به نقل از وزارت نیرو (پاون)، روش‌های تامین برق در کشور همانند سایر نقاط جهان متفاوت است، به طوری که انرژی برق از طریق نیروگاه‌های سیکل ترکیبی، حرارتی، خورشیدی، بادی، اتمی و ... تامین می‌شود و در این میان نیروگاه‌های برقابی نیز بخشی از تولید برق را برعهده دارند.

نیروگاه‌های برقابی دارای مزایای فراوانی هستند اما درباره دو نمونه از مهم‌ترین این موارد می‌توان به "استهلاک بسیار پایین نسبت به سایر نیروگاه‌ها" و "سرعت بالای ورود و خروج به مدار تولید" اشاره کرد.

در عین حال که این نیروگاه‌ها در مقایسه با سایر نیروگاه‌های تامین برق دارای ایراداتی نیز هستند؛ از جمله می‌توان به "بالا بودن هزینه احداث در مقایسه با سایر نیروگاه‌ها" و "وابستگی به آب به عنوان سوخت مورد نیاز" اشاره کرد.

برقابی‌ها به طور متوسط ۵ درصد انرژی کشور را تامین می‌کنند، اما همین نیروگاه‌ها طی سال‌های گذشته در پیک تابستان توانستند در طول روز (۲۴ ساعت) تا ۱۰ درصد و در لحظه (هر یک ساعت) ۱۵ درصد انرژی مورد نیاز کشور را تامین کنند. این امر نشان از قدرت مانور این دسته از نیروگاه‌ها را دارد.

اما در این بین شاید این سوال مطرح شود که چرا نیروگاه‌های برقابی همواره ۱۵ درصد انرژی مورد نیاز کشور را تامین نمی‌کنند و در مجموع این عدد به ۵ درصد رسیده است؟ در پاسخ به این پرسش باید گفت که کمبود و نبود "آب" به عنوان سوخت نیروگاه‌های برقابی و نداشتن ساختگاه های مناسب برای احداث این نیروگاه ها موجب می‌شود تا نتوانند سهم بیشتری داشته باشند.

به طور کلی نیروگاه‌های برقابی سدهای مخزنی، به دلیل مزایایی که دارند برای دوره اوج بار مصرف فصلی، هفتگی، روزانه و ساعتی طراحی‌ می‌‍‌‌شوند، به عبارت دیگر وجود سدهای مخزنی این قابلیت‌ها را فراهم می‌کند.

در توضیح بیشتر باید گفت که برنامه‌ریزی منابع آب برای نیروگاه‌های برقابی به صورت یک ساله (یک سال آبی) پیش‎بینی می‌شود.

در طراحی بهره‌برداری از نیروگاه‌های برقابی، اولویت نخست تامین آب پایین دست برای مصارف مختلف اعم از شرب، صنعت، کشاورزی و محیط زیست است اما تامین برق اولویت دوم این دست از سدها به شمار می‌رود.

در این بین برخی از سدهایی وجود دارند که مصرف پایین دست ندارند، برای نمونه سدهای مارون، کرخه، دز، گتوند، سفید رود، مهاباد، زاینده رود و ... اولویت تامین آب دارند اما سدهایی چون کارون سه، کارون چهار، مسجد سلیمان، رودبار و ... مسئولیت تامین آب را ندارند و فقط از کاربرد تامین برق برخوردارند.

 با کمبود آب به عنوان سوخت نیروگاه‌های برقابی مواجه هستیم

در هر سال آبی که از ابتدای مهرماه آغاز می‌شود در ابتدا برنامه‌ریزی منابع – مصارف و در مرحله دوم برنامه‌ریزی انرژی از سدهای برقابی صورت می‌گیرد و چنانکه همانند امسال، با خشکسالی روبرو شویم با کاهش بارندگی‌ها و در نهایت کمبود آب به عنوان سوخت نیروگاه‌های برقابی مواجه خواهیم شد.

بر این اساس به دلیل افزایش نیاز به مصرف برق در تابستان به ویژه در ایام پیک، ظرفیت نیروگاه‌های برقابی در فصول سرد و  معتدل مورد استفاده قرار نمی‌گیرد و این نیروگاه‌ها برای زمان پیک تابستان وارد مدار می‌شوند.

پدیده خشکسالی در سال آبی جاری نیز به دلیل تغییرات اقلیمی در جهان و ایران، فراتر از پیش‌بینی‌ها بوده است؛ به طوری که امسال در مقایسه با 5 سال گذشته، خشکسالی شدیدتری را شاهد هستیم، بنابراین تصمیم گرفته شد که در ماه‌های سرد سال به دلیل پایین آمدن نیاز به مصرف برق در مقایسه با تابستان، بخشی از ظرفیت این نیروگاه‌ها که امکان ذخیره‌سازی را داشتند به فصول گرم سال منتقل شود.

اگرچه پیش بینی می‌شد که امسال آورد به سدها به ویژه در حوزه کارون بزرگ بین 30 تا 40 درصد کمتر از سال گذشته باشد، باید گفت که تا 24 فرردین امسال  آورد آب به حوضه کارون بزرگ در مقایسه با سال گذشته (البته سال گذشته نیز در شرایط خشکسالی قرار داشتیم) 34 درصد کمتر به ثبت رسیده است، به عبارت دیگر در کل سال آبی گذشته در حوضه کارون بزرگ 14.8 میلیارد متر مکعب ورودی آب به ثبت رسید؛ این در حالی است که امسال پیش‌‍بینی شده این عدد به 9.8 میلیارد متر مکعب برسد.

بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده وزارت نیرو در تلاش است تولید انرژی برقابی در کشور در تابستان سال جاری معادل سال گذشته باشد.، اما نکته مهم این است که، سهم عمده سدهایی که می‌توان مدیریت انرژی برقابی را برای آن لحاظ کرد مربوط به حوضه کارون بزرگ و بخشی نیز  سیمره - کرخه می‌شود چرا که زیاد تحت تاثیر مصرف پایین دست قرار ندارند.

بر اساس این گزارش، حدود 75 تا 85 درصد انرژی برقابی از حوضه کارون بزرگ استخراج می‌شود، بنابراین این حوضه نقش بی‌بدیلی در تامین انرژی برقابی کشور ایفا می‌کند.

سال گذشته در حوضه کارون بزرگ، متوسط انرژی روزانه اخذ شده برابر با 68 هزار و 527 مگاوات ساعت در تابستان بود و و در پایان این که اکنون حدود 12 هزار و 255 مگاوات نیروگاه برقابی در کشور وجود دارد که خوشبختانه تا امروز از 63 واحد نیروگاهی بزرگ، با ظرفیت 10 هزار  و 800 مگاوات آن به تعمیرات رفته و در مدار قرار گرفته و ظرفیت تولید دارند و پنج تا شش واحد باقی‌مانده نیز تا پایان خرداد وارد مدار تولید می‌شوند.