، استرس ، اضطراب و سرخوردگی از عواملی هستند که عصبانیت ما را به روش‌های غیرمنتظره‌ای تحریک می‌کنند پس لزوماً لازم نیست شخص کم‌طاقتی باشید تا عصبانیت شما فوران کند. از طرفی اگرچه هرچند وقت یک‌بار عصبانی شدن بخشی از احساسات بشر است، اما عصبانیت‌های مکرر و بی‌دلیل چندان سالم و مطمئن نیستند و باید رفع شوند پس شناخت دلیل این تغییر حالت بسیار کمک‌کننده خواهد بود. در این بخش از سلامت روان دلیل برخی از تغییر خلقی‌تان آشنا می‌شوید.

وضعیت فعلی شما

اگر اخیرا با مشکلات یا استرس‌های زیادی کنار آمده‌اید، ممکن است بیش‌ازحد معمول عصبانی شده یا از چیزهای نامربوط عصبانی شوید. گرچه کنترل احساسات هنگام مقابله با استرس و اضطراب طولانی‌مدت، دشوار است، اما بهتر است در این شرایط توجه داشته باشید که چنین احساساتی کاملا طبیعی است و برای همه اتفاق می‌افتد.

رویدادهای تلخ گذشته

افرادی که رویدادهای آسیب‌زا یا ترسناک را تجربه کرده‌اند (مانند خشونت، سوءاستفاده یا...) ممکن است دچار اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) شوند و می‌توانند مستعد طغیان عصبانی باشند و گاه‌وبیگاه با پرخاشگری اطرافیان خود را آزار دهند یعنی اگر فرد در تجربیات تلخ و منفی مثل تجاوز، دعواهای خانوادگی و... به هر دلیلی نتواند خشم خود را نشان دهد، خشم پنهان‌شده ناشی از آن اتفاقات در او انباشته‌شده و در موقعیت‌های اشتباه یا کم‌اهمیت، به‌شدت بروز پیدا می‌کند. تجربیات آسیب‌زا یا دردناک گذشته ممکن است اثرات ماندگاری در روح و روان فرد داشته باشند و باعث اضطراب، ناامیدی و حتی طغیان‌های عصبانی شوند.

دلایل عصبانی شدن

عدم‌وجود مرزها

وقتی مرز و محدودیت خاصی با دیگران ندارید، آنها از شما انتظار دارند که در همه شرایط به آنها بله بگویید. در نتیجه، شما به‌نوعی احساس می‌کنید مجبور به انجام کاری هستید که باعث می‌شود احساس عذاب و ناراحتی کنید. با ادامه‌دار شدن این وضعیت حتی احساس خواهید کرد که مردم در نهایت از شما سوءاستفاده می‌کنند، زیرا شما نمی‌توانید نه بگویید و همین خود دلیل مهمی است برای عصبانیت‌های پی‌درپی این روزهای شما.

احساس عدم قدردانی و بی‌ارزش بودن

تحقیقات روان‌شناسی نشان می‌دهد افرادی که فکر می‌کنند دیگران آنها را نادیده می‌گیرند یا مهم نیستند و آن ارزش لازم به کارهایشان داده نمی‌شود، دچار عصبانیت و خشم می‌شوند. در مقابل این افراد برخی دیگر به خود از دریچه نگاه دیگران نگاه نمی‌کنند و وابسته به این نیستند که دیگران به آنها محبتی بکنند یا روی خوشی نشان دهند، بلکه شخصیتی مستقل دارند و اعتمادبه‌نفسی بالا دارند و با این دید به قضیه نگاه می‌کنند که اگر دیگران به آنها محبت نکنند یا توجه نکنند، این خود آنها هستند که از محبت او محروم می‌شوند.

توقعات و انتظارات از دیگران

بسیاری از ما دوست داریم که چیزهایی که در اطرافمان وجود دارد را تحت کنترل خودمان بگیریم. اگر ما انتظاراتی از اطرافیان خود داشته باشیم و این انتظارات برآورده نشوند، دچار عصبانیت و ناراحتی می‌شویم مثلا اگر انتظار داریم همسرمان بیشتر در کارهای منزل کمک کند، اما او این کار را انجام ندهد یا انتظار داریم دوستانمان از ما حمایت کنند، اما آنها این کار را نکنند، دچار خشم و عصبانیت خواهیم شد.

غم و اندوه

یکی دیگر از دلایل عمده خشم غم و اندوه ناشی از مرگ دوستان، عزیزان، شریک زندگی، اعضای خانواده و... است. غم و اندوه می‌تواند احساسی طاقت‌فرسا و همراه با سختی، درد و عذاب باشد. وقتی گرفتار غم و اندوه می‌شوید، غالباً از ظلم و بی‌عدالتی جهان ناامید شده و از اینکه دیگران نمی‌توانند شما را درک کنند، عصبانیت به‌سرعت به سراغتان می‌آید. در هنگام مواجهه با غم و ناراحتی، پرداختن به احساسات منفی و عصبانیت شدید، می‌تواند مضر باشد.

نگرانی

یکی دیگر از دلایل عصبانیت نگرانی برای خود و عزیزان و حتی ترس است. افرادی که دائما استرس و نگرانی از به وقوع پیوستن حوادثی برای عزیزان یا خود دارند، دچار عصبانیت و خشم بیشتری خواهند شد.

دوران کودکی و نحوه تربیت

افرادی که در کودکی نحوه کنترل و مدیریت خشم را نیاموخته باشند و ندانند در چه شرایطی می‌توان خشم را بروز داد و در چه شرایطی لازم است خود را بیشتر کنترل نمود، در بزرگسالی زود عصبی شده و نمی‌توانند عصبانیت را کنترل و مدیریت کنند و به روش ناسالم و اشتباه در هر شرایطی خشم را بروز می‌دهند.

کمبود نوعی ماده در مغز

ماده شیمیایی GABA اصلی‌ترین فرستنده عصبی برای فرونشاندن سیگنال‌های عصبی است که از رسیدن پیام‌های مربوط به اضطراب به مغز جلوگیری می‌کنند. تنظیم مواد شیمیایی و تحرکات عصبی و برقراری آرامش به عهده ماده شیمیایی گابا است. کمبود این ماده شیمیایی در مغز سبب عصبانیت و تندخویی و بروز اضطراب، بی‌خوابی می‌شود.

دلایل پزشکی

در بخش‌های قبلی بهداشت و سلامت روان در این مورد کامل توضیح دادیم و حالا نگاهی مختصر به آن می‌اندازیم،

پرکاری تیروئید hyperthyroidism مشکلی است که سبب می‌شود غده پروانه‌ای شکل در گلو بیش‌ازحد هورمون تیروئید تولید کند، این هورمون می‌تواند باعث افزایش بیقراری، عصبانیت، بدخلقی و بروز مشکل در تمرکز شما شود.

عدم‌تعادل در سطح قند خون نیز موجب بروز عدم تعادل مواد شیمیایی مغز مانند سروتونین شده و منجر به خشم، عصبانیت می‌شود.

برخی داروها، از جمله ضد دردهای مخدر یا اپیوئید نیز دارای عوارض جانبی مانند تحریک‌پذیری هستند

درد یا ناراحتی فیزیکی و قرار گرفتن در شرایط سخت نیز می‌تواند منجر به تحریک‌پذیری و کج‌خلقی شود

در سندروم پیش از قاعدگی به‌دلیل عدم‌تعادل هورمون‌هایی مانند استروژن و پروژسترون خانم‌ها تحریک‌پذیرتر شده و عصبانیت آنها افزایش پیدا می‌کند.

مشکل روانی یا عاطفی مانند اضطراب، افسردگی، اختلال دوقطبی یا اختلال اضطراب پس از سانحه نیز منجر به بداخلاق شدن می‌شود.

کمبود ویتامین D نه‌تنها در بروز بسیاری از بیماری‌های مزمن مانند افسردگی دخیل است، بلکه سبب بیدار ماندن تا اواخر شب شده و ریتم شبانه‌روزی شما را مختل می‌کند و باعث می‌شود اکثر اوقات افراد عصبی باشند.