،گروه مپنا طی حیات سه دهه‌ای، ضمن پذیرش مسئولیتی عظیم در قبال بخشی از تامین انرژی در کشور، خود را موظف به ارائه راهکارهای نوین، عملیاتی و راهبردی برای برون رفت از این شرایط خطیر می‌داند و در چالشِ پیشِ رو در حوزه ناترازی، سرمایه‌گذاری‌های چندجانبه و توسعه هم‌افزایی میان صنایع انرژی‌بر و بخش‌های مختلف را به عنوان راهکاری اجرایی ارائه داده و به آن عمل می‌کند.

سال ۱۴۰۳ در حالی به پایان می‌رسد که بنابر گزارش‌های رسمی، فعالان صنعتی و اقتصادی برای موضوع ناترازی‌ها در تأمین انرژی مورد نیاز برای نیل به اهداف توسعه‌ای در بخش‌های مختلف نگرانی‌هایی دارند. اصل بدیهی و اساسی در این میان آن است که این ناترازی‌ها که ماحصل چند دهه شرایط حاکم بر فضای کسب و کار کشور بوده است، در کوتاه مدت به راحتی قابل برطرف شدن نیست و نیازمند برنامه‌های بلندمدت است.

تجمیع ظرفیت بنگاه‌های بزرگ: مفاهمه و هم‌افزایی

بسیاری از فعالان اقتصادی بر این نکته وفاق و تأکید دارند که یکی از شرایط لازم برای حل چالش ناترازی، تجمیع ظرفیت بنگاه‌های بزرگ و دستیابی به مفاهمه و هم‌افزایی برای غلبه بر آن است.

گروه مپنا در سال 1403 با سیاست‌گذاری بالادستی در مجموعه مدیریت ارشد و هیئت مدیره و تعریف طرح‌های اثربخش برای جلب مشارکت بنگاه‌های اقتصادی بزرگ به ویژه صنایع انرژی‌بر، تلاش کرد با به‌کارگیری ظرفیت‌های دانشی و مدیریتی نهادینه شده در درون گروه، بسترهای لازم را برای ایجاد مشارکت‌های راهبردی در جهت رفع ناترازی‌ها به سهم خود فراهم کند. از جمله نتایج این مذاکرات و نشست و برخاست‌های طولانی، آغاز عملیات اجرایی واحد بخار نیروگاه المهدی در منطقه صنعتی بندرعباس بود که شاهد حضور صنایع انرژی بر در آن هستیم.

دغدغه‌ جدی تامین انرژی پایدار

موافقت‌نامه احداث بخش بخار نیروگاه المهدی با گروه مپنا

همزمان با عید نیمه شعبان و با حضور  مقام‌های استانی، مدیران ارشد گروه مپنا و شرکت المهدی، موافقت‌‎نامه احداث بخش بخار نیروگاه المهدی به منظور تبدیل آن به سیکل ترکیبی در محل منطقه ویژه خلیج فارس به امضا رسید و برای تسریع در عملیات اجرایی، مراسم آغاز عملیات اجرایی احداث واحد بخار نیروگاه سیکل ترکیبی شرکت المهدی نیز برگزار شد.

شرکت المهدی طی تیر ماه ۱۳۶۹ با هدف تولید سالیانه ۳۳۰ هزار تن شمش آلومینیوم (در ۳فاز) و در منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی خلیج فارس در ۱۸ کیلومتری غرب شهر بندرعباس تاسیس شد. در سال ۱۳۷۶ بخشی از فاز یک مجتمع با شش دیگ و به تدریج تعداد ۱۲۰ دیگ راه‌اندازی شد؛ به گونه‌ای که تا پایان سال ۱۳۸۱ ظرفیت تولید به ۵۵ هزار تن رسید و در اردیبهشت ماه سال ۱۳۸۴ مجتمع به ظرفیت اسمی پیش‌بینی شده ۱۱۰ هزار تن دست یافت.

این مهم طی تفاهم‌نامه‌ای چندجانبه میان منطقه ویژه اقتصادی خلیج فارس با گروه مپنا و شرکت المهدی و سرمایه‌گذاران مستقر در این منطقه با هدف تامین بخشی از برق مورد نیاز صنایع مستقر در منطقه ویژه خلیج فارس قرار بر تحقق این هدف از محل احداث نیروگاه در شرکت المهدی محقق شد.

این تفاهم‌ها و در ادامه، آغاز زودهنگام پروژه به صورت عملیاتی نشان از وجود دغدغه‌ جدی تامین انرژی پایدار به ویژه برق بوده است. با توجه به تجربه گروه مپنا و پتانسیل موجود در منطقه ویژه، مذاکرات و توافقات اولیه با تاکید بر تامین برق مجموعه المهدی به صورت کامل و قرار دادن بخشی از برق مازاد این سیکل ترکیبی در اختیار صنایع مستقر در منطقه ویژه خلیج فارس برگزار شد.

طی این پروژه، یک واحد بخار سیکل ترکیبی به ظرفیت 180 مگاوات به دو واحد گازی این نیروگاه افزوده می‌شود و با تکمیل آن، علاوه بر افزایش ظرفیت تولید، راندمان این نیروگاه نیز افزایش خواهد یافت.

سرمایه‌گذاری بدون نیاز به منابع مالی بخش دولتی

مدیرعامل گروه مپنا در این رویداد ضمن اشاره به این نکته که واحد دوم گازی نیروگاه در شرف تکمیل و بهره‌برداری است، گفت: این دو واحد گازی برای تأمین برق مورد نیاز کارخانه المهدی کفایت دارد و باعث می‌شود به شرط تأمین گاز، خط تولید شبانه‌روزی این کارخانه در سال آینده دچار قطعی برق نشود.

محمد اولیاء، به اهداف مشترک گروه مپنا و صنایع بزرگ انرژی‌بر مانند المهدی پرداخت و احداث واحد بخار برای نیروگاه‌های گازی سیکل ساده و تبدیل آنها به سیکل ترکیبی را دارای اهمیت دانست.

به گفته مدیرعامل گروه مپنا، احداث این واحد بخار در وهله اول و در شرایط ناترازی انرژی اعم از سوخت و برق، رخداد بزرگی برای صنعت برق و صنایع انرژی‌بر محسوب می‎‌شود، زیرا بدون نیاز به منابع مالی بخش دولتی و با تکیه بر توافق شکل گرفته بین گروه مپنا و صنایع بزرگ احداث می‌شود و با معادل حدود 110 میلیون یورو سرمایه‌گذاری، به اندازه دو واحد گازی سرمایه‌بر است.

وی تاکید کرد: بدون مشارکت بین مپنا و صنعت، اجرای بخش بخار نیروگاه سیکل ترکیبی المهدی امکان‌پذیر نمی‌شد.

مزیت‌های ویژه پروژه: عدم نیاز به سوخت اضافی و آثارِ مثبتِ زیست محیطی

به دلیل زمان بر بودن احداث واحدهای بخار، واحد بخار نیروگاه المهدی ظرف 32 ماه به تولید برق خواهد رسید و به دلیل استفاده از حرارت اتلافی بخش گاز برای تولید بخار، راه‌اندازی این واحد نیاز به سوخت اضافی ندارد و با همان میزان سوخت تخصیص یافته به نیروگاه، 180 مگاوات نامی تولید خواهد شد. بنابراین مزیت ویژه این واحد بخار، عدم نیاز به سوخت اضافی است که در شرایط ناترازی حامل‌های انرژی کشور، اهمیت ویژه و مضاعفی در منطقه صنعتی بندرعباس می‌یابد.

وی مزیت دیگر اجرای این واحد بخار را به دلیل ارتقای راندمان از 34 درصد به حدود 55 درصد، آثار بسیار مثبت زیست محیطی عنوان و خاطرنشان کرد: با در نظر گرفتن این نکته که عملیاتی شدن این واحد بخار، باعث تولید 180 مگاوات برق در عین عدم مصرف حدود یک میلیون متر مکعب گاز (یا معادل آن یک میلیون لیتر گازوئیل) در روز خواهد شد، از دیدگاه زیست محیطی از انتشار یک میلیون تن Co2 در سال جلوگیری کرده و می‌توان گفت که این میزان کاهش انتشار Co2، معادل عملکرد یک میلیون اصله درخت خواهد بود.

شایان ذکر است، کارخانه المهدی با وسعت 270 هکتار، از جمله سبزترین سایت‌های صنعتی منطقه محسوب می‌شود و دارای 35 هزار اصله درخت است که نشان از تعهد به بهبود فاکتورهای زیست محیطی به موازات توسعه کسب و کار دارد.

نیروگاه‌های سیکل ترکیبی، نقشی اساسی در کاهش آلاینده‌های زیست‌محیطی ایفا می‌کنند و ایران را به سمت تولید برق پاک‌تر و پایدارتر سوق می‌دهند. با توجه به نیاز روزافزون کشور به برق، احداث واحدهای سیکل ترکیبی می‌تواند علاوه بر کاهش فشار بر منابع مالی دولت، به اشتغال‌زایی پایدار در بخش نیروگاهی و صنایع انرژی‌بر منجر شود.

راهکار مپنا: الگویی برای تمام مناطق

بر اساس گفته‌های مدیرعامل گروه مپنا، توسعه صنعت برق ایران نباید وابسته به بودجه‌های دولتی باشد. مدل تأمین مالی مشارکتی، نه‌تنها امکان احداث نیروگاه‌های جدید را فراهم می‌کند، بلکه باعث می‌شود صنایع نیز در تأمین برق مورد نیاز خود نقش فعال‌تری ایفا کنند.

در مدل جدید تأمین مالی که مپنا به کار گرفته است، صنایع انرژی‌بر منطقه در تأمین هزینه‌های پروژه مشارکت دارند و در ازای آن، سهمی از برق تولیدی دریافت می‌کنند. این روش، علاوه بر جذب سرمایه‌های بخش خصوصی، امکان توسعه سریع‌تر نیروگاه‌ها را فراهم می‌آورد. با اجرای این مدل، نیروگاه‌های جدید می‌توانند بدون نیاز به اعتبارات دولتی ساخته شده و کشور را از بحران کمبود برق رها کنند. این الگو می‌تواند در سایر نقاط ایران نیز اجرایی شود و تحولی اساسی در صنعت نیروگاهی رقم زند.

رفع ناترازی در صنعت برق کشور از یکسو به منابع مالی قابل توجه و از سوی دیگر به زمان نیاز دارد. در طول مذاکراتی که گروه مپنا با تعدادی از صنایع بزرگ مستقر در منطقه از جمله شرکت المهدی داشته است، نیاز این صنایع به برق بیش از پیش روشن شده است و با پیگیری‌های انجام شده، برای مشارکت جمعی صنایع در رفع ناترازی برق مورد نیاز صنعت در قالب برنامه‌های خودتأمینی صنایع ابراز علاقه‌‎مندی شده است.

بر این اساس گروه مپنا آمادگی دارد با اجرای طرح‌‌های مشابه به سه روش سرمایه­ گذاری مستقیم صاحبان صنایع برای احداث واحدهای نیروگاهی، سرمایه­ گذاری مشترک مپنا با صنایع و یا تأمین برق آنها بر اساس ماده چهار قانون مانع‌زدایی از توسعه صنعت برق در قالب قراردادهای بلندمدت اقدام نماید.