جهانبخش میرزاوند، سرپرست سازمان امور عشایر ایران در نشست خبری، در پاسخ به سوال خبرنگار اقتصادی خبرگزاری موج درباره برنامه دولت برای اختصاص پنل‌های خورشیدی به عشایر اظهار کرد: در گذشته مردم برای تأمین روشنایی از آتش و سپس چراغ‌های نفتی استفاده می‌کردند و امروزه نیز در شهرها و روستاها از برق بهره‌مند هستند، اما جامعه عشایری همچنان از نعمت روشنایی به شکل کامل برخوردار نیست.

وی با اشاره به اهمیت انرژی‌های پاک افزود: استفاده از پنل‌های خورشیدی نه تنها در راستای صیانت از محیط‌ زیست است، بلکه یک فرصت مناسب برای بهره‌مندی عشایر از روشنایی بدون نیاز به زیرساخت‌های سنگین به شمار می‌رود. طبق قانون، وزارت نیرو موظف به تأمین انرژی خورشیدی برای عشایر شده و سازمان امور عشایر نیز به عنوان نهاد تنظیم‌گر، نیازهای این جامعه را شناسایی و پیگیری می‌کند.

وی با بیان اینکه وزارت نیرو و دستگاه‌های متناظر استانی با سازمان امور عشایر همکاری نزدیکی دارند، اظهار کرد: با وجود محدودیت منابع و تحریم‌های بین‌المللی، که تأمین پنل‌های خورشیدی وارداتی را با مشکل مواجه کرده، تلاش‌هایی از سوی همکاران ما و شرکت‌های داخلی برای توسعه این فناوری در حال انجام است.

سرپرست سازمان امور عشایر خاطرنشان کرد: در حال حاضر تنها حدود ۲۵ درصد از جامعه عشایری از پنل‌های خورشیدی بهره‌مند شده‌اند، اما امیدواریم با گسترش تولید داخلی، روزی شاهد خودکفایی کامل در این حوزه باشیم.

وی اظهار امیدواری کرد که عشایر نه تنها از انرژی خورشیدی برای روشنایی استفاده کنند، بلکه با توسعه نیروگاه‌های کوچک خورشیدی، برق تولیدی خود را به شبکه سراسری بفروشند و به رونق اقتصادی این جامعه کمک شود.

تأمین آب شرب پایدار برای عشایر از اولویت‌های دولت 

میرزاوند در پاسخ به سوال دیگر خبرگزاری موج در خصوص شرایط تأمین آب برای جامعه عشایری، با تأکید بر اینکه تأمین آب شرب یک وظیفه حاکمیتی است، گفت: سازمان امور عشایر به عنوان نهاد تسهیل‌گر زندگی عشایری، وظیفه دارد نسبت به تأمین آب پایدار برای این قشر اقدام کند.

وی افزود: در مناطقی که منابع آب وجود دارد، از وزارت نیرو برای تأمین آب تخصیص می‌گیریم، و در مناطقی که نیاز به حفر چاه است، اقدامات لازم انجام می‌شود. در مناطقی نیز که امکان بهره‌برداری از منابع محلی وجود ندارد، آب به صورت سیار و با تانکر در اختیار عشایر قرار می‌گیرد.

میرزاوند با اشاره به اقدامات انجام‌شده در سال گذشته خاطرنشان کرد: یکی از اقدامات موفق همکاران ما در استان‌ها، تأمین منابع آب سبک و قابل حمل برای هر خانواده عشایری و پر کردن دوره‌ای آن‌ها برای استفاده شخصی و همچنین تأمین آب شرب دام‌ها بوده است. در سال گذشته، نزدیک به ۸ میلیون متر مکعب آب از سوی عوامل استانی توزیع شد و بر اساس توافق با سازمان برنامه و بودجه، مجوز تأمین سالانه ۱۲ میلیون متر مکعب آب اخذ شده است.

وی تأکید کرد: در سال ۱۴۰۴ سرمایه‌گذاری گسترده‌تری در حوزه تأمین آب خواهیم داشت. علاوه بر استخراج آب از چاه‌ها، موضوع استحصال آب نیز در دستور کار قرار دارد. در مناطقی که ظرفیت مناسبی دارند، با استفاده از روش‌هایی مانند ایجاد سطوح صیقلی، آبگیرها، بهسازی آب‌انبارها، هوتک‌ها، بندسارها، آب‌بندان‌ها و مخازن برف‌آب، نسبت به جمع‌آوری و ذخیره‌سازی آب اقدام خواهیم کرد. این روش‌ها برگرفته از دانش بومی مناطق مختلف کشور است که در گذشته نیز مورد استفاده عشایر قرار می‌گرفت.

میرزاوند در ادامه با اشاره به سفر اخیر خود به استان هرمزگان، اظهار کرد: در دیدار با مسئولان استانی، از جمله نماینده مردم در مجلس، فرماندار حاجی‌آباد و معاون استاندار، پیشنهاد سازمان امور عشایر مبنی بر تخصیص آب از خطوط انتقال آب از دریا به فلات مرکزی ایران برای تأمین آب عشایر، مورد استقبال مسئولان قرار گرفت. این خطوط از مراتع عبور می‌کنند و با ایجاد ایستگاه‌های پمپاژ می‌توان بخشی از آب مورد نیاز عشایر را تأمین کرد.

وی گفت: این اقدامات نشان‌دهنده اراده جدی دولت چهاردهم در تأمین نیازهای اولیه جامعه عشایری، به‌ویژه آب شرب پایدار، و حمایت از سبک زندگی آنان است.

ایران می‌تواند با سرمایه‌گذاری در دام عشایری از واردات گوشت بی‌نیاز شود

جهانبخش میرزاوند بر اهمیت جامعه عشایری در ابعاد مختلف اقتصادی، فرهنگی و زیست‌محیطی کشور تأکید کرد و افزود: عشایر ایران با فرهنگ، هنر، سبک زندگی خاص و نقش‌آفرینی در حوزه تولید غذا، امنیت غذایی، حفاظت از منابع طبیعی و محیط زیست، بخش مهمی از هویت ملی و ظرفیت توسعه کشور هستند.

میرزاوند با اشاره به تنوع فرهنگی و زبانی ایلات مختلف عشایر اظهار کرد: شیوه زیست عشایری یک میراث فرهنگی منحصر به فرد است که هر ایل زبان، گویش، آیین و پوشش مخصوص خود را دارد. جامعه عشایری در تمامی استان‌های کشور پراکنده‌اند و زندگی آن‌ها مبتنی بر کوچ است.

وی با اشاره به سهم عشایر در صیانت از مرزهای کشور تصریح کرد: این جامعه با سکونت در نوارهای مرزی و مناطق راهبردی، نقش دیده‌بانی و حفاظت از تمامیت ارضی و دین اسلام را ایفا می‌کند. همچنین، ۷۰ میلیون هکتار از اراضی کشور در اختیار عشایر است که به‌صورت روزانه به تولید دام و فرآورده‌های دامی می‌پردازند.

سرپرست سازمان امور عشایر ایران همچنین خاطرنشان کرد: جامعه عشایری ظرفیت ارزشمندی در توسعه اقتصاد بدون نفت دارد و می‌توان از این توان بالقوه در رونق اقتصادی و فرهنگی کشور بهره‌برداری کرد. همچنین حضور عشایر در نقاط مختلف کشور به‌ویژه در تعطیلات نوروز، بستری برای آشنایی بیشتر مسافران با سبک زندگی آنان فراهم کرده است.

جهانبخش میرزاوند با تأکید بر شعار سال «سرمایه‌گذاری برای تولید»، ظرفیت‌های جامعه عشایری را یکی از پربازده‌ترین فرصت‌های سرمایه‌گذاری کشور عنوان کرد.

وی گفت: هر خانواده عشایری یک واحد تولیدی و دامداری است که علاوه بر تأمین گوشت و فرآورده‌های دامی، می‌تواند به عنوان یک کانون گردشگری و کارگاه تولید صنایع‌دستی فعالیت کند.

میرزاوند با اشاره به توانمندی زنان عشایر در تولید دست‌بافته‌ها افزود: این تولیدات نه تنها صنایع دستی، بلکه بخشی از تاریخ زیسته جامعه عشایری هستند که قابلیت تبدیل به برندهای جهانی را دارند.

وی با انتقاد از سهم ناچیز ایران در گردش مالی جهانی صنایع‌دستی که نزدیک به هزار میلیارد دلار است، خاطرنشان کرد: در حالی که کشور صنعتی مانند آلمان سالانه بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار صادرات صنایع‌دستی دارد، ایران با وجود ظرفیت‌های عظیم، سهم بسیار پایینی دارد.

سرپرست سازمان امور عشایر ایران تأکید کرد: سرمایه‌گذاری در صنایع دستی عشایری علاوه بر رونق‌بخشی به اقتصاد خانوارهای عشایری، به تنوع‌بخشی معیشت آنان، حفظ میراث فرهنگی و توسعه اقتصاد غیرنفتی کشور کمک خواهد کرد.

جهانبخش میرزاوند،در ادامه با اشاره به ظرفیت‌های مغفول‌مانده جامعه عشایری در حوزه تولیدات جانبی، اظهار کرد: در گذشته، بسیاری از محصولات جانبی عشایر هم منبع درآمد خانواده‌ها بودند و هم نیاز کشور را تأمین می‌کردند. اما امروز، به دلیل بی‌توجهی به برخی از این زنجیره‌ها، این تولیدات به معضل زیست‌محیطی تبدیل شده‌اند.

وی با ذکر مثالی از صنعت نمد مالی افزود: در گذشته، پشم گوسفند به نمد تبدیل می‌شد که در خانه‌های روستایی، عشایری و حتی شهری به‌عنوان زیرانداز و عایق حرارتی استفاده می‌شد. نمد، به‌دلیل استفاده از پشم خالص، گرمای قابل‌توجهی تولید می‌کرد و در نبود سیستم‌های گرمایشی مدرن، بسیار مؤثر بود.

میرزاوند تأکید کرد: احیای زنجیره تولید پشم تا نمد می‌تواند علاوه بر ایجاد اشتغال و درآمدزایی برای عشایر، به‌عنوان عایق صوتی و حرارتی در صنعت ساختمان‌سازی نیز به کار گرفته شود و به بهینه‌سازی مصرف انرژی کمک کند. این محصول می‌تواند به‌عنوان راهکاری برای رفع ناترازی انرژی مورد توجه قرار گیرد، به‌ویژه در شرایطی که در شب‌های سرد زمستان کارخانه‌ها برای تأمین گرمایش قطع می‌شوند.

وی با اشاره به پتانسیل این صنعت در حوزه گردشگری نیز گفت: فرآیند نمد مالی می‌تواند به یک جاذبه گردشگری تبدیل شود و محصول نهایی آن نیز همزمان در حوزه‌های زیست‌محیطی، فرهنگی و اقتصادی اثرگذار باشد.

سرپرست سازمان امور عشایر به موضوع پشم بلااستفاده در جامعه عشایری اشاره کرد و گفت: در حال حاضر، به‌دلیل نبود بازار و عدم ارزش‌گذاری اقتصادی، پشم گوسفند روی دست عشایر مانده و در طبیعت رها می‌شود که به‌جای تبدیل شدن به یک مزیت اقتصادی، به یک چالش زیست‌محیطی بدل شده است.

میرزاوند به اهمیت دام عشایری در تأمین گوشت کشور پرداخت و گفت: تولید گوشت در جامعه عشایری با بهره‌وری بالا و مصرف حداقل منابع صورت می‌گیرد. دام عشایری از مراتع طبیعی تغذیه می‌کند و بدون آلودگی و نهاده‌های صنعتی، محصولی سالم و حتی ارگانیک ارائه می‌دهد.

وی با اشاره به تنوع ژنتیکی دام عشایر تصریح کرد: بیش از ۲۷ نژاد گوسفند در کشور وجود دارد که عمدتاً در جامعه عشایری پرورش می‌یابند. این تنوع، باعث مقاومت بیشتر دام‌ها در برابر بیماری، گرما، سرما و تغییرات اقلیمی می‌شود و بر خلاف دام صنعتی، از نظر ژنتیکی یکنواخت نیستند. این موضوع، عشایر را به ذخیره‌گاه ژنتیکی مهمی برای کشور تبدیل کرده است.

میرزاوند تأکید کرد: سرمایه‌گذاری در حوزه دام عشایری نه‌تنها می‌تواند کشور را از واردات گوشت بی‌نیاز کند، بلکه گامی مؤثر برای حفاظت از تنوع زیستی، میراث فرهنگی و توسعه پایدار خواهد بود.