معامله خود سود می‌برند و قیمت‌های نجومی بازار تا حد زیادی تحت کنترل درمی‌آیند.

مزایای عرضه خودرو در بورس کالا چیست؟

عرضه خودرو در بورس کالا بدون شک مزایای متعددی به همراه دارد، ولی مهم‌ترین آن‌ها، خروج کالای پذیرفته‌شده در بورس، از نظام قیمت‌گذاری است. به بیان بهتر، شورای رقابت و تنظیم بازار، نقشی در تعیین نهایی قیمت خودرو نخواهند داشت، در عوض مشتریان بر سر قیمت با یکدیگر رقابت می‌کنند. از دیگر مزایای عرضه خودرو در بورس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

کشف قیمت واقعی حین معاملات

توزیع مناسب خودروها

قانونمند بودن

حذف دلالان و واسطه‌گران

تضمین ابعاد مختلف معامله در چارچوب بورس کالا

تنظیم قیمت در بازار آزاد

بورس کالا، یکی از بهترین و به‌روزترین روش‌های ممکن برای حراج واقعی محصولات است که به سبب تکیه بر کارگزاری‌ها، مشتریان را از دردسرهای خرید مستقیم دور نگه می‌دارد.

کشف قیمت در بورس کالا چگونه است؟

بهای خودرو در بورس کالا از طریق حراج باز و با توجه به مکانیزم عرضه و تقاضا مشخص می‌شود. در ابتدای کار، یک قیمت پایه برای هر خودرو تعریف می‌شود. اگر شمار متقاضیان کمتر از ظرفیت عرضه باشد، خودرو با همان قیمت پایه به فروش می‌رسد. در غیر این صورت، رقابت از قیمت پایه آغاز می‌شود و مالکیت خودرو به خریداری تعلق می‌یابد که بیشترین قیمت را پیشنهاد داده باشد.

بدین ترتیب، مشتری با صلاحدید خود در رقابت شرکت کرده و خودروی مورد نظر را با قیمت پیشنهادی و معقولانه از نظر خود، خریداری می‌کند. این ساز و کار بسیار مطلوب و رضایت‌بخش به نظر می‌رسد. با این حال، معایبی نیز در عرضه خودرو به عنوان یک کالای سرمایه‌ای در بورس کالا وجود دارد که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

عرضه خودرو در بورس کالا چه معایبی دارد؟

خودروسازان و قطعه‌سازان در آرزوی حذف قیمت دستوری از روی محصولات خود هستند و بورس کالا بهترین بستر برای رسیدن به این آرزو است. شعار کشف واقعی قیمت در چارچوب بورس کالا، در نهایت طمع خودروسازان و در نتیجه افزایش قیمت کارخانه‌ای خودروها را به همراه خواهد داشت. در صورت عدم مدیریت صحیح این بستر رقابتی، قیمت کارخانه‌ای خودروها ممکن است به قیمت نجومی و هولناک بازار نزدیک شود. بر خلاف خودروساز، خریدار به سود بسیار ناچیزی دست یابد و بورس کالا اثربخشی خود را از دست بدهد.

از طرف دیگر، بورس کالا تنها یک بستر متفاوت برای خرید و فروش خودرو است و تغییر چندانی در سیاست‌گذاری‌های کلان ایجاد نخواهد کرد. ساخت خودرو در کشور به واردات قطعات و در نتیجه انجام معاملات دلاری وابسته است و در واقع بهای دلار، قیمت واقعی خودرو را مشخص می‌کند. به بیان بهتر، بورس کالا شاید با حذف دلالان موجب کاهش قیمت جزئی خودرو شود، ولی در نهایت این ارزش دلار است که تأثیر مستقیم روی قیمت خودرو دارد.

به عنوان یک ایراد بزرگ، اگر عرضه خودرو در بورس کالا به هر دلیلی متوقف شود، بدون شک پس از مدت کوتاهی شاهد جهش قابل‌توجه قیمت خودرو در بازار آزاد خواهیم بود. چنین رخداد شوکه‌کننده‌ای قبلا در بازار سکه و طلا تجربه شده است.

با تمام این اوصاف، کارشناسان حوزه بر این باورند که عرضه خودرو در بورس کالای ایران یک امر بی‌سابقه بوده و فعلا نمی‌توان در مورد پیامدهای آن اظهار نظر کرد. سرمایه‌گذاری و معامله خودرو در این بستر روند بسیار ساده‌ای دارد، ولی این سادگی در صورت ورود سرمایه‌های سرگردان به بازار خودروهای بورسی، موجب نوسانات شدید خواهد شد. بورس کالا شاید یک راه‌حل کوتاه‌مدت برای کنترل قیمت‌ها باشد، ولی چاره‌ساز اصلی برای تثبیت قیمت‌ها و ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضا نیست.