محمد هادی عرفانیان تهرانی- خبرگزاری موج؛ نادر شاه افشار (زاده ۱۰۶۷ شمسی کلات نادری – مقتول ۱۱۲۶ درقوچان) 

پیش از پادشاهی، نادر قلی خوانده می‌شد، ملقب به تهماسب‌ قلی خان از ایل افشار خراسان که از ۱۱۱۴ تا ۱۱۲۶ خورشیدی  پادشاه ایران و بنیان‌گذار دودمان افشاریه بود. او از مشهورترین پادشاهان ایران، پس از اسلام است . 

در تاریخ آمده زمانی که افغانها، روس ها و عثمانی ها از اطراف بایران دست انداخته بودند و مملکت در نهایت هرج و مرج بود یک عده سوار با خود همراه کرد و به طهماسب صفوی که به کین با پدر برخواسته بود همراه شد فتنه های داخلی را خواباند افغانها را هم بیرون ریخت.

شاه تهماسب صفوی از شهرت و اعتبار نادر در بین مردم دچار رشک و حسادت گشت و برای نشان دادن قدرت خود با لشکری بزرگ به سوی عثمانی تاخت و در آن جنگ هزاران سرباز ایرانی را در جنگ چالدران بدلیل عدم توانایی به کشتن داد و خود از میدان جنگ گریخت.

نادر با سپاهی اندک و خسته از کارزار از مشرق به سوی مغرب ایران تاخت و تا قلب کشور عثمانی پیش رفت و سرزمینهای بسیاری را به خاک ایران افزود و از آنجا به قفقاز تحت اشغال روس ها رفت که با کمال تعجب دید روسها خود پیش از روبرو شدن با او پا به فرار گذاشته اند در مسیر بر گشت در سال ۱۱۴۸ در دشت مغان در مجلس ریش سفیدان ایران از فرماندهی ارتش استعفا نمود و دلیلش اعمال پس پرده خاندان صفوی بود.

او عازم مشهد شد در نزدیکی زنجان سوارانی نزدش آمدند و خبر آوردند که مجلس به لیاقت شما ایمان دارد و در این شراط بهتر است نادر همچنان ارتش دار ایران باقی بماند و کمر بند پادشاهی را بر کمرش بستند.

و سرانجام،  دهم ژوئن سال ۱۷۴۷ مصادف با بیستم خرداد ۱۱۲۶ شمسی، در فتح‌ آباد قوچان، نادرشاه در خوابگاهش به دست چند تن از ژنرال‌هایش به قتل رسید و به این ترتیب ناپلئون شرق از این دنیا رفت؛ مردی که آرزو داشت ایران را بار دیگر ابر قدرت جهان کند. نادر در سال ۱۷۳۶ میلادی در یک اجتماع بزرگ در آذربایجان با رای زعمای ایران، سران قبایل، کدخدایان و معتمدان نقاط مختلف کشور به شاهی انتخاب شده بود. و نیروهای روسیه را به آن سوی داغستان فراری و عثمانی را گوشمالی داده و برجای خود نشانده بود، منطقه فرارود ( آسیای میانه ) را آرام، و گردنکشان ایران خاوری (پختون‌ها = پشتون ها) را تنبیه و دهلی را در سال ۱۷۳۹ (نوروز) به تصرف خود درآورده بود. نادر حاکمیت ایران را بر سراسر خلیج فارس مسلط کرد و سران مسقط و عمّان را نیز به سوی خود جلب کرد و سرگرم ساخت ناو جنگی و درصدد تصرف جزیره زنگبار در حاشیه آفریقا بود که دست اجل فرصت این را به نادرقلی خان افشار نداد.  

وصیت نامه نادر شاه افشار :

کمربند سلطنت، نشان نوکری برای سرزمینم است نادرها بسیار آمده اند و باز خواهند آمد اما ایران و ایرانی باید همیشه در بزرگی و سروری باشد این آرزوی همه عمرم بوده است .

هنگامی که برخواستم از ایران ویرانه ای ساخته بودند و از مردم کشورم بردگانی زبون، سپاه من نشان بزرگی و رشادت ایرانیان در طول تاریخ بوده است سپاهی که تنها به دنبال حفظ کشور و امنیت آن است .

لحظه پیروزی برای من از آن جهت شیرین است که پیران ، زنان و کودکان کشورم را در آرامش و شادان ببینم .

برای اراضی کشورم هیچ وقت گفتگو نمی کنم بلکه آن را با قدرت فرزندان کشورم به دست می آورم.گاهی سکوتم، دشمن را فرسنگها از مرزهای خودش نیز به عقب می نشاند.

کیست که نداند مردان بزرگ از درون کاخهای فرو ریخته به قصد انتقام بیرون می آیند انتقام از خراب کننده و ندای از درونم می گفت برخیز ایران تو را فراخوانده است و برخواستم.

فراموش نکنید که حفظ سلطنت به داشتن عصای سلطنت نیست بلکه مطمئن ترین و حقیقی ترین، حافظان آن دوستان وفا دارند و به دست آوردن این دوستان به زور میسر نمی شود، زیرا وفا ثمر نیکی است.

اگر می خواهید به دشمنان زیان رسانید به دوستان نیکی کنید.

این بود گزیده ای از وصیت نامه بزرگ مرد تاریخ ایران "نادر شاه"

*احترام و حرمت نادرشاه افشار به امام رئوف، حضرت علی بن موسی الرضا (ع) *                                                   

 وی از همان اوان تسخیر مشهد (سال ۱۱۳۹ ه. ق) در ورود و خروج از این شهر، ابتدا به زیارت حرم امام رضا (ع) می‌رفت.

نادر در گسترش و تعمیر بناهای حرم مطهر رضوی کوشش زیادی کرد که از آن جمله می‌توان طلاکاری ایوان امیر علیشیر نوایی و گلدسته کنار آن، نصب حوض سنگی، ایجاد سقاخانه مشهور به اسماعیل طلایی، ساخت گلدسته جدید طلایی بر روی ایوان شمالی صحن عتیق (انقلاب) و اهدای پرده‌های منقش و قندیل مکلل و غیره را نام برد.

اصل وقفنامه نادرشاه به تاریخ اول محرم سال 1145 هجری قمری در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود که با خطبه عربی به خط ثلث در ستایش خداوند و عبارت‌هایی متناسب با سنت حسنه وقف آغاز می‌شود.

در متن فارسی این وقفنامه به خط نستعلیق عبارت‌هایی موزون و حماسی آورده شده و تعداد رقبات و میزان وجوه با خط سیاق و شکسته نستعلیق درهم آمیخته است، در پایان تاریخ 1145 به عربی و سپس سجع مهر نادر ثبت شد و در حواشی، چهار بار مهر نادر منقوش است.

در حاشیه سمت راست این وقفنامه عبارت « السلطان خراسان ابی الحسن علی » و در زیر آن «آستانه مقدسه رفیعه رضویه، علی مشرفها آلاف سلام و تحیه» دیده می‌شود و نیز در پایین آن عبارت نادر قلی‌خان، والی ممالک خراسان و فرمان فرمای عرصه ایران و سپس نام پسرش رضا قلی‌خان و پایین‌تر از آن نام برادرش ابراهیم خان ظهیرالدوله نقش بسته است.

نادرشاه در این وقفنامه املاک و مستغلاتی شامل مزارع و دکان‌های مفصلی را در منطقه توس و شهر مشهد بر مصارف سقاخانه حضرت امام ‌رضا (ع) و بر مصارف مقبره خود و آرامگاه بابا علی‌بیک و مزار والدین خود که در صحن مقدس دفن هستند، درج کرده است 

ارادت "طلایی" نادرشاه به حضرت علی (ع) 

یکی از ماندگارترین آثاری که بدستور نادر شاه افشار انجام شد ساخت ایوان مجلل و حرم حضرت علی علیه السلام بود .حدود ۲۸۰ سال پیش وقتی نادرشاه افشار به زیارت نجف رفت، دستور داد به جای کاشی‌های سبز رنگ صفوی یادگار شیخ بهایی، گنبد و دو گلدسته حرم را طلاکاری کنند.

تعمیر و طلاکاری گنبد، گلدسته‌ها و ایوان حرم هزینه سنگینی داشت، با این حال نادرشاه علاوه‌بر تأمین آن، ‌هدایایی به خزانه‌ی علوی پیشکش کرد که می‌گویند؛ هنوز در خزانه مانده است. رضیه بیگم، همسر نادرشاه افشار نیز در این نوسازی دستی داشت. وقفی کرد که خرج کاشی‌های آستان از آن محل تأمین شد. اقدام شاه ایران به چشم شیعیان آمد و در این وصف اشعاری به زبان‌های فارسی، عربی، ترکی و هندی سرودند که آثار برخی از آن‌ها هنوز در ایوان طلا به جای مانده است.

ایوان طلا از زیباترین و با شکوه‌ترین ایوان‌های حرم حضرت علی (ع) است که در پایین پای مبارک و رو به مشرق واقع شده است. این ایوان ۴۰ متر ارتفاع و ۴۵ متر طول دارد که با طلای ناب روکش شده است.

این طلاکاری به خواست نادر شاه در سال ۲-۱۱۲۱ خورشیدی (۱۱۵۶ قمری)  انجام شد. تمام نمای بیرونی ایوان، کناره‌ها و دیواره‌ها تا سقف و قوس آن، با طلای ناب پوشش داده شده است. از داخل ایوان طلا، دری به داخل رواق باز می‌شود و چهل چراغ زیبایی در وسط ایوان نصب شده که هدیه‌ی ناصرالدین شاه است. در مقابل این ایوان حوض بزرگی قرار داشت که به نام "کوثر" مشهور بود و در ساخت و ساز و توسعه‌های بعدی از میان رفت.

در شمال و جنوب ایوان، دو گلدسته‌ی زرین به ارتفاع ۳۵ متر برافراشته شده که برخی از آیه‌های سوره‌ی جمعه روی آن‌ها کتیبه نگاری شده است. در میان ایوان طلا، در کنار در ورودیِ رواق، چکامه‌ای فارسی از "عرفی شیرازی" به خط "محمدجعفر اصفهانی" نصب شده که به ستایش علی بن ابی‌طالب (ع) پرداخته است.

اشعار فارسی که بیشتر یادگار معماری شیخ بهایی است و از دوران مرمت‌های نادرشاه افشار باز مانده، هنوز روی گلدسته‌ها و ایوان طلا دیده می‌شود. هر چند برخی از کتیبه‌های این بخش در حمله رژیم صدام با حمله توپ و تانک تخریب شد که بعدها جای خالی آن‌ها با خشت‌های طلا، پوشانده شد.

در بالای ایوان، ناودانی طلایی به طول ۱۱۰ سانتیمتر نصب شده که آب باران پشت بام حرم و رواق‌ها از همین یک ناودان سرازیر می‌شود. زائران معتقدند؛ چون آب باران با غبار گنبد آمیخته شده متبرک است، برای همین هنگام بارش باران زیر ناودان طلا برای ذکر و دعا جمع می‌شوند. بیشتر نمازها و دعاها هم معمولا در همین مکان ادا می‌شود.

این بود داستان آخرین کشورگشای ایران از دیار خاوران