به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری موج، بهره‌وری یک واژه مهم و پر تکرار در جریان رشد و توسعه اقتصادی در کشورهای توسعه‌یافته و درحال‌توسعه است. بهره‌وری که در معنی (productivity) اطلاق می‌شود یک مفهوم کلیدی در بحث دانش اقتصادی، مدیریتی و مهندسی است و ارتباط تنگاتنگی با رشد اقتصادی دارد. تعریف ساده از بهره‌وری به مقدار کالا و خدمات تولید شده نسبت به کار، انرژی و مواد مصرف شده در تولید برمی‎گردد. همچنین ساده‌ترین تعریف بهره‌وری می‎گوید «نسبت بین خروجی و ورودی یک مقیاس از مصارف منابع و ستاده از فعالیت‌های اقتصادی است».

در یک تعریف اقتصادی از بهره‌وری، داده (Input) و ستاده (Imput) یا به عبارتی ورودی و خروجی یک واحد مشخص از ساعات نیروی کار در مقابل یک واحد معین از تولید ناخالص داخلی میزان بهره‌وری را مشخص می‎کند.

امین دلیری، مدرس دانشگاه و اقتصاددان درباره بهره ‎وری و تاثیر آن بر رشد اقتصادی به دو عنصر کارایی و اثربخشی اشاره کرد و به خبرگزاری موج گفت: کارآیی (Efficiency) استفاده بهینه از منابع استفاده شده در انجام یک فعالیت تولیدی و خدماتی است و اثربخشی (Effectiveness) انجام فعالیتی بر اساس اهداف و برنامه‌های اعلام شده معنی می‎شود؛ به عبارت دیگر همسو بودن فعالیت‌ها با اهداف تعیین شده بوده که بین این دو عنصر تفاوت‌هایی وجود دارد.

وی با بیان اینکه مقوله بهره‌وری با نیروی کار، سرمایه، آموزش، تغییرات تکنوژیکی و ترکیب بهینه نیروی کار و سرمایه ارتباط نزدیکی دارد، گفت: شواهد تاریخی در یک قرن اخیر نشان می‌دهد، رشد بالای اقتصادی کشورهای توسعه‌یافته صنعتی، مرهون رشد بالای بهره‌وری بوده است. این رشد اقتصادی کشورهای توسعه‌یافته در یک قرن اخیر با استفاده از روش‌های نوین تولید و بکارگیری کارگران ماهر آموزش‌دیده، رشد تکنولوژی، ابداعات، نوآوری و اختراعات مربوط می‌شود و رشد نوین اقتصادی مرهون افزایش نرخ بهره‌وری در این کشورها بوده است.

تأثیرات بهره وری بر راندمان تولید چیست؟

این اقتصاددان با تاکید بر ارتباط بهره‌وری نیروی کار و بکارگیری روش‌های نوین تولید در افزایش بهره‌وری، گفت: فراموش نکنیم رشد بالای بهره‌وری باعث رقابت‌پذیری کالاهای تولیدی در کشورهای توسعه‌یافته شده چرا که رشد اقتصادی یک کشور بستگی زیادی به ارتقا بهره‌وری نیروی کار و رشد تکنولوژی و بکارگیری فناوری نوین دارد. از سوی دیگر کاهش هزینه‌های تولید، مرهون رشد بهره‌وری است؛ بنابراین اثرات بهره‌وری را می‌توان در تخصیص بهینه منابع مشاهده کرد.

وی تصریح کرد: اثرات تغییرات تکنولوژیکی که به واسطه آموزش مستمر و مهارت‌آموزی نیروی کار به دست می‎آید در صرفه‌جویی‌های منابع در مقیاس تولید قابل لمس است.

این کارشناس اقتصاد کلان با بیان اینکه بهره‌وری باعث می‌شود از عوامل تولید یعنی کار، زمین و سرمایه استفاده بیشتری شود، یادآور شد: بهره‌وری در 3 فعالیت سرمایه فیزیکی، فناوری‌های جدید و سرمایه نیروی انسانی خودش را نشان می‌دهد. این همان رشد و ارتقا بهره‌وری نیروی کار و تکنولوژی در مقیاس تولید است که واحدهای تولیدی را رقابت‌پذیر کرده و هزینه‌های تولید را کاهش داده و همچنین با ایجاد یک فضای رقابتی، امکان صادرات کالاهای تولید شده را به بازارهای جهانی مهیا می‌کند.

وی گفت: بهره‌وری صرفاً از طریق افزایش سرمایه‌گذاری، بهره‌وری کیفیت نیروی کار به واسطه آموزش مستمر مهارت‌آموزی، پیشرفت‌های تکنولوژی و نوآوری در روش‌های تولید محقق می‌شود.

او تاکید کرد: مدیریت زمان، مدیریت انرژی، مدیریت پول و سرمایه و نیز منابع مصرفی سبب افزایش راندمان نیروی کار و منابع خواهد شد. سرمایه‌گذاری، نوآوری، بهبود فرآیند زنجیره تأمین، توسعه مالی واحدهای تولیدی، کارآفرینی و بکارگیری روش‌های نوین تولید عواملی هستند که بهره‌وری را در اقتصاد افزایش داده و موجب رشد می‌شود.

اثر بهره‌وری بر افزایش امنیت غذایی

دلیری در ادامه سخنان خود به تاثیر بهره‌وری در حوزه تولیدات کشاورزی اشاره کرد و گفت: تغییرات تکنولوژیکی در داشت، نگهداشت و برداشت محصولات کشاورزی و زراعی و بر اساس تجارب کشورهای توسعه‌یافته در افزایش محصول در هر واحد هکتار، ضمن کاهش قابل‌توجه هزینه‌های تولید و کاهش نیروی کار و استفاده از روش‌های نوین مکانیزه در زمین‌های کشاورزی، توانسته‌اند راندمان و بازدهی  محصول در هر هکتار سطح زیرکشت را به مقیاس قابل‌توجهی افزایش دهند. نتیجه این  تحولات مثبت زراعی، ارتقا بهره‌وری در زمین‌های تحت سطح کشت محصولات کشاورزی و زراعی در این کشورها بوده است.

این مدرس دانشگاه افزود: بهره‌وری سبب استفاده بهینه از عوامل تولید نظیر نیروی کار، زمین، سرمایه در تولیدات محصولات کشاورزی نیز شده و به اصطلاح راندمان تولید در سطح را افزایش می‌دهد. بنابراین کشورهای توسعه‌یافته در حوزه کشاورزی نیز مطلوب عمل کرده‌اند و با ارتقا راندمان فعالیت‌ها میزان تولید محصولات زراعی و باغی خود را افزایش داده‌اند و بخش از بازارهای جهانی را در اختیار داشته باشند.

نقش بهره‌وری در شرکت‌های دانش‌بنیان

 دلیری همچنین با اشاره به گسترش شرکت‌های استارت‌آپ عنوان کرد: بر اساس این تجارب تاریخی، تأسیس شرکت‌های دانش‌بنیان در چند دهه گذشته مورد توجه دانش‌آموختگان دانشگاهی و سرمایه‌گذاران بخش خصوصی و در رأس سیاست‌های تشویقی دولت‌ها قرار گرفت؛ به قراری که سهم دانش در تولیدات قابل‌ملاحظه باشد.

وی با تاکید بر اینکه اگر شرکت دانش‌بنیانی بهره‌ور نیست یعنی سهم قابل‌توجهی در رشد تولید ندارد باید شرکت مورد نظر را از زمره شرکت‌های دانش‌بنیان خارج کرد، گفت: دانش و علم جوهره این شرکت‌ها  بوده که در خلا بهره‌وری یعنی در تولیدات نقش غالب را ایفا نمی‌کند و نمی‌توان از این شرکت‌ها به عنوان دانش‌بنیان نام برد.