به گزارش خبرگزاری موج، طبیعی است که بخواهید هر چه سریعتر وزنتان را کم کنید. اما احتمالا به شما گفته شده که باید آهسته و پیوسته این کار را بکنید. دلیل این موضوع آن است که نتایج مطالعات نشان می دهد، کسانی که وزنشان را طی یک فرایند آهسته کاهش می دهند، مدت زمان بیشتری می توانند این وزن را حفظ کنند. کاهش وزن با سرعت پایین تر، خطرات کمتری برای سلامت فرد به همراه می آورد. اما مطالعات اخیر نشان داده که کاهش وزن سریع هم می تواند به اندازه کاهش وزن آهسته، ایمن و موثر باشد. پس چه باید کرد، آیا کاهش وزن سریع، ایمن است؟  این مقاله، پژوهشی عمیق تر برای پرده برداری از حقیقت ماجرا است.

کاهش وزن سریع چیست؟

تعداد بازاریاب هایی که قول "کاهش وزن سریع" را به مشتریان می دهند، آنقدر زیاد است که نمی توان آنها را حتی شمرد.

اکثر روش های کاهش وزن سریع به این دسته ها تقسیم می شوند:

رژیم های غذایی سخت

رژیم غذایی مستر کلینز که به آن رژیم لیمویی هم گفته می شود، از ترکیب آب، آبلیمو و فلفل قرمز تشکیل شده است. از انواع مختلفی از این رِژیم، حداقل از دهه 50 میلادی، استفاده می شد و معمولا سم زدایی از روده نیز در میان وعده هایش بود.

قرص و مکمل رژیمی

قرص های رنگ و وارنگی در بازار وجود دارند که وعده همه آنها، بالا بردن سرعت کاهش وزن است. به طور کلی آنها ادعا می کنند که جذب مواد غذایی را مسدود می کنند، سوخت و ساز بدن را افزایش می دهند و باعث چربی سوزی می شوند.

رژیم های غذایی بسیار کم کالری

یک روش اثبات شده کاهش وزن سریع، استفاده از رژیم های غذایی بسیار کم کالری تحت نظر پزشک است. اکثر آنچه تحت عنوان کاهش وزن سریع وجود دارد، از مطالعات انجام شده بر این رژیم ها هستند.

آیا کاهش وزن سریع، موثر است؟

غیر از رژیم های غذایی بسیار کم کالری و جراحی کاهش وزن، اثرگذاری هیچ محصول (قرص) یا رژیم غذایی دیگری در کاهش وزن سریع و ایمن به اثبات نرسیده است. داروهایی برای کاهش وزن تجویز می شود اما هیچ یک برای کاهش وزن سریع ایجاد نشده اند و ممکن است عوارض جانبی هم به همراه داشته باشند.

خطرات و عوارض جانبی کاهش وزن سریع

کاهش وزن سریع منجر به بروز نیازهای فیزیکی بخصوصی در بدن می شود. از عوارض جانبی احتمالی آن عبارتند از:

می تواند باعث پایین آمدن متابولیزم بدن شود.

معمولا مصرف کالریهای کمتر از نیاز بدن، باعث کندی سوخت و ساز بدن می شود. مطالعات مختلفی نشان داده که رژیم های کم کالری باعث کاهش کالری های سوزانده شده در بدن تا 23 درصد می شود. بعلاوه این سوخت و ساز پایین تر، حتی تا مدتها بعد از توقف رژیم در نظر گرفته شده نیز ادامه پیدا می کند.

در واقع محققان معتقدند که این سوخت و ساز پایین، بیانگر چرایی افزایش وزن مجدد در بیش از 80 درصد افراد بعد از رها کردن رژیم کم کالری خودشان است. یکی از عوامل کند شدن سوخت و ساز بدن در نتیجه رژیم های غذایی کم کالری، کاهش حجم عضلانی است.

این کاهش حجم عضلانی، بخصوص در صورت کمبود پروتئین مصرفی در رژیم غذایی تعریف شده و عدم ترکیب رژیم غذایی با تمرین ورزشی است. برای پیشگیری از اثرگذاری رژیم غذایی بر روی متابولیسم بدن، هیچگاه مقدار کالری مصرفی کمتری از مقدار مورد نیاز برای حفظ BMR را مصرف نکنید.

افزودن مقدار پروتئین مصرفی و تمرینات استقامتی به برنامه تمرینی می تواند برای کمک به این مشکل موثر باشد.

باعث خستگی و سوء تغذیه می شود.

مصرف کالری کمتری از نیاز بدن، باعث خستگی و دشواری رفع نیازهای غذایی بدنتان می شود. برای مثال احتمالا آهن، فولات یا ویتامین ب 12 کافی برای بدن توسط رژیم غذایی کم کالری تامین نمی شود و این موضوع به کم خوابی و خستگی مفرط منجر می شود. بعلاوه میزان کربوهیدراتهای مصرفی نیز در خستگی فرد نقش ایفا می کند.

بعضی مطالعات نشان دهنده آنست که رژیم های کم کالری با مقدار کربوهیدرات مصرفی کم، باعث ایجاد احساس خستگی در فرد می شود. با اینحال بعضی مطالعات دیگر نشان داده که رژیم های کم کربوهیدرات باعث کاهش خستگی می شود. بنابراین این مورد از یک فرد به فرد دیگر متفاوت خواهد بود.

رژیم های کم کالری همچنین تامین مواد مغذی دیگری مانند موارد زیر را نیز محدود می کند:

• پروتئین: عدم مصرف غذاهای سرشار از پروتئین مانند گوشت، ماهی، لبنیات، حبوبات و دانه های روغنی به کاهش حجم عضلانی، نازک شدن مو و ترد شدن ناخن منجر می شود.
• کلسیم: عدم مصرف غذاهای سرشار از کلسیم مانند لبنیات، سبزیجات پهن برگ، توفو و شیرهای غنی شده می تواند قدرت استخوان را کاهش داده و امکان شکستگی آن را بالا ببرد.
• بیوتین و تیامین: مصرف کم غلات، سبزیجات، تخم ها، لبنیات و دانه های روغنی و آجیل، مقدار مصرفی این دو ویتامین از گروه ویتامین ب را محدود کرده و می تواند به ضعف عضلانی، ریختن مو و ترک خوردگی پوست منجر شود.
• ویتامین آ: عدم مصرف غذاهای سرشاز از ویتامین آ مانند گوشت، ماهی، لبنیات، سبزیجات پهن برگ یا میوه ها و سبزیجات نارنجی می تواند باعث ضعف سیستم ایمنی و آسیب های دائمی در چشم شود.
• منیزیم: مصرف مقدار کم غلات سرشاز از منیزیم، دانه ها وسبزیجات پهن برگ به خستگی، میگرن، گرفتگی عضلانی و ضربان قلب نامنظم منجر می شود.

برای پیشگیری از خستگی و سوء تغذیه، از کاهش چشمگیر کالری مصرفی خودداری نموده و حتما مصرف غلات، سبزیجات، دانه ها و ... را در رژیم خود بگنجانده و غذاهای فرآوری شده را حداقل کنید.

ممکن است باروری را کاهش دهد.

محدود کردن کالری های مصرفی، می تواند اثر منفی چشمگیری بر باروری بگذارد. این موضوع بخصوص در میان زنان صادق است، چرا که قدرت تخمک گذاری به سطح هورمونی بستگی دارد. به طور خاص، افزایش سطح استروژن و هورمون لوتئینیزه کننده (LH) برای تخمک گذاری ضروری است. بعضی مطالعات نشان داده اند که سطح LH تا حدی به تعداد کالری های موجود در رژیم غذایی زنان بستگی دارد.

بر همین اساس مطالعات نشان دهنده سرکوب قدرت باروری در زنانی است که ۲۲ تا ۴۲ درصد کالری کمتری از نیاز وزنی خود دریافت می کنند. عدم دریافت کالری کافی منجر به کاهش سطح استروژن می شود که ادعا می شود می تواند اثرات منفی ماندگاری بر سلامت استخوان و قلب داشته باشد.

نشانه های کاهش باروری شامل بهم ریختگی پریودها یا حذف بعضی از آنها است. بااینحال اختلالات اندک در پریودهای ماهیانه شاید با نشانه ای همراه نباشد و نیازمند معاینات پزشکی جامع تری برای تشخیص درست خواهد داشت. محققین معتقدند که محدودیت شدید کالری مصرفی بر قدرت باروری مردان نیز تاثیر می گذارد، اما مطالعات محدودی در این زمینه وجود دارد.

باعث ضعف استخوان ها می شود.

مصرف کالری کم می تواند به ضعف استخوان ها منجر شود. این به دلیل کاهش سطح استروژن و تستوسترون ناشی از محدودیت مصرف کالری است. سطح پایین این هورمون های مولد، به کاهش شکل گیری استخوان و افزایش احتمال شکستن آن، و نهایتا استخوان های ضعیف تر منجر می شود.

بعلاوه محدودیت کالری مصرفی – بخصوص در ترکیب با فعالیت های شدید – سطح هورمون استرس را افزایش می دهد که این موضوع هم در ضعف استخوانی موثر است. کاهش حجم استخوانی، بخصوص با توجه به عدم امکان بازگشت آن و افزایش احتمال شکستگی، مشکل زا است.

می تواند باعث کاهش سطح ایمنی بدنتان شود.

محدودکردن کالری مصرفی می تواند احتمال بروز عفونت و بیمار را افزایش دهد. این موضوع درباره ویروس هایی مانند سرماخوردگی و بخصوص وقتی با سطح شدید فعالیت های فیزیکی ترکیب شود، صادق است.

برای مثال یک مطالعه، ورزشکارانی که به صورت خاص روی کاهش چربی بدن تاکید داشتن، مانند ورزشکاران بوکس، ژیمناستیک و رانندگی را با دسته دیگری مقایسه کرد که تمرکز خاصی روی وزنشان نداشتند.

گزارش محققان حاکی از آن بود که ورزشکارانی که بر کاهش چربی بدن متمرکز بودند، تلاشهای بیشتری برای کاهش وزن داشتند و تقریبا دو برابر ورزشکاران دیگر در سه ماهه منتهی به مطالعه مریض بودند.

مطالعه دیگری نشان داد که تکواندوکارانی که برای کاهش وزن در هفته های منتهی به مسابقات، تحت رژیم های سخت قرار گرفتند، کاهش ایمنی و افزایش احتمال بروز عفونت را ثبت کردند. اثرات محدودیت کالری مصرفی در افرادی که ورزش نمی کردند، زیاد مشخص نبود و به تحقیقات بیشتری برای نتیجه گیری در این باره نیاز است.

آیا کاهش وزن سریع به طور کلی، ایده خوبی است؟

رژیم کاهش وزن سریع، می تواند آثار مخربی به همراه داشته باشد اما چاقی هم همینطور است. به همین دلیل استفاده از رژیم غذایی بسیار کم کالری برای افراد مبتلا به اضافه وزن (با BMI بالاتر از 30) که به کاهش وزن سریع نیاز دارند، یک گزینه منطقی محسوب می شود. البته در نظر داشته باشید که رسیدن به تناسب اندام ایده‌ آل صرفا با تغییر رژیم غذایی بسیار کار سخت و دشواری است و امروزه از آنجا که تناسب و شکل ظاهری اندام در کنار سلامتی بدن از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است اغلب پس از دوره های مختلف رژیم و حصول نتیجه مورد نظر به جراحی های متعددی نظیرپیکر‌تراشی و لیفت اندام های مختلف می پردازند حتی با وجود اینکه پروتز سینه طرفداران بسیاری دارد اما عده ای پس از دوره رژیم، اقدام به جراحی های کوچک کردن سینه می پردازند زیرا سایز سینه ها را نمی توان توسط رژیم های غذایی کاهش داد.

رژیم های بسیار کم کالری باید تحت نظر متخصص تغذیه اجرا شود و ممکن است طی چند هفته اجرا شود. وعده های غذایی از لحاظ مواد مغذی در تعادل مناسبی هستند، اما گران محسوب می شوند – ممکن است لازم باشد چند میلیون تومان برای همین بازه زمانی در نظر بگیرید.

با رژیم غذایی بسیار کم کالری می توان در مدت 12 هفته به کاهش وزن تا 15 الی 25 درصد از وزنتان دست پیدا کنید. این مقادیر برای کسانی که دوره را کامل می کنند: 25 درصد تا نیمی از افراد، به انتهای دوره نمی رسند. بعد از توقف رژیم غذایی، وزن باز میگردد و این موضوع خیلی سریع هم رخ می دهد؛ توصیه اکثر کارشناسان به استفاده از یک رویکرد پایدارتر برای کاهش وزن، مانند رژیم های غذایی معمولی است.

البته اکثر افرادی که به دنبال کاهش وزن سریع هستند، خودشان این فرایند را شروع می کنند. شاید هم به اهداف کوتاه مدت خود مانند فیت شدن برای پوشیدن لباسی بخصوص دست پیدا کنند. راه های دیگری مانند لیپوساکشن برای کاهش وزن سریع وجود دارد اگرچه لیپوساکشن راه حل مناسبی برای لاغری و کاهش وزن شدید نیست اما در لاغری های موضعی از آن استفاده میشود. از لیپوساکشن همچنین می توان برای لیفت باسن و تزریق چربی در نقاط دیگر بدن نیز استفاده کرد.

گرسنگی کشیدن شدید قطعا یک روش ایده آل نیست اما اگر در زمینه های دیگر از سلامت کافی برخوردار باشید، شاید این محدودیت کالری مصرفی، آسیبی به شما نزند. باید روند رژیم خود را با  پزشک در میان بگذارید و پروتئین کافی (70 تا 100 گرم در روز) را در وعده های غذایی خود بگنجانید. مولتی ویتامین و غذاهای سرشاز از پتاسیم (گوجه، پرتغال و موز) نیز مصرف کنید.