، صنعت نفت ایران از همان نخستین سال های پس از پیروزی انقلاب اسلامی، هدفِ شدیدترین تحریم های خارجی بوده است. تحریم هایی که به طور خاص پس از خروج یکجانبه دولت آمریکا از توافق برجام در سال 2018، بیش از پیش تعمیق نیز شدند و موجب شدند تا میزان تولید و صادرات نفت ایران با سقوط قابل توجهی مواجه شود.

با این حال، به تدریج، ایران خود را با تحریم های تحمیلی غرب و به طور خاص دولت آمریکا سازگار کرد و شاهد هستیم که در ماه های اخیر به اذعان اندیشکده ها و منابع رسانه ای غربی، ایران هم در بخش تولید و هم صادرات نفت توانسته به دوره زمانی قبل از انعقاد توافق برجام بازگردد و بسیاری از تحریم های نفتی علیه خود را بی اثر کند. با این همه، به تازگی شاهد انتشار یک خبر مهم و معنادار در حوزه صادرات نفت ایران بوده ایم.

ماجرا از این قرار است که بر اساس گزارش جدید مرکز آمار اروپا، برخی کشورهای اروپایی نظیر لهستان و بلغارستان و به ویژه ترکیه، برای نخستین بار پس از گذشت چهار سال، اقدام به خرید نفت ایران کرده‌اند. در حقیقت، این دسته از کشورها که در نتیجه تحریم های تحمیلی دولت ترامپ تا حد زیادی روند خرید نفت و فرآورده های نفتی از ایران را متوقف کرده بودند، این روند را معکوس کرده و گزارش های مختلف مثلا در مورد ترکیه حاکی از این هستند که این کشور در ماه های مارس و آپریل سال جاری میلادی، بیش از 1000 تن نفت و فرآورده های نفتی ایران را خریداری کرده است.

البته که دولت ترکیه اعلام داشته بدون توجه به تحریم های غرب علیه ایران، همچنان به خرید نفت ایران در آینده ادامه خواهد داد. در این نقطه یک سوال مهم و محوری مطرح می شود و آن این است که چه شده که این دسته از کنشگران روند خرید نفت ایران را از سر گرفته اند؟ به نظر می رسد برای پاسخ به این پرسش توجه به 2 نکته ضروری است.

اولا، اینطور به نظر می رسد که هم ترکیه و هم شمار دیگری از بازیگران در محیط بین المللی بیش از پیش به این نتیجه رسیده اند که تبعیت آن ها از تحریم های غیرقانونی دولت آمریکا علیه ایران به ویژه در حوزه نفتی، هیچ آورده و سودی برایشان ندارد. به بیان ساده تر، آن ها به این باور رسیده اند که واشینگتن صرفا برای تامین منافع خود، به منافع دیگر کشورها در ارتباطات تجاریشات با ایران بی توجهی می کند.

این در حالی است که هیمن کشورها از طریق توسعه روابط با ایران در حوزه های مختلف تجاری به ویژه خرید نفت می توانند متافع خوبی را کسب کنند. مساله ای که مخصوصا با توجه به مشوق های اعطایی ایران در بحث فروش نفت، ماهیت جدی تری را نیز پیدا می کند.

دوم اینکه در ماه های اخیر شاهد تشدید بیش از پیش منازعات ایدئولوژیک و ژئوپلیتیک در عرصه بین المللی بوده ایم. در این چهارچوب، تا حد زیادی اهرم های تنبیهی قدرت های غربی علیه بازیگرانی که اقدام به نقض تحریم های غرب علیه ایران می کنند، کم اثر شده اند و همین مساله فضای مساعدی را برای بازیگران بین المللی جهت خرید نفت ایران فراهم کرده است.

در حقیقت، ایران به خوبی توانسته در فضای تنش و درگیری های منطقه ای و بین المللی، برای اقتصاد خود و فرصت های صادراتی اش، جانمایی کند و از آن ها بهره برد. معادله ای که خود را در ازسرگیری خرید نفت کشورمان توسط برخی کشورهای اروپایی به وضوح به نمایش می گذارد.