، از جمله روش‌هایی که در بسیاری از کشورها از جمله امریکا، ژاپن، آلمان و استرالیا برای این امر در دستورکار قرار گرفته و نتایج مطلوبی در پی داشته است، افزایش شدید قیمت برق مصرفی مشترکان در زمان اوج مصرف است تا مشترکان مجبور شوند مصرف برق خود را در ساعات پربار کاهش دهند؛ سیستمی که اثرگذاری بالایی داشته است.

در این میان برخی کشورها از جمله ایران و کشورهای اطراف آن، به دلیل موقعیت و شرایط اقلیمی، با وضعیت به مراتب دشوارتری برای تامین برق رو‌به‌رو هستند؛ شرایطی که آنها را ناگزیر کرده، برای جلوگیری از بروز بحران نسبت به اجرای طرح‌های ویژه مدیریت بهینه مصرف برق اقدام کنند. در خاورمیانه و کشورهای اطراف ایران که شرایطی اقلیمی مشابه و یا حتی کم‌بارش‌تری نسبت به ایران دارند، سیاست‌ها و ابتکاراتی اجرا شده و در دست اجرا هستند که می‌تواند الگویی برای ما باشد.

گام‌های عربستان برای بهینه سازی مصرف برق

عربستان به عنوان یک کشور دارای اقلیم گرم و خشک، با چالش‌های زیادی در زمینه تأمین برق مواجه است. هزینه‌های بالای تولید برق به دلیل شرایط اقلیمی و وابستگی به منابع غیر تجدیدپذیر مانند نفت و گاز، فشار بیشتری بر روی مصرف‌کنندگان ایجاد کرده است. در این راستا، دولت عربستان در سال‌های اخیر تلاش می‌کند تا با اجرای طرح‌های مختلف و افزایش آگاهی عمومی، به مدیریت بهتر مصرف برق بپردازد.

الگوی مدیریت مصرف برق در عربستان به‌گونه‌ای طراحی شده که به مشترکان کمک کند تا با آگاهی از مصرف برق خود، به کاهش هزینه‌ها و صرفه‌جویی در مصرف برق بپردازند. این الگو به‌خصوص در ماه‌های گرم و کم بارش سال که مصرف برق به اوج خود می‌رسد، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. تعرفه‌های برق به صورت پلکانی محاسبه می‌شود و با افزایش مصرف، نرخ هر کیلووات ساعت نیز افزایش می‌یابد. هدف از این سیستم، تشویق مشترکان به رعایت الگوی مصرف و کاهش مصرف در ساعات اوج است.

عربستان سعودی برای کاهش ناترازی برق و مدیریت مصرف، چندین راهکار در پیش گرفته است:

مدیریت تقاضا: راهکار اصلی دولت عربستان برای مقابله با ناترازی برق، مدیریت تقاضا است. این امر تشویق مشترکان به کاهش مصرف در ساعات اوج و استفاده از الگوی مصرف بهینه را شامل می‌شود.

تولید برق از منابع تجدیدپذیر: عربستان تلاش می‌کند تا وابستگی خود به نفت برای تولید برق را کاهش دهد. در این راستا، پروژه‌های متعددی با اتکا به انرژی تجدیدپذیر در این کشور در حال اجرا است. آن طور که اعلام شده نیز هدف، افزایش ظرفیت تولید برق از منابع تجدیدپذیر از 700 مگاوات به حدود 2.8 گیگاوات و همچنین اجرای پروژه‌هایی با ظرفیت بیش از 8 گیگاوات در آینده نزدیک است.

بهره‌وری انرژی: عربستان در تلاش است تا بهره‌وری انرژی را در بخش‌های مختلف افزایش دهد. به عنوان مثال، اجرای پروژه‌های نیروگاهی گازی بسیار کارآمد با ظرفیت ۷ گیگاوات را در دستور کار قرار داده است.

آگاهی عمومی: دولت عربستان برای مدیریت بهتر مصرف برق، به افزایش آگاهی عمومی در خصوص الگوی مصرف و صرفه‌جویی انرژی نیز توجه دارد. این امر می‌تواند به کاهش مصرف بی‌رویه و همکاری مردم در مدیریت مصرف کمک کند.

تغییرات کلیدی امارات در جهت مدیریت مصرف برق

امارات نیز یکی از کشورهایی است که در سطح جهانی مصرف برق بالایی دارد. این کشور به دلیل آب و هوای گرم و رطوبت بالا، به شدت به سیستم‌های تهویه مطبوع وابسته است که همین امر به افزایش مصرف برق منجر می‌شود.

بر همین اساس، مدیریت مصرف برق در امارات متحده عربی به ویژه شهر مهم دبی، به عنوان یک استراتژی کلیدی برای بهینه‌سازی استفاده از منابع انرژی و کاهش هزینه‌ها مطرح است. در این کشور، به دلیل شرایط آب و هوایی گرم و نیاز بالا به سیستم‌های خنک‌کننده، الگوی مصرف برق به طور خاص طراحی شده است. امارات متحده عربی برای مدیریت مصرف برق، سیاست‌های متنوعی را اجرا می‌کند که شامل موارد زیر است:

استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر: امارات به طور جدی در حال سرمایه‌گذاری در پروژه‌های انرژی خورشیدی و سایر منابع تجدیدپذیراست. پروژه "محمد بن راشد آل مکتوم" در دبی یکی از بزرگترین پروژه‌های خورشیدی در جهان است که هدف آن کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی و افزایش سهم انرژی‌های پاک در سبد انرژی کشور است. امارات به دنبال بهبود کارایی انرژی در بخش‌های مختلف، از جمله سیستم‌های تهویه مطبوع و روشنایی عمومی است. این اقدامات به کاهش هزینه‌ها و بهبود کیفیت زندگی شهروندان کمک می‌کند.

استراتژی انرژی 2050: امارات در سال 2017، استراتژی انرژی 2050 را معرفی کرد که هدف آن افزایش سهم انرژی‌های تجدیدپذیر به 44% از کل انرژی تولیدی کشور تا سال 2050 است. این استراتژی شامل کاهش 40% مصرف انرژی نیز می‌‌شود.

برنامه مدیریت تقاضا: در سال 2023، ابوظبی برنامه‌ای به نام "استراتژی مدیریت تقاضا و بهینه‌سازی انرژی 2030" را معرفی کرد که هدف آن کاهش 22% مصرف برق و 32% مصرف آب تا سال 2030 است. این برنامه شامل 9 طرح مختلف برای بهبود کارایی انرژی و کاهش تقاضا می‌شود.

برنامه‌های آموزشی و آگاهی‌بخشی: دولت امارات به ترویج آگاهی عمومی در مورد مصرف بهینه برق و تأثیرات آن بر محیط زیست و اقتصاد پرداخته است. این برنامه‌ها به مردم کمک می‌کند تا رفتارهای مصرفی خود را تغییر دهند و به مصرف انرژی بهینه‌تر روی آورند. امارات با ارائه مشوق‌ها و پاداش‌ها به مصرف‌کنندگانی که مصرف خود را کاهش دهند، به دنبال تشویق رفتارهای صرفه‌جویانه است. این مشوق‌ها می‌تواند شامل تخفیف‌های مالی یا پاداش‌های دیگر باشد.

این تغییرات نشان‌دهنده عزم جدی امارات برای کاهش مصرف انرژی و حرکت به سمت توسعه پایدار و استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر است.

درس‌هایی که باید بیاموزیم

آنچه کشورهای همسایه از جمله عربستان و امارات برای مدیریت مصرف برق انجام می‌دهند می‌تواند الگوی مناسبی برای ایران باشد. ایران به دلیل نوع مصرف و ناترازی انرژی، به عنوان یکی از کشورهای دارای بالاترین میزان مصرف انرژی در خاورمیانه شناخته می‌شود.

امارات با درآمد بالاتر و زیرساخت‌های مطلوبی که در اختیار دارد، توانسته الگوی مدیریت مصرف برق در این کشور را بهینه کرده و به سمت استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر حرکت کند.

همچنین افزایش تعرفه برق در زمان‌های اوج مصرف می‌تواند شهروندان را به مدیریت مصرف برق تشویق کند.

این تفاوت‌ها نشان‌دهنده نیاز به اصلاحات اساسی در سیاست‌های انرژی ایران برای بهبود وضعیت مصرف برق و کاهش وابستگی به منابع فسیلی است.

پویش باانرژی راهکاری جهت افزایش آگاهی شهروندان جهت مصرف بهینه انرژی برق

ناترازی انرژی به عنوان یکی از بزرگترین چالش‌های کشور در طول تابستان، محصول کمینه تولید و بیشینه شدن مصرف و یا بطور ساده بیشتر شدن مصرف نسبت به تولید است. در این میان تغییرات اقلیمی، تغییر وضعیت اجتماعی و خانواده، مکانیزه شدن تولیدات صنعتی و غیره به همراه پایین بودن قیمت انرژی ناترازی امروز را به دنبال داشته است.

به اعتقاد کارشناسان صنعت برق، قطعا این وضعیت را در کوتاه مدت نمی‌‌توان با افزایش تولید جبران کرد، چرا که هم ناترازی بالاست و هم منابع مالی بسیار زیادی لازم است. لذا تنها راهکار کوتاه مدت کنترل بار و مدیریت خاموشی‌ها و همچنین به لحاظ فرهنگی و اقتصادی، کنترل مصرف توسط مصرف‌کنندگان است که آن را به‌نام بهینه‌سازی مصرف می‌شناسیم.

در همین راستا، وزارت نیرو با راه‌اندازی پویش باانرژی سعی دارد ضمن فرهنگ سازی و ارتقای آگاهی شهروندان نسبت به اهمیت و ارزش انرژی برق، راهکارهایی را جهت مدیریت و مصرف بهینه انرژی برق خانگی آموزش دهد. شهروندان با مراجعه به سایت باانرژی به نشانی ba-energy.ir می‌توانند ضمن آشنایی با راهکارهای مصرف بهینه برق، در قرعه کشی جوایز میلیاردی وزارت نیرو برای مشترکان خوش مصرف شرکت کنند.