رصد یکی از سریعترین ستارگان هستی از سوی ناسا
رصدخانه اشعه ایکس ناسا اعلام کرده است که به مدت ۸ ساعت و ۲۰ دقیقه در حال رصد یکی از سریعترین ستارگان کهکشان بوده است.
به گزارش خبرگزاری موج به نقل از ناسا، رصدخانه "چاندرا"(Chandra) که زیر نظر "سازمان فضایی آمریکا"(ناسا) فعالیت میکند به منظور یافتن ستاره نوترونی در اطراف سحابی ستاره "WR ۱۲۴" به مدت هشت ساعت و ۲۰ دقیقه به رصد آن پرداخته است.
این ستاره یک ستاره "ولف–رایه" ( Wolf-Rayet stars) در صورت فلکی "پیکان"(Sagitta) و یکی از سریعترین ستارگان کهکشان با سرعت شعاعی در حدود ۲۰۰ کیلومتر بر ثانیه است. این ستاره در سال ۱۹۳۸ میلادی کشف و به عنوان یک ستارهٔ ولف–رایهٔ با سرعت بالا، معرفی شد.
ستارگان ولف-رایه ستارگانی بسیار پرجرم یعنی با جرم بالای ۲۰ جرم خورشید هستند. آنان همچنین بسیار روشن و داغند و از این رو توجّه اخترشناسان را جلب کردهاند و به دلیل روشنایی زیاد خود یکی از گونههای فراغولها هستند.
طیف این ستارگان نیز غیر عادّی است و این خود یکی از عواملی است که آنان را از دیگر ستارگان آسمان جدا میسازد.
چیزی که در طیف این ستارگان توجه هر فرد آشنا با اخترشناسی را جلب میکند این است که به جای خطوط جذبی عادی که در طیفهای ستارگان معمول هستند، در طیف این ستارگان نه تنها خطوط جذبی دیده نمیشوند بلکه دارای خطوط نشری هستند. نکتهٔ جالب تر این است که پهنای این خطوط هم بسیار است! ویژگیهای شگفت آور طیف این ستارگان به قدری فراوان است که اخترشناسانِ پس از پیکرینگ برای آنان رده طیفی دیگری به نام WR ایجاد کردهاند.
در سال ۱۸۶۷ میلادی در رصدخانه پاریس دو نفر به نامهای چارلز ولف و جرج رایه هنگامی که طیفهای بسیاری از ستارگان را رمز گشایی میکردند سه ستاره ناشناس را یافتند. هنگامی که طیف این ستارگان را رمز گشایی کردند برخلاف خطوطی جذبی عادی و باریک معمولی خطوط غیرعادی نشری پهنی را در طیفهای آنان دیدند. در طیف بیشتر ستارگان در پی حضور عنصرها در لایههای بالایی که پرتو را در دامنهٔ ویژهای جذب میکنند، خطوط جذبی دیده میشود. شمار ستارگان با خطوط نشری بسیار کم است؛ بنابراین این ستارگان آشکارا غیرعادی بودند.
ماهیت خطوط نشری در طیف این ستارگان برای چند دهه ناشناخته ماند. ادوارد سی پیکرینگ نظریهای پیشنهاد داد که مطابق آن این خطوط ناشی از حالتهایی غیرعادی از اتم هیدروژن هستند. روشن شد که با جایگذاری اعداد کوانتمی نیم صحیح خطوط «سری پیکرینک» با طرحی مشابه خطوط سری بالمر به دست میآیند. سپس نشان داده شد که این خطوط ناشی از حضور عنصر هلیوم هستند. گازی که در سال ۱۹۶۸ کشف شد.
یکی از شگفتیهای موجود در این ستارگان ویژه وجود بادهای ستارهای بسیار نیرومند در این ستارگان است. بادهای ستارهای ستارگان ولف رایه سرعتهایی بیش از حدود ۲۰۰۰ کیلومتر بر ثانیه دارند. علل این سرعتهای دور از تصوّر این هستند که ستارگان نامبرده شده جوهای ناپایداری دارند و جوهای بیرونی خود را به صورت لایههایی حبابی شکل و سرشار از گاز و غبار به بیرون پرتاب میکنند.
این ستارگان ترکیبات شیمیایی گوناگونی دارند. در جوهای بیرونی برخی از آنان عنصر کربن به میزان فراوان وجود دارد. برخی دیگر نیز دارای میزان فراوان نیتروژن در جوهای بیرونی خود هستند. همچنین در جوهای بیرونی برخی از آنان هیچیک از این دو عنصر به صورت فراوان وجود ندارند. ستارگان ولف رایتی که در جوهای بیرونی خود مقدار فراوانی عنصر کربن دارند درطیف خود خطوط نشری کربن را آشکار میکنند زیرا این عنصرها هنگامی که به شکل بادهای ستارهای به محیط پیرامونی ستاره پرتاب میشوند هم فوتونهایی را که به سمتشان میآیند میربایند و سپس به فوتونهای بخشهای خاصی از طیف اجازه دوباره گسیل شدن را میدهند. این بخشهای ویژه خطوط نشری نام دارند.
در برخی از این ستارگان که در جوهای بیرونی خود به جای کربن فراوان نیتروژن فراوان دارند همین پدیده رخ میدهد ولی آنها به جای خطوط نشری کربن نیرومند خطوط نیرومند نیتروژن را نمایان میکنند. در کنار این دو نوع عنصر ملکولها و اتمهای فراوانی در جوهای بیرونی و بادهای ستارهای این ستارگان موجودند. این ذرات هم خطوط نشری مربوط به خود را درست میکنند.
این ستارگان بسیار کمیاب هستند ولی امروزه دانشمندان به کمک پیشرفتهای شایان اخترشناسی نزدیک به ۵۰۰ ستاره ولف رایه را در کهکشان ما شناختهاند.
ارسال نظر