وی گفت: برجام باید هم در ظرف زمانی خودش بررسی و ارزیابی شود و هم در واقعیت جهانی که به تصویب رسید و از بعد دیگر نیز برجام را باید از منظر نحوه اجرای توافق ارزیابی کرد. وزیر خارجه افزود: ‌ از نظر زمانی، مذاکرات مرتبط با برجام برای توافق اولیه در دولت یازدهم زمانی آغاز شد که هر چند ماه یک بار تحریم جدیدی علیه کشورمان در کنگره امریکا تصویب می شد و معروف بود که نتانیاهو به واشنگتن سفر نمی کند مگر اینکه با یک تحریم جدید بازگردد. ظریف گفت: مذاکرات مربوط به برجام زمانی آغاز شد که کنگره و مجلس نمایندگان امریکا قانونی را تصویب کرده و منتظر رفتنش به سنا بودند که براساس آن فروش نفت کشورمان در کمتر از یک سال به صفر برسد. وی اضافه کرد: امریکایی ها در یک بازه زمانی یک و نیم ساله توانسته بودند فروش نفت کشورمان را از بیش از ۲ و نیم میلیون بشکه در روز به کمتر از روزانه یک میلیون بشکه برسانند. رئیس دستگاه دیپلماسی گفت: با این قلدری و فشارهایی که امریکایی ها بر کشور ما می آوردند می توانستند در مدت کوتاهی فروش نفت کشورمان را به صفر برسانند. ظریف افزود: مذاکرات منتج به برجام زمانی آغاز شد که براساس همین قانون کنگره، رئیس جمهور امریکا دیگر حتی اجازه نمی یافت که مقررات را تعلیق کند. وی اضافه کرد: در آن زمان اگر لایحه ای که در مجلس نمایندگان این کشور با رأی بسیار بالا تصویب شد به سنا هم رفته بود و به امضای اوباما می رسید تقریباً در هیچ زمانی هیچ یک از تحریم های این کشور نمی توانست تعلیق شود زیرا تعلیقش نیازمند رأی دو سوم اعضای کنگره بود. ظریف گفت: برجام در زمانی تصویب شد که شش قطعنامه لازم الاجرای شورای امنیت تحت فصل هفتم تلاش می کرد ایران را از حق خودش برای بهره مندی از انرژی صلح آمیز هسته ای محروم کند؛ البته حق ما ربطی به قطعنامه شورای امنیت ندارد اما بالاخره این شورا می گفت ایران اجازه ندارد از این حق استفاده کند. وزیر امور خارجه افزود: فراتر از این در حوزه موشکی حتی به کشورها اجازه می داد که برای جلوگیری از دستیابی ایران به فناوری موشکی که هیچ ربطی به آن کشورها ندارد، حتی وارد اقدام نظامی شوند. وی گفت: بنابر این اگر می خواهیم برجام را ارزیابی کنیم باید آن را در این ظرف زمانی در نظر بگیریم؛ زمانی که مذاکرات منتج به برجام آغاز شد در شرایطی نبودیم که از نظر بین المللی مساعد باشد. ظریف افزود: از نظر شرایط جهانی، زمانی مذاکرات را آغاز کردیم که کشورمان در یک طرف ماجرا و شش قدرت بزرگ دنیا در طرف دیگر متکی به حمایت شورای امنیت سازمان ملل متحد، اتحادیه اروپا و بسیاری از مراکز قدرت جهانی اعم از مراکز پولی و تبلیغاتی بودند. رئیس دستگاه دیپلماسی گفت: اگر برجام را از این دو زاویه نگاه کنیم دستاورد بسیار مهمی برای جمهوری اسلامی ایران است که عزت مردم را حفظ کرد، حقوقشان را به رسمیت شناخت، قطعنامه های شورای امنیت را کنار زد و مانع از تصویب تحریم های جدید علیه کشورمان شد. وی افزود: برجام همچنین تحریم های پیشین مرتبط با برنامه هسته ای را کاملاً کنار زد و مانع از پیشروی تحریم های مرتبط با مقررات داخلی امریکا نیز شد. ظریف با طرح این پرسش که آیا این به معنی فتح الفتوح دانستن برجام است تاکید کرد: به نظر من فتح الفتوح مردم ایران هست که نشان دادند از طریق فشار نمی شود چیزی را به آنان تحمیل کرد اما آیا فتح الفتوح مذاکره کنندگان است، نه؛ البته مذاکره کنندگان از همه توانشان، از درایت رئیس جمهور از حمایت، مقاومت و دعای مردم و از همه بالاتر از هدایت ها و دعای مقام معظم رهبری و لطف خدا استفاده کردند و توانستند به توافق برسند. وی با طرح این پرسش که اصلاً معنی توافق چیست افزود: معنی توافق این است که دو طرف راضی باشند، مگر اینکه بتوان نامش را قرارداد تسلیم گذاشت وگرنه توافقی وجود ندارد که هر یک از دو طرف بتوانند بگویند ۱۰۰ در صد به نفعشان است چنین چیزی در جهان خارج وجود ندارد. وزیر امور خارجه گفت: به همین علت است که امروز در سالروز تصویب برجام مقالاتی در امریکا نوشته می شود مبنی بر اینکه این کشور چه امکاناتی مانند اجماع بین المللی علیه ایران و ممنوعیت برنامه موشکی این کشور را از دست داده است. ظریف با اشاره به مطالب مطرح در یکی از جلسات استماع کنگره درخصوص برنامه موشکی کشورمان افزود: در آن جلسه نمایندگان، دولت این کشور را زیر سوال بردند که چرا قطعنامه ۱۹۲۹ با آن محکمی را درباره برنامه موشکی ایران از دست داد و آن را به بندی تبدیل کرد که اولاً اجباری نیست و ثانیاً ایران را معاف کرده است. وی اضافه کرد: نمایندگان در این جلسه اعلام کردند ایرانی ها توانسته اند از طریق مذاکره کلمه ای را به این معنی وارد کنند که اگر برنامه موشکی برای سلاح هسته ای طراحی نشده باشد در حوزه این قطعنامه قرار نمی گیرد یعنی حوزه ای که تبلیغات فراوانی درباره آن علیه ما می شد. ظریف مواضع اخیر بان کی مون درباره برنامه موشکی کشورمان را نامربوط دانست و تصریح کرد: متأسفانه دبیر کل سازمان ملل متحد در سال های گذشته سابقه خیلی خوبی هم از خودش به جای نگذاشته است. وی افزود: به ویژه در موضوع خارج کردن نام عربستان سعودی از فهرست کودک‌کش‌ها به خود او هم اعلام کرد یکی از سخت ترین تصمیمات دوران زندگی اش بوده که تأثیر بسیار بدی بر اعتبار سازمان ملل گذاشته است. رئیس دستگاه دیپلماسی گفت: بنابراین باید در نظر بگیریم که چگونه می خواهیم برجام را ارزیابی کنیم.همزمان با تعهدمان به اجرای برجام، به طرف مقابل اجازه بدعهدی نمی‌دهیمرئیس دستگاه دیپلماسی بر جدیت و رعایت دقت در اجرای تعهداتمان در برجام و جلوگیری از بدعهدی طرف مقابل در این زمینه تاکید کرد. ظریف با تبیین مزایا و موانع اجرای برجام گفت: یکی از ابعادی که باید در ارزیابی برجام در نظر گرفت اختلاف میان قانون و نحوه اجرای آن است. وی افزود: هیچ قانونی را با نحوه اجرایش نمی سنجند، تقریبا تمام مقررات حقوق بین الملل را یک یا چند نفر نقض می کنند، اما آیا این به معنی خوب نبودن مقررات است؟ وزیر امور خارجه گفت: بسیاری از مقررات حقوق بین الملل و بسیاری از توافق های بین المللی آنطور که همه طرف ها به آن معتقدند، به طور کامل اجرا نمی شود اما آیا این به آن معنی است که آن توافق‌ها ایرادی دارد؟ ظریف افزود: برای مثال اگر کسی از چراغ قرمز عبور کند آیا به معنی این است که قاعده داشتن چراغ راهنمایی بد است؟ آیا حتی اگر نظام تشویق و تنبیه و جریمه ای که اعمال می شود باز هم مانع از عبور برخی از چراغ راهنمایی نشود آیا باید حکم بر ابطال چراغ قرمز داد یا اینکه می گوییم فرد متخلف آدم درستی نبوده است و باید راهکاری برای وادارکردنش به پیروی از قانون پیدا کرد؟ وزیر امور خارجه تصریح کرد: نمی گویم برجام فتح الفتوح است اما می گویم سندی کاملا قابل دفاع است؛ اگر بخواهیم به برجام نمره بدهیم حتما با توجه به ظرف زمانی و شرایط بین المللی نمره بسیار خوبی می گیرد اما اگر بخواهیم به نحوه اجرای امریکایی‌ها نمره بدهیم احتمالا نمره پایینی می گیرد. وی گفت: این به معنی آن نیست که ما شخصیت امریکایی ها و گرایش‌های آنان را در نظر نداشتیم، واقعیات داخلی نظام امریکا را به خوبی می شناختیم و برای همین بود که با درایت و تیزبینی مقام معظم رهبری و رئیس جمهور شرایطی را برای کشورمان پیش بینی کردیم که آن را تا حد بسیار زیادی در قبال اقدامات امریکایی ها مصونیت بدهیم. ظریف یکی از این ظرفیت ها را استفاده از برجام برای اقتصاد مقاومتی دانست و افزود: استفاده از این ظرفیت برای این بود که اقتصاد کشورمان را در قبال خطرهای ناشی از بدعهدی‌های امریکا مقاوم کنیم. وی گفت: اگر مجموعه این عوامل را در نظر بگیریم در سالروز به نتیجه رسیدن برجام می توانیم به مردم خوب ایران بگوییم که این توافق حتما سبب سربلندی آنان در عرصه بین المللی شده است. رئیس دستگاه دیپلماسی تاکید کرد: دنیا مردم ایران را به عنوان ملتی می شناسد که در برابر زور و فشار مقاومت می کند اما همزمان آماده مذاکره است و پس از مذاکره هم عهد و پیمان خود را جدی و با دقت رعایت می کند و به طرف مقابل نیز اجازه بدعهدی نمی دهد. ملت و مسئولان ذی‌ربط به این موضوع توجه دارند و آن را پیگیری می کنند. ظریف بهره مندی از برجام را نیازمند اجماع ملی دانست و تصریح کرد: امروز هیچ کس در کشورمان از اثبات اینکه برجام به خوبی اجرا نمی شود نفعی نمی برد. وی افزایش میزان صادرات نفت کشورمان از کمتر از یک میلیون بشکه در روز ظرف ۶ ماه به بیش از دو میلیون بشکه، عادی شدن شرایط حمل و نقل و برقراری رابطه بسیاری از بانک ها با بانک های کشورمان را از دستاوردهای برجام برشمرد. ظریف گفت: البته تعدادی از بانک ها هنوز از مقررات امریکایی ها وحشت دارند اما ما معتقدیم این وحشت بیشتر نوعی وحشت روانی و ناشی از محافظه کاری ذاتی موسسات پولی و بانکی است نه ناشی از مقرراتی که مانع از همکاری با ایران شود. وی افزود: اگر این واقعیات را درنظر بگیریم می بینیم که آینده بسیار خوبی در مقابل ماست؛ بارها گفته ام که می توانیم به برجام نمره ۵،۱۵ یا ۹۵ بدهیم که اگر از هر یک از این نمرات همراه با هم استفاده کنیم برجام می تواند زمینه بسیار خوبی برای کشورمان باشد و اقتصاد مقاومتی را پیش ببرد. ظریف هشدار داد: اگر از همان نمره ۵ یا ۹۵ هم استفاده نکنیم به زیر صفر تبدیل می شود، زیرا شرایط دنیا ایستا نمی ماند و پیش می رود؛ باید از فرصتی که ایجاد شده است استفاده کرد؛ در غیر این صورت شرایط حتما به سمت منفی و تبدیل شدن فرصت به تهدید پیش می رود. وی همچنین مواضع اخیر بان کی مون درباره برنامه موشکی کشورمان را نامربوط دانست و افزود: متأسفانه دبیر کل سازمان ملل متحد در سال های گذشته سابقه خیلی خوبی هم از خودش به جای نگذاشته است. رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان ادامه داد: نصیحت من به دبیر کل سازمان ملل این است که ورود غیرکارشناسی به برجام؛ ممنوع. ظریف با بیان اینکه همزمان با تعهدمان به اجرای برجام، به طرف مقابل اجازه بدعهدی نمی‌دهیم، گفت: نمی گویم برجام فتح الفتوح است اما می گویم سندی کاملا قابل دفاع است. وی با بیان اینکه تعدادی از بانک های خارجی هنوز از مقررات امریکایی ها وحشت دارند تاکید کرد: برجام می تواند زمینه بسیار خوبی برای کشورمان باشد و اقتصاد مقاومتی را پیش ببرد.