، نیمه دوم سال جاری در حالی آغاز شد که به دلیل سرمای زودرس و افزایش شدید مصرف گاز در بخش خانگی، محدودیت تأمین سوخت نیروگاهی که در نیمه نخست سال نیز محسوس بود، با جدیت ادامه یافت و این موضوع به بروز مشکلات جدی در حوزه تولید برق منجر شد.

به‌طور خاص، مصرف گاز در بخش خانگی طی ماه‌های آبان و آذر نسبت به سال گذشته به ترتیب ۳۰ و ۲۰ درصد افزایش داشت، روندی تصاعدی در مصرف انرژی بخش خانگی که فشار مضاعفی بر شبکه تأمین گاز کشور وارد کرد و منجر به ناترازی قابل‌توجهی در عرضه و تقاضا شد.

افزون بر سرمای زودرس، یکی دیگر از عوامل تشدید بحران، صادرات نفت‌گاز از ذخایر داخلی بود. بر اساس گزارش‌ها، در ماه‌های تیر و مرداد ۱۴۰۳حدود ۱۲۹ میلیون لیتر نفت‌گاز پالایشگاه آبادان در بورس انرژی عرضه و صادر شد، اقدامی که با هدف بهره‌برداری اقتصادی صورت گرفت، اما اثرات منفی بر سطح ذخایر استراتژیک سوخت نفت گاز کشور داشت.

توضیح اینکه موجودی ذخایر مفید نفت‌گاز در پایان مرداد ۱۴۰۳ به حدود یک میلیارد و ۸۱۰ میلیون لیتر کاهش یافت که در مقایسه با ۳ میلیارد و ۱۷۵ میلیون لیتر سال گذشته، کاهش ۴۳ درصدی را نشان می‌دهد. این افت چشمگیر ذخایر در شرایطی رخ داد که نیروگاه‌های حرارتی برای تولید برق در فصل سرد به سوخت جایگزین گاز یعنی سوخت های مایع نیاز مبرمی داشتند.

این در حالی است که وزارت نیرو بارها نسبت به کمبود سوخت نیروگاهی در فصل سرد هشدار داده بود. این هشدارها از ماه‌های تابستان آغاز شد و در قالب مکاتبات رسمی به نهادهای مسئول ارسال شد. در این نامه‌ها، بر ضرورت حفظ و مدیریت ذخایر موجود تأکید شده بود.

گواه اینکه در سایه همین پیگیری‌ها و هشدارها مصوبه‌ای مبنی بر مجاز بودن نیروگاه‌های حرارتی برای افزایش میزان مصرف سوخت نفت کوره با هدف جلوگیری از کاهش ذخایر نفت گاز صادر شد، اما به دلایلی مانند پلمپ بودن نیروگاه های مازوت سوز و تعداد ناچیز این نوع نیروگاه‌ها در کشور عملاً امکان افزایش سوخت نفت کوره وجود نداشت

با وجود محدودیت‌های سوختی که به بخشی از آن اشاره شد، وزارت نیرو توانسته است با بهره‌گیری از فناوری‌های جدید و مدیریت بهینه، عملکرد نیروگاه‌های حرارتی کشور را ارتقا دهد.

 در همین راستا تولید برق نیروگاهی در سال جاری با ۲.۳۳ درصد افزایش نسبت به سال گذشته همراه بود، واقعیتی که با وجود کاهش تحویل سوخت به نیروگاه‌ها، نشان‌دهنده افزایش راندمان و بهره‌وری در نیروگاه‌های کشور است.

عملکرد بهینه این نیروگاه‌ها سبب شده است که حتی در شرایط کمبود سوخت، تولید برق کاهش نیابد و نیازهای مشترکان تأمین شود. این پیشرفت قابل‌توجه، نتیجه سرمایه‌گذاری‌های وزارت نیرو در به‌روزرسانی تجهیزات و مدیریت علمی است.

همچنین وزارت نیرو با همکاری وزارت نفت تلاش کرده است تا راهکارهای جایگزین برای تأمین سوخت نیروگاه‌ها ارائه دهد که از جمله این اقدامات می‌توان به بهینه‌سازی مصرف گاز و برق در بخش خانگی، استفاده از منابع جایگزین، راه اندازی پویش ۲ درجه کمتر و اعمال تعطیلی های موقت اشاره کرد.

به این موارد باید افزود وزارت نیرو به ‌عنوان متولی تولید برق در کشور، برنامه‌های بلندمدتی برای مقابله با بحران‌های احتمالی طراحی کرده است که افزایش راندمان نیروگاه‌ها، کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی و توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر از جمله این راهکارهاست.  

در کنار این اقدامات، تلاش برای افزایش ذخایر استراتژیک نفت‌گاز و بهینه‌سازی مصرف انرژی در بخش‌های مختلف نیز از اولویت‌های وزارت نیرو است. این برنامه‌ها در راستای ایجاد تعادل در عرضه و تقاضا و کاهش وابستگی کشور به منابع خارجی طراحی شده‌اند.

با این حال، برای مقابله با بحران‌های احتمالی آینده، همکاری و هماهنگی بیشتر بین دستگاه‌های مرتبط، بهینه‌سازی مصرف انرژی و توسعه زیرساخت‌های جدید ضروری است که انتظار می‌رود در سایه توجه و حمایت ویژه دولت و مجلس از این سیاست‌ها با سرعت بیشتری پیگیری شوند.