به گزارش خبرگزاری موج، برنامه کلان جمهوری اسلامی ایران استفاده بهینه از منابع انرژی های فسیلی و ارتقای میزان بهره برداری از منابع متنوع انرژی های تجدیدپذیر برای تامین بخشی از نیاز روزافزون انرژی کشور است. کشور ایران از لحاظ برخورداری منابع مختلف انرژی یکی از غنی ترین کشورهای جهان محسوب می شود و علاوه بر وجود منابع گسترده سوخت های فسیلی و تجدیدناپذیر نظیر نفت و گاز دارای قابلیت فراوان انرژی های تجدیدپذیر از جمله باد، خورشید، زیست توده و زمین گرمایی است.

در لایحه برنامه پنجساله ششم توسعه کشور ساخت ۲۶ هزار مگاوات نیروگاه جدید برنامه ریزی شده است که ۱۶هزار مگاوات آن با تبدیل نیروگاه های گازی موجود به سیکل ترکیبی، سه هزار مگاوات آن با ساخت نیروگاه های تولید پراکنده، DG(نیروگاه تولید پراکنده) و CHP(تولید همزمان برق و حرارت) و پنج هزار مگاوات دیگر آن با ساخت نیروگاه های تجدیدپذیربادی و فوتوولتائیک (خورشیدی) تامین خواهد شد.

براساس آمارهای وزارت نیرو، ظرفیت کنونی نصب شده نیروگاهی کشور در بخش انرژی های تجدیدپذیر فقط یک درصد سبد انرژی کشور است و پیش بینی می شود در افق سال ۱۴۰۰ ظرفیت تولید انرژی نیروگاه های تجدیدپذیر به پنج هزار مگاوات برسد. ظرفیت کنونی نیروگاهی کشور افزون بر ۷۵ هزار مگاوات است که از این نظر، ایران در رتبه نخست منطقه و چهاردهم جهان قرار دارد.

 قابلیت بسیار بالای ایران در انرژی بادی

«جیلز دیکسون» مدیر عامل انجمن علمی انرژی بادی اروپا در چهارمین همایش انرژی بادی ایران که هفته گذشته در محل وزارت نیرو برگزار شد، در جمع خبرنگاران گفته بود، ایران از قابلیت های بسیار بالایی در انرژی بادی برخوردار است که به مراتب بیشتر از پتانسیل های های موجود در اروپا است. وی افزود: انجمن علمی انرژی بادی اروپا آماده است تا سرمایه گذاران فعال در عرصه توربین های بادی را ترغیب به حضور بیشتر و پر رنگ تر در ایران کند و قادر است در این راه، انواع فناوری های تولید انرژی های تجدیدپذیر را از جمله خورشیدی، بادی و … به ایران بیاورد. دیکسون تصریح کرد: در حالی که وزیر نیرو ایران از برنامه ریزی برای وارد کردن پنج هزار مگاوات برق از محل انرژی های تجدیدپذیر در ایران در پنج سال آینده خبر می دهد، ما آمادگی داریم تا زمینه تولید ۶ برابر این میزان برق یعنی ۳۰ گیگاوات را در ایران فراهم کنیم. مدیر عامل انجمن علمی انرژی بادی اروپا تاکید کرد: بررسی های کارشناسان حاکی است آنقدر میزان وزش باد در ایران بالا است که حتی می توان با کمتر از نرخ ۶۰ سنت یورو در هر کیلو وات ساعت، برق در ایران تولید کرد.

توسعه انرژی های تجدیدپذیر

تعهد ایران در کاهش گازهای گلخانه ای کره زمین در همایش بین المللی زیست محیطی پاریس فرانسه مشهور به «کاب ٢١» که از ۳۰ نوامبر تا ۱۱ دسامبر سال ۲۰۱۵(۹ تا ۲۰ آذرماه ۹۴) در پاریس برگزار شد، موجب شده تا توسعه انرژی های تجدیدپذیر در قالب لایحه برنامه ششم توسعه در دستور کار قرار گیرد. وزارت نیرو نیز با اعتقاد به اصل سازگاری زیست محیطی، فعالیت و توسعه انرژی های پاک و تجدیدپذیر با نگرش پیوند میان آب، انرژی و محیط زیست، مدیریت ریسک، پایبندی به اصول توسعه پایدار و اهداف توسعه هزاره، برنامه ریزی وسیعی انجام داده است. سازمان انرژی های نو ایران(سانا) متعاقب سیاستگذاری های معاونت امور انرژی وزارت نیرو از سال ۱۳۷۴ عهده دار پرداختن به این مهم بوده و متولی امر دستیابی به اطلاعات و فن آوری های روز دنیا درباره استفاده از منابع انرژی های تجدیدپذیر، قابلیت سنجی و اجرای پروژه های متعدد(خورشیدی، باد و زمین گرمایی، هیدروژن و بیوماس)، خرید و فروش تضمینی برق تجدیدپذیر برای جلب مشارکت بخش خصوصی در این حوزه، سیاست پژوهی برای طرح جامع توسعه انرژی های تجدیدپذیر در کشور و همچنین آگاه سازی و آموزش های ترویجی در این زمینه بوده است. سانا در بخش برنامه ریزی، اتخاذ سیاست ها و راهکارهای مناسب و آگاه سازی عمومی گام های موثری برداشته که از اقدامات انجام شده در این بخش می توان به انجام مطالعات سیاست پژوهی در زمینه تدوین چارچوب استراتژی انرژی های تجدید پذیر کشور، برنامه توسعه صنعت انرژی بادی و سایر منابع تجدیدپذیر و همچنین فعالیت های صورت گرفته در خصوص ترویج و آگاه سازی شامل شرکت در نمایشگاه ها، تشکیل دوره های آموزشی، تدارک بازدید های علمی از سایت های انرژی های نو، نشر کتب و نشریات تخصصی اشاره کرد. هم اکنون سانا نقش اساسی و همکاری موثری را در ستاد انرژی های نو در معاونت علمی، فناوری ریاست جمهوری با هدف هم افزایی تمام بازیگران و ذی نفعان انرژی های نو در کشور ایفا می کند.

 اقدامات انجام شده برای توسعه انرژی های تجدیدپذیر

یکی از مهمترین وظایف محوله به سانا به عنوان نقطه تمرکز ملی و مرکز هماهنگی فعالیت های تحقیقاتی و اجرایی توسعه انرژی های تجدیدپذیر، ایجاد بسترهای مناسب برای مطالعه، اجرای طرح های پایلوت و طراحی و ساخت پروژه های نیروگاهی با مشارکت بخش های دولتی و غیردولتی و مهیا کردن مسیر دستیابی به منابع متنوع انرژی های نو با استفاده از ظرفیت ها و پتانسیل های بالای کشور است. در راستای دستیابی به توسعه پایدار، اقدام های مهمی در توسعه منابع انرژی تجدیدپذیر انجام شده است که در تیرماه ۱۳۹۴ شاهد به وقوع پیوستن رویداد مهمی در زمینه تجدیدپذیرها در کشورمان بوده ایم. در این رخداد مهم وزارت نیرو برق تولیدی از منابع انرژی های تجدیدپذیر را بر اساس تعرفه های جدید که با توجه به منابع مختلف نرخ های متفاوت دارد، خریداری می کند و مدت زمان خرید برق که به پنج سال محدود شده بود، به ۲۰ سال افزایش یافته است. از دیگر اقدام های صورت گرفته در راستای توسعه پایدار می توان به ایجاد ردیف اعتباری مشخص برای دریافت مبلغ ۳۰ ریال به ازای هر کیلووات ساعت به عنوان عوارض برق(ماده ۶۹ قانون بودجه سال ۱۳۹۲) و مجوزعقد قرارداد به روش بیع متقابل با سرمایه گذاران بخش خصوصی و دولتی با اولویت استفاده از تجهیزات ساخت داخل تا سقف ۱۲۰ هزار میلیارد ریال(ماده ۱۹ قانون بودجه سال ۱۳۹۲) اشاره کرد.

سهم ۷۵ درصدی تجدیدپذیرها در نیروگاه های ساخته شده در سال ۲۰۱۵

کاهش قیمت انواع سیستم های استفاده از انرژی های تجدیدپذیر در جهان و قابلیت رقابت آنها با شیوه های سنتی تولید برق، نشان از تحول قابل ملاحظه ای است که در این صنعت رخ داده است. به گفته وزیر نیرو، برنده شدن برخی صنایع فعال در این عرصه در برخی مناقصه ها با قیمت های بسیار نازل، از جمله در مراکش با نرخ سه سنت یورو در هر کیلووات ساعت تولید برق و یا کشور امارات با نرخ ۲٫۹۹ سنت یورو در هر کیلو وات ساعت تولید برق خورشیدی، حاکی است که باید به سرعت برای توسعه این نوع از انرژی ها در کشور حرکت کرد. چیت چیان می گوید، نزدیک به ۷۵ درصد از مجموع ظرفیت جدید نیروگاهی که در سال ۲۰۱۵ در جهان ساخته شده، به انرژی های تجدیدپذیر اختصاص داشته است. «وجود ۱۱ هزار و ۵۰۰ مگاوات نیروگاه های برق آبی، نیروگاه های گازی و بیش از هزار مگاوات نیروگاه های تلمبه - ذخیره ای در کشور، قابلیت ذخیره سازی برق را در ساعت های مورد نظر فراهم کرده و این انعطاف را به شبکه برق کشور می دهد تا کمبود نیروی برق را بویژه در ساعت های پیک شب جبران کند.»

برجام و انرژی های تجدیدپذیر

ایران که پس از توافق هسته ای سال گذشته، درهای خود را به روی سرمایه گذاران بین المللی گشوده، در ماه های گذشته به محل حضور سرمایه گذاران تولید انرژی پاک تبدیل شده است. در مدت ۶ ماه از لغو تحریم ها، دست کم ۱۵۰ هیات تجاری به تهران سفر کرده اند. تجار و دیپلمات ها از باز شدن درهای بازار نزدیک به ۸۰ میلیون نفری ایران سخن می گویند، اما به دلیل زمان بر بودن دوره اعتمادسازی همکاری بانک ها و موسسات مالی غربی، روند انعقاد قراردادها کند بوده است. وزیر نیرو، ساخت نیروگاه های تجدیدپذیر و تامین هفت هزار و ۵۰۰ مگاوات انرژی از این محل را در دستور کار این وزارتخانه عنوان می کند و می گوید، در یکی از بندهای لایحه پیشنهادی قانون بودجه سال جاری هفت هزار میلیارد ریال اعتبار به این منظور در نظر گرفته شده است. وی با اشاره به شرایط تهران برای همکاری با سایر کشورها تصریح کرد: تهران به دنبال همکاری با کشورها و شرکت هایی است که بهترین شرایط مالی را پیشنهاد می کنند و وزارت نیرو در حال مذاکره با برخی از بزرگ ترین شرکت های فعال در زمینه انرژی های تجدید پذیر از جمله «وستاس ویند سیستمز» و «زیمنس ویند پاور» است. «هوشنگ فلاحتیان» معاون برق و انرژی وزیر نیرو هفته گذشته در چهارمین همایش دو روزه انرژی بادی ایران در محل وزارت نیرو افزود: در یک سال گذشته و با پشت سر گذاشته شدن تحریم ها و فشارهای اقتصادی، دشواری های توسعه تولید انرژی های تجدیدپذیر در کشور کاهش یافته و بسترهای قانونی برای توسعه آن فراهم شده است. وی از تعیین تعرفه جدید وزارت نیرو برای خرید تضمینی برق از تولیدکنندگان خبر داده و گفته بود، اطمینان می دهیم این تعرفه برای درازمدت حاکم خواهد بود و تغییری در آن ایجاد نمی شود. معاون وزیر نیرو با اشاره به حمایت دولت و مجلس از توسعه تولید و استفاده از انرژی های تجدیدپذیر در کشور، یادآور شد: در یک سال گذشته تقریبا روزی نبوده است که شاهد مراجعه سرمایه گذاران خارجی به وزارت نیرو برای فعالیت در عرصه انرژی های تجدیدپذیر نباشیم؛ مراجعه هایی که بویژه در دوران پساتحریم و پسابرجام بیشتر شده است. وی بیان داشت: بیشترین تقاضای سرمایه گذاری در این زمینه، مربوط به ساخت نیروگاه ها با ظرفیت بیش از یک هزار مگاوات است و در فضای اطمینان بخش ایجاد شده بین ایران و اتحادیه اروپا و کشورهای آسیایی، هر روز پیشنهادهای بسیار جذاب با قیمت های مناسب در این عرصه به وزارت نیرو اعلام می شود. فلاحتیان تصریح کرد: امروز و با تدوین قوانین دایمی، مستحکم و پایدار و انعقاد تعرفه مناسب خرید تضمینی برق، در شرایط مناسبی برای توسعه انرژی های تجدیدپذیر در کشور به سر می بریم، اما در مقابل خارجی ها نیز انتظار دارند نوع قراردادها به گونه ای باشد که مورد پذیرش شرکت های بیمه و بانک های بین المللی قرار گیرد. معاون وزیر نیرو تاکید کرد: البته خارجی ها نباید فضای کنونی کسب و کار ایران، دانش موجود در کشور و قدرت فناوری و توان ساخت داخلی ما را دست کم بگیرند، زیرا هم اینک و در حوزه نیروگاه های حرارتی، شرکت مپنا پس از جنرال الکتریک آمریکا و زیمنس آلمان، مقام سوم جهان را دارد. فلاحتیان گفت: ظرفیت نیروگاهی کنونی کشور افزون بر ۷۵ هزار مگاوات است که در پنج سال آینده به بیش از ۱۰۰ هزار مگاوات خواهد رسید، البته تا آن زمان باید ظرفیتی نزدیک به پنج هزار مگاوات آن از محل انرژی های تجدیدپذیر تامین شود. فلاحتیان خطاب به سرمایه گذاران داخلی و خارجی تصریح کرد: پول و اعتبار لازم برای توسعه تجدیدپذیرها حتی تا سه سال آینده، فراهم است و آماده استقبال از سرمایه گذاران هستیم. وی با اشاره به سهم ۴۵ درصدی کنونی بخش خصوصی کشور در تامین برق، گفت: در پنج سال آینده این سهم باید به بیش از ۷۰ درصد افزایش یابد و بر این اساس باید شرایطی فراهم شود تا سرمایه گذاران به راحتی فعالیت کنند. این مقام مسوول خاطرنشان کرد: در شرایط کنونی پساتحریم، بخش خصوصی به راحتی می تواند با استفاده از فاینانس خارجی به ساخت نیروگاه اقدام کند و ضمانت های لازم نیز توسط سرمایه گذاران به بانک های ایرانی داده می شود، بدون اینکه ریسکی متوجه سرمایه گذاری باشد. وی با اشاره به کاهش دو پله ای ریسک سرمایه گذاری کشور(از هفت به پنج)، استفاده از منابع مالی خارجی را در آینده نزدیک امکانپذیر برشمرد. فلاحتیان همچنین با اشاره به ظرفیت قابل توجه انرژی های تجدیدپذیر در کشور که تاکنون به خوبی مورد استفاده قرار نگرفته است، از مسوولان سازمان انرژی های نو ایران(سانا) خواست در کوتاه ترین زمان ممکن به تامین اراضی مورد نیاز سرمایه گذاران اقدام کنند و علاوه بر آن، در قالب یک برنامه زمانبندی مشخص پاسخگوی سرمایه گذاران باشند.

حضور خارجی ها در بازار انرژی های تجدیدپذیر ایران

در همین پیوند، در ماه های گذشته نمایندگانی از کشورهای آسیایی و اروپایی با حضور در وزارت نیرو یا سازمان انرژی های نو ایران(سانا) و برگزاری جلسه با مسوولان، برای همکاری در زمینه انرژی های تجدیدپذیر ایران اعلام آمادگی کرده اند. از جمله، خانم «اود لیسه نورهیم» سفیر نروژ در ایران، از تمایل سرمایه گذاران و صنعتگران نروژی برای سرمایه گذاری در ایران در بخش نفت و گاز خبر داد که به تازگی برخی سرمایه گذاران به فعالیت در عرصه انرژی های تجدیدپذیر ابراز تمایل کرده اند. در ماه های گذشته یک شرکت سرمایه گذار اسپانیایی - آلمانی، برای سرمایه گذاری ۵۰ مگاواتی نیروگاه خورشیدی در حوزه برق باختر اعلام آمادگی کرده بود. همچنین، سفیر دانمارک در تهران از آمادگی کشورش برای گسترش همکاری ها با ایران در بخش های آب و آب وفاضلاب(آبفا) و انرژی تجدیدپذیر بادی خبر داده بود. ساخت ۶۰۰ مگاوات نیروگاه خورشیدی در کشور توسط چینی ها و مشارکت شرکت های کره جنوبی در ساخت نیروگاه های برقابی، تجدیدپذیر و حرارتی در ایران با تاکید بر انتقال فناوری و تامین مالی(فاینانس)، دیگر مواردی از این دست بودند که در سال جاری به مرحله انعقاد تفاهم نامه یا قرارداد رسیدند. «دنی عنان» سفیر دانمارک در تهران در دیداری با مسوولان وزارت نیرو پیشنهاد کرد، یادداشت تفاهمی بین دو کشور در سفر وزیر نیرو به دانمارک در بخش آب و آبفا و انرژی های تجدیدپذیر بادی به امضا برسد. پیش تر وزیر نیرو از پیشنهاد دانمارکی ها برای ساخت کارخانه تولید توربین بادی و همکاری دوجانبه برای توسعه انرژی های تجدیدپذیر در ایران خبر داده بود. همچنین شرکت هایی از ایتالیا، آلمان و اسلوواکی نیز برای توسعه انرژی های تجدیدپذیر در کشورمان اعلام آمادگی کرده و شماری از آنها نسبت به عقد قرارداد نیز اقدام کردند که آخرین آنها امضای تفاهمنامه همکاری صنعتی بین وزارتخانه های نیرو ایران و توسعه اقتصادی ایتالیا در تهران برای ساخت چند نیروگاه تجدیدپذیر در زمینه های زیست توده، خورشیدی و زمین گرمایی با مجموع ۵۰۰ مگاوات بود. همچنین، شرکت فرانسوی CNIM از جمله شرکت های باسابقه اروپایی که در زمینه استحصال انرژی از زباله های شهری فعالیت دارد و با همکاری شرکت آلمانی «مارتین» و استفاده از تجهیزات این شرکت و همچنین تجهیزات و لوازم متعلق به خود، تاکنون طرح ها و پروژه های زیادی را در سطح جهان اجرا کرده است، با حضور در سانا درباره مطالب فنی، نحوه همکاری های مشترک و مقوله هایی همچون امحای زباله، استانداردهای مواد منتشره از نیروگاه ها، بازدهی نیروگاه و بازدهی برق بحثو تبادل نظر کردند.

 افزایش ۳۰ درصدی خرید برق تضمینی تجدیدپذیرها در صورت استفاده از تجهیزات ایرانی

وزیر نیرو با اشاره به نظام تعرفه جدید که برای خرید تضمینی برق تجدیدپذیرها در تیرماه سال گذشته ابلاغ شده است، گفت: در این نظام تعرفه ای، مدت زمان تضمین خرید برق از پنج به ۲۰ سال افزایش یافته و برخلاف گذشته، برق حاصل از فناوری های مختلف تولید انرژی از تجدیدپذیرها با قیمت های متفاوتی خریداری می شود که به این ترتیب، تعادلی در این عرصه ایجاد شده تا سرمایه گذاران با اطمینان خاطر و پذیرفتن ریسک کمتر به فعالیت بپردازند. وی یادآور شد: بر این اساس و با متعادل تر شدن قیمت ها، اردیبهشت ماه گذشته قیمت های جدید اعلام شد و این مساله به اطمینان بیشتر برای خرید برق از تولیدکنندگان و متضرر نشدن شبکه برق و دولت خواهد انجامید. این مقام مسوول همچنین اعلام کرد: از این پس در صورتی که سرمایه گذاران داخلی و خارجی از فناوری ها و تجهیزات ایرانی برای تولید برق استفاده کنند، وزارت نیرو متناسب با آن تا ۳۰ درصد قیمت بیشتری پرداخت خواهد کرد.

 قراردادهای ۲۰ ساله خرید تضمینی برق

«سیدمحمد صادق زاده» مدیرعامل سانا در این زمینه می گوید: تعرفه کنونی انرژی های تجدیدپذیر در ایران در مقایسه با کشورهای همسایه و بسیاری از کشورهای دیگر برای سرمایه گذاران بسیار جذاب است. وی افزود: دولت تصمیم گرفته است قوانین و شیوه های سرمایه گذاری در این زمینه را به منظور توسعه انرژی های تجدیدپذیر تسهیل کند. صادق زاده تصریح کرد: در این راستا، قراردادهای خرید تضمینی برق ۲۰ ساله بوده و دولت ۳۰ درصد مشوق ساخت داخل را علاوه بر نرخ پایه به تجهیزات و فناوری های تجدیدپذیر اختصاص داده است. صدور مجوزها در کوتاه ترین زمان ممکن و خرید تضمینی برق تولیدی به مدت ۱۰ سال، از جمله مشوق هایی است که وزارت نیرو فراهم کرده تا فعالیت سرمایه گذاران عرصه انرژی های تجدیدپذیر را اقتصادی کند.