​، در نشست کمیسیون خدمات فنی مهندسی و احداث اتاق ایران درباره توسعه منطقه مکران گفت‌وگو شد. علی نقوی، رئیس کمیسیون خدمات فنی مهندسی و احداث اتاق ایران، توسعه مکران را یکی از اولویت‌های این کمیسیون عنوان کرد.

در ادامه محمد قاسمی سرپرست معاونت اقتصادی سازمان برنامه‌ و بودجه درباره توسعه مکران گفت: رئیس‌جمهوری در ایام انتخابات توسعه مکران را اولویت دولت خود اعلام کرد. در معاونت سیاست‌گذاری توسعه ملی و منطقه‌ای ریاست جمهوری که در آنجا طرح پیشران و زنجیره‌های ارزش را پیگیری می‌کند، در چند جلسه تشکیل‌شده، رئیس‌جمهوری از طرح کلی برای توسعه مکران پرسیده است. در جلسات متعددی که در سازمان برنامه‌وبودجه و شورای عالی امنیتی ملی برگزار شده هم به این موضوع پرداخته‌اند. سازمان برنامه‌ و بودجه درباره مکران طرح آمایش سرزمینی را کار کرده است.

قاسمی ادامه داد: رئیس‌جمهوری خواهان گزارش درست و متقن از منطقه است که با بازدید محلی، گزارشی دقیق ارائه شد. مکران ظرفیت منطقه‌ای بی‌نظیر و بکری دارد و برای سرمایه‌گذاری آماده است. به لحاظ آب کفایت لازم را دارد تا در دو سه سال به کشت و صنعت خوبی تبدیل شود. به لحاظ جایابی صنایع و فعالیت‌ها گزارش دقیق انجام‌ شده است. وزارت خارجه درباره روابط بین‌المللی این منطقه بررسی‌هایی در حال انجام است.

او تصریح کرد: عملاً فرض ما این است که الگوی نوینی از حکمرانی کشور در آنجا شکل بگیرد و سرمایه‌گذار خصوصی درگیر مسائل بوروکراتیک نشود.

سرپرست معاونت اقتصادی سازمان برنامه‌وبودجه افزود: ارتقای مدارس و هنرستان‌های منطقه مورد توجه است تا آموزش فنی و حرفه‌ای انجام شود. دو بیمارستان مهم باید در میناب و چابهار ارتقا یابد. در حوزه‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری فکر شده و اولین گام در بودجه ۱۴۰۴ برداشته خواهد شد تا این منطقه به منطقه آماده سرمایه‌گذاری تبدیل شود. برخی از طرح‌ها را سرمایه‌گذارها ارائه کرده‌اند که در دست بررسی است.

در ادامه پیام باقری نایب‌رئیس اتاق ایران درباره وضعیت توسعه‌ای مکران، گفت: یکی از دستور کارهای کمیسیون خدمات فنی مهندسی و احداث اتاق ایران بررسی ظرفیت‌های توسعه‌ای مکران است و اتاق ایران باید در این حوزه بسترسازی‌های لازم را انجام دهد. برای همین با شورای توسعه سواحل همکاری نزدیکی داریم.

نایب‌رئیس اتاق ایران افزود: نگاه ما در اتاق ایران بسترسازی برای حضور سرمایه‌گذاران بخش خصوصی است و در مورد توسعه سواحل مکران که در مسیر توسعه دولت چهاردهم قرار دارد، در مسیر سیاست‌های اقتصادی دولت گام برمی‌داریم و این ارتباط منسجم با سازمان برنامه و بودجه برای ما بسیار مهم است.

باقری ادامه داد: توسعه زیرساخت‌های سواحل مکران اعم از  بخش لجستیک، تأمین انرژی، بهداشت و درمان، آموزش نیروی انسانی، احداث پالایشگاه‌ها، نیروگاه‌ها و ... باید مورد توجه قرار گیرد.

او در ادامه افزود: بعد دوم سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در منطقه است. استقبال خوبی از طرف بخش خصوصی نسبت به مشارکت در این طرح ملی اتفاق می‌افتد به‌شرط اینکه مدل‌های تجاری- سرمایه‌گذاری دقیقی تعریف شود. طرح‌های مطرح‌شده باید توجیه اقتصاد داشته باشد و اصل سرمایه سرمایه‌گذار تضمین شود تا سرمایه‌گذار با طیب خاطر به این حوزه وارد شود. یکی از پایه‌های اقتصاد مولد توسعه مکران است.

در ادامه این نشست سید جعفر حسینی - رئیس امور آمایش سرزمین و توسعه منطقه‌ای سازمان برنامه‌ و بودجه - گفت: مهم‌ترین سند بالادستی سند آمایش سرزمینی است.

او با اشاره به تاریخچه توجه به آمایش سرزمینی در جهان و ایران گفت: اگر زمانی محور توسعه در ایران غرب کشور بود و شرق کم‌رنگ بود، الآن به محور شرق توجه شده است. در اواخر دهه ۹۰ مطالعات آمایش به نتیجه رسید ه که شرق پتانسیل بالایی دارد. قلمرو مستعد توسعه الگوی مطلوب سرمایه‌گذاری استقرار جمعیت و زیرساخت‌ها در سند آمایش مشخص شد.

او ادامه داد: ۳۱ سند استانی داریم که به‌موازات سند آمایش ملی منتشر شده است. در سال ۱۳۹۹ تصویب‌نامه تصویب‌شده و تا فعالیت توسعه‌ای کشور مبتنی بر سند آمایش سرزمینی سال ۱۳۹۹ باشد.

حسینی ادامه داد: در حوزه مکران تنها نقطه سند آمایش و سند توسعه منطقه‌ای داریم. مکران در حال حاضر، ۷ میلیون هکتار وسعت توسعه دارد. در توسعه فضایی مکران و در سند آمایش، شهر چابهار شهر سطح یک در نظر گرفته‌ شده است که قرار است بار توسعه‌ای را بر عهده گیرد. در چابهار بیمارستان که خدمات ملی ارائه می‌دهد باید داشته باشیم. چابهار بیمارستان خوب و قطبی ندارد که بعد از سند توسعه و سند توسعه مکران تأیید شده است.

حسینی افزود: در این سند اولویت‌های توسعه‌ای این منطقه مشخص‌ شده است. ۱۲ رسته دارای اولویت و پهنه‌بندی آن‌ها برای حوزه‌های اقتصادی مشخص‌شده است. در مدل توسعه مکران به توسعه منطقه‌ای توجه شده و مکران فرصت توسعه‌ای برای ایران است

او ادامه داد: در باب انتخاب این مدل توسعه ایده‌های فراوانی وجود دارد. سازمان برنامه‌ و بودجه می‌خواهد شیوه جدیدی در مشارکت مالی در مکران پیگیری کند تا برای بقیه بخش‌ها این الگویی باشد. اول اینکه واگرایی کسب‌وکار با طرح توسعه اتفاق نیفتد. جاهایی بخش خصوصی از بخش دولتی تضمین و تسهیل فرایند می‌خواهد نه زیرساخت.

حسینی تصریح کرد: اگر کل بخش را با بخش دولتی یا غیردولتی جلو ببریم، هزینه‌ها خیلی بالا خواهد بود؛ باید طرح‌ها را با همکاری بخش خصوصی و دولت پیش ببریم و این همان شرکت راهبردی است. در طرح توسعه مکران مسائل و چالش‌های زیست‌محیطی مورد توجه قرار گیرد و این فرآیندها تسریع شود. در حوزه آب سازمان گام‌هایی برداشته است؛ در محیط‌زیست تلاش‌هایی شده تا با توجه به شرایط کشور مدل توسعه‌ای را در این منطقه تمرین کنیم.

در ادامه حجت میرزایی - رئیس مرکز پژوهش‌های اتاق ایران - هم گفت: توسعه محور شرق را از سال ۱۳۷۶ می‌شناسم و مدت‌ها مدیر مطالعات محور شرق بودم. دولت‌ها با سندهای مصوب سال‌های ۱۳۶۷ و ۱۳۸۱ توسعه منطقه‌ای را در هیات دولت تصویب کرده‌اند. بخشی از توسعه زیرساختی مصوبات سند توسعه‌ای اولیه و دومی است. در آن سند از نگاه اقتصاددان‌های کشور استفاده‌شده و نقشه خوبی تهیه‌ شده است. این حوزه مزیت خوبی برای ترانزیت از اقیانوس هند به سمت آسیای میانه دارد. اما ملاحظات اجتماعی- انسانی را باید جدی گرفت.

او ادامه داد: ۶۰ درصد مردم چابهار در اسکان غیررسمی سکونت دارند. این سطح گسترده تصرف زمینی و زمین‌خواری است و ساکنی ندارد. این خطر جدی است. محدودیت و کمبود اجتماعی مثل حوزه درمان و بهداشت خطری جدی است. برای توسعه باید خدمات آموزشی و درمانی و خدمات پشتیبان اجتماعی ارائه شود.

میرزایی تصریح کرد: سواحل زیبای چابهار نباید تخریب شود و مزیت زیست‌محیطی برای اکوتوریسم زیر سازه مدرن له نشود. سواحل آزاد بخشی دست نیروی نظامی و بخش دست افراد فرصت‌طلب است که دولت می‌تواند جلوی این را بگیرد. زمین کشاورزی در زرآباد و باتوکلات نیروی کار را از پاکستان و بنگلادش تأمین می‌کنند. میوه‌های گرمسیری و کشاورزی نباید به خاطر طرح توسعه از بین برد بلکه این کشاورزی و ترکیب محصولات را باید ارتقا داد.

رئیس مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، با بیان اینکه موضوع جامعه محلی در ماهشهر و عسلویه تجربه تلخی است، گفت: جامعه محلی در این شهرها نابود شده است و الآن جامعه محلی به نیروی خدماتی تبدیل‌شده و حاشیه بزرگی در این شهرها وجود دارد. باید به این موارد توجه شود. توانمندسازی جامعه محلی در دستور کار قرار گیرد. این ملاحظات باید مورد توجه سازمان برنامه‌وبودجه قرار گیرد.

در ادامه مهرداد اشتری - عضو هیات رئیسه شورای هماهنگی تشکل‌های مهندسی صنفی و حرفه‌ای کشور - گفت: در توسعه مکران باید به تجربه دنیا در حوزه توسعه متمرکز و غیرمتمرکز توجه شود. تفکرات برنامه‌ریزی متمرکز از رسوبات دولت‌های نفتی بوده است و انحصاری هم به مکران ندارد. همچنین درباره ضمانت اجرایی سند ملی آمایش سرزمین حوزه مکران گفته شد و اینکه چرا باید نگران توسعه کشاورزی این منطقه بود؟ برای توسعه منطقه در اسناد و برنامه‌ها به جایگاه بخش خصوصی باید توجه شود. باید مشخص شود در توسعه مکران بخش خصوصی چقدر حضور دارد آیا زیرساخت را بخش خصوصی تأمین می‌کند و بازگشت سرمایه‌اش چگونه خواهد بود؟ در شرایطی که قوانین خلق‌الساعه است و دولت تعهد خود را انجام نمی‌دهد، چگونه می‌توان از بازگشت سرمایه مطمئن بود. نقش پیکان‌های منطقه‌ای در طرح توسعه مکران چه خواهد بود؟

ایرج رهبر - عضو هیات نمایندگان اتاق تهران - هم گفت: برای جذب سرمایه‌گذار خارجی سرفصل‌های زیادی وجود دارد که پایداری سیاسی - اقتصادی اصل اساسی است. دولت برای جذب سرمایه خارجی چه کرده و چه تضمینی در نظر گرفته است؟

رهبر تاکید کرد: ما برای حوزه توسعه دریایی نیاز به سرمایه خارجی داریم.

بنا بر اعلام اتاق بازرگانی ایران، محمد حلوایی - عضو کمیسیون خدمات فنی مهندسی و احداث اتاق ایران - هم گفت: مشکل فعلی دولتی بودن اقتصاد است؛ اگر مکران فضایی برای تجربه توسعه منطقه‌ای است؛ نباید به سیستم دولتی و خصولتی اجازه حضور داده شود و اینکه همه‌چیز ایزوله شود تا ملت کار کنند. منطقه مکران ظرفیت سرمایه‌گذاری و ظرفیت انسانی بالایی دارد. اینجا به پلن جدیدی نیاز دارد نه پلن آزمایش‌شده و شکست‌خورده بلکه باید از تجربه تأییدشده بیرونی استفاده شود. باید سرمایه‌گذار خارجی بیاوریم وگرنه این طرح از بین می‌رود.

در ادامه محمد قاسمی سرپرست معاونت اقتصادی سازمان برنامه‌وبودجه گفت: بزرگ‌ترین مشکل ایران در کار بزرگ پیش روی بازسازی اعتبار دولت است. دولتی داریم که این‌قدر بد عمل کرده که اعتبار و اعتماد به خود را از دست داده است. اما باید به این توجه شود که رئیس‌جمهوری دولت چهاردهم بعد از انتخابات هم به کار کارشناسی جایگاهی ویژه‌ای قائل است.

او ادامه داد: در این طرح به بازدیدهای میدانی مثلاً بازدید از بندر صحار عمان به‌عنوان الگوی کار تأکید شده است. ساختار جامعه محلی بسیار مورد توجه است تا آن‌ها توسعه منطقه را راهبری کنند تا فرایند توسعه تسهیل شود.

سید جعفر حسینی رئیس امور آمایش سرزمین و توسعه منطقه‌ای سازمان برنامه‌ و بودجه گفت: در ایران شکست دولت بدتر از شکست بازار است و این بزرگ‌ترین چالش حکمرانی است. باید اعتماد به دولت برگردد. جذب سرمایه خارجی از مسیر دولت راه به‌جایی نمی‌برد فقط از طریق بخش خصوصی می‌توان جذب سرمایه انجام داد. اشتباهات توسعه مرکزی را در بخش شرق تکرار نکنیم. شاید توسعه مکران آخرین فرصت توسعه برای ایران باشد. اینجا منطقه‌ای بکر است و امکان توسعه زیادی دارد. باید با دقت زیادی کار کرد.