​به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری موج، تولید زعفران در کشور شاید قدمتی سه هزار ساله دارد، قدمتی به بلندای تاریخ که ۹۵ درصد طلای سرخ مورد نیاز دنیا را تأمین می‌کند. زعفران یکی از مهمترین محصولات صادراتی ایران است که نقش مهمی در درآمد و اشتغال تولیدکنندگان زعفران بازی می‌کند. خراسان، فارس و کرمان از جمله مقاصد کاشت زعفران در کشور هستند. اما به دلیل خشکسالی، محصول زعفران طی سالیان اخیر کاهش یافته در حالی که قیمت آن متغیر بوده است. همچنین کوتاهی برخی مسئولان نسبت به برندسازی زعفران، اشتغال‌زایی و بازاریابی در سطح جهان برای فروش این محصول مرغوب و منحصر به فرد سبب شده تا امروزه صادرات این کالا در انحصار چند کشور وارد کننده قرار گیرد. 

رشد ۶۳ درصدی صادرات زعفران

«غلامرضا میری» رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران با بیان اینکه تا فصل برداشت زعفران دوماه دیگر باقی مانده است، گفت: برای ارائه آمار تولید زعفران باید تا دوماه آینده صبر کرد و پس از آن به مقایسه آماری پرداخت. اما صادرات زعفران در سه ماه نخست امسال حدود 53 تُن بوده است که در مقایسه با سال گذشته 63 درصد رشد داشته‌ایم.  

تأثیر نوسانات قیمت دلار و ارز بر قیمت زعفران 

میری با اشاره به تأثیرات نوسانات دلار و ارز در قیمت زعفران، بیان داشت: زعفران نیز همانند دیگر محصولات از این مسأله مستثنی نیست. قیمت زعفران در این دوماه گذشته حدود 15 تا 20 درصد رشد داشته و به‌دنبال آن افزایش قیمت داشتیم. دلیل آن هم صادرات و عرضه کم آن توسط کشاورزان است که به درستی بازار را مدیریت کردند و به موقع زعفران را با توجه به نیاز بازار زعفران را عرضه و زمانی که تقاضا نیست، وارد بازار نمی کنند و از کاهش قیمت زعفران جلوگیری می‌کنند. 

وی در ادامه افزود: در بخش قیمت‌ها و برای تعیین نرخ پایه گمرکی بعد از هفت ماه تلاش و پیگیری توانستیم نرخ گمرکی را از 1283 دلار که قبلا برای بهترین نوع زعفران در نظر گرفته شده بود به 950 دلار برسانیم که می‌تواند کمکی به صادرکنندگان باشد. در واقع در گذشته یا در زمان حاضر ما باید 150 دلار زعفران را در خارج از کشور می‌فروختیم و باید با دلار 1283تومان با بانک مرکزی  تسویه می‌کردیم و آن کسری 450 دلاری را به‌صورت قاچاق از بازار تهیه می‌کردیم و به  اصطلاح روی آن 850 دلاری که از برگشت ارزمان به‌دست می‌آمد می گذاشتیم تا بتوانیم یک کیلو زعفران را تسویه کنیم و این برای صادرکنندگان واقعا سخت و ناممکن بود. 

مشکلات و موانع موجود صادرکنندگان 

رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران، با توضیح اینکه از اردیبهشت سال 1397 تاکنون قیمت نرخ پایه گمرکی با نرخ زعفران صادر شده همخوانی نداشته است، گفت: از 2/2/97 قیمت نرخ پایه گمرکی هیچ وقت با نرخ زعفرانی که صادر می‌کردیم همخوانی نداشته است و متاسفانه بانک مرکزی اصرار دارد که صادرکنندگان باید بر اساس نرخ پایه گمرگی بدهکاریشان را تسویه کنند که در بیشتر مواقع بین 50 تا 60 درصد اختلاف دارد و صادرکنندگان از عهده پرداخت بدهکاری خود بر نمی‌آیند.

میری با بیان اینکه مسئولان و متولیان امر باید در جهت تولید بیشتر زعفران حمایت صادرکنندگان این حوزه را در اولویت قرار دهند، اظهار داشت: بانک مرکزی، دولت، سازمان توسعه تجارت، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت صمت و مجلس شورای اسلامی باید در این راستا اقدامات لازم را به‌عمل آوردند و این مشکل را حل کنند زیرا در صورت تداوم این موضوع صادرکنندگان با معضلات بیشتری مواجه خواهند شد. 

قاچاق زعفران گریبانگیر صادرکنندگان 

این فعال اقتصادی با اشاره به اینکه صادرکنندگان هر سال باید مالیات پرداخت کنند، گفت: وقتی که ما زعفران را بین 600 تا 700 دلار صادر می‌کردیم چرا بانک مرکزی 1600 دلار در آن مقطع از ما مطالبه می‌کند؟ بنابراین بهتر است این مشکلات حل شود تا در آینده شاهد ابطال شدن کارت صادراتی صادرکنندگان توسط بانک مرکزی یا اتاق بازرگانی نباشیم و یا مشکلات قضایی برای آنها به وجود نیاید. صادراتی که اکنون طبق مصوبه مجلس از پرداخت آن معاف است متاسفانه با این وضعیتی که بانک مرکزی در پیش گرفته است هر ساله باید صادرکنندگان مالیات پرداخت کنند و این ظلم به صادر کننده است و در صورت تداوم این موضوع او رقبت خود را برای صادرات از دست می‌دهد و اینگونه بازار قاچاق رواج پیدا خواهد کرد. 

وی افزود: ما در سال 99 با 47 کشور واردکننده 325 تن زعفران صادر کردیم اما در سال 1401به 67 کشور وارد کننده 239 تن زعفران صادر کردیم، در حالی که مصرف جهانی افزایش پیدا کرده است 90 تن زعفران کاهش داشتیم.  90 تن کاهش داشتیم و این مقدار صادرات قانونی است یا از مبدا قانونی اما به همین میزان یا دوبرابر آن قاچاق داشتیم. 

وی افزود: دولت باید تدبیری بیاندیشد که از قاچاق زعفران به خارج کشور جلوگیری شود زیرا این موضوع نه برای دولت و تولید کننده و همچنین صادرکننده هیچ سودی ندارد و تا زمانی که قاچاقچیان جهانی بازار زعفران را در دست گرفته‌اند و ما نمی‌توانیم با وضعیت موجود رقابت کنیم. از طرفی هم برخی گمان می‌ کنند اگر نرخ پایه گمرکی به طور مثال کاهش پیدا کند یا به قیمت واقعی برسد بر روی نرخ قیمت زعفران در بازار تاثیر می‌گذارد که به هیچ وجه اینگونه نیست. به عنوان مثال درنظر بگیرید 1283 دلار قیمت زعفران فرض کنید 40 یا 45 یا 46 میلیون تومان خرید داشتیم، اکنون نرخ زعفران با پایه گمرکی 950 دلار و قیمت زعفران بین 48تا 50 میلیون تومان، پس نرخ پایه گمرکی تاثیری در قیمت بازار تاثیری ندارد.

قوانین نیازمند اصلاح و بازنگری هستند

میری با بیان اینکه 90 درصد تولید و صادرات زعفران در خراسان بزرگ انجام می‌شود و بهتر است اختیارات به استان خراسان تفویض داده شود، گفت: قوانین و دستورالعمل‌ها و بخش نامه‌هایی که در حوزه زعفران وضع شده است بهتر است در اختیار مسئولان همان استان قرار گیرد.  در حالی که در ماده 16 قانون پیش‌بینی شده هر یک ماه یکبار می‌شود نرخ پایه گمرکی را مورد بازنگری قرار داد اما متأسفانه این موضوع نادیده گرفته می‌شود.

ایران همچنان مقام نخست تولید زعفران در دنیا را دارد

رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران، گفت: ایران در تولید زعفران همچنان مقام نخست تولید را در دنیا دارد اما نباید با این وضعیت ادامه بدهیم و قاچاقچی هر کاری را می‌خواهد بدون ضابطه و با کیفیت پایین انجام دهد زیرا اینگونه به‌طور قطع بازار تولید را از دست خواهیم داد. به‌عنوان مثال، آمریکا 20 سال پیش تولید پسته نداشته اما در حال حاضر نخستین تولیدکننده جهان است، این مسأله از کجا ناشی می‌شود؟ بنابراین اگر به این مسائل نگاهی واقع بینانه نداشته باشیم و در جهت رفع مشکلات اقدامی صورت نپذیرد تولید و صادرات زعفران نیز به سرنوشت دیگرمحصولات کشاورزی دچار می‌شود.