به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری موج، حجت الاسلام والسلمین سید ابراهیم رئیسی بامداد فردا سه شنبه به دعوت رسمی روسای جمهور کنیا، اوگاندا و زیمبابوه و به منظور تقویت روابط و گسترش همکاری‌ها با کشورهای دوست و همسو، به این سه کشور سفر می کند و پنجشنبه این سفر سه روزه پایان می یابد.

استقبال رسمی از رئیس جمهور، دیدار دوجانبه روسای جمهور، برگزاری نشست‌های مشترک هیات‌های عالی رتبه دو کشور، امضای اسناد همکاری و تشریح نتایج رایزنی‌های رسمی در نشست مطبوعاتی مشترک بخش از برنامه‌های حجت الاسلام رئیسی در سفر به کشورهای کنیا، اوگاندا و زیمبابوه است.

رئیس جمهور در این سفرها همچنین در راستای معرفی متقابل ظرفیت‌های اقتصادی و تجاری ایران و این کشورها، نشست‌هایی را با حضور تجار، فعالان بازرگانی و مقامات اقتصادی ایران و کشورهای میزبان برگزار خواهد کرد.

وقفه ای ۱۱ ساله و غفلت از قاره بکر آفریقا 

براساس این گزارش، این نخستین سفر یک رئیس جمهور ایران به قاره آفریقا پس از ۱۱ سال است که در راستای دیپلماسی جامع، متوازن و مبتنی بر همگرایی در عین چندجانبه‌گرایی اقتصادی دولت سیزدهم، با هدف افزایش حضور ایران در اقتصاد حدود ۶۰۰ میلیارد دلاری قاره آفریقا انجام می شود.

در همین موازات، نخستین اجلاس همکاری‌های اقتصادی جمهوری اسلامی ایران با کشورهای غرب آفریقا در ۱۵ اسفند ۱۴۰۱ در تهران برگزار شد که شرکت‌کنندگان با رئیس جمهور کشورمان نیز دیدار و گفتگو کردند.

قابل ذکر است که غفلت از قاره بکر آفریقا باعث شد تا حجم صادرات ایران به قاره آفریقا از ۸۶۰ میلیون دلار در سال ۱۳۹۲ به ۵۷۳ میلیون دلار در سال ۱۴۰۰ کاهش یابد. میزان واردات کالا از قاره آفریقا نیز از ۱۲۷ میلیون دلار به ۳۷ میلیون دلار رسید.

این میزان چشم‌پوشی نسبت به قاره آفریقا در این 11 سال موجب شد تا بیشتر رایزنان بازرگانی کشور ما در سفارت‌خانه‌های مقیم کشورهای آفریقایی به کشور فراخوانده شوند. در حالی که کشورهای آفریقایی یکی پس از دیگری به سمت رقبای ایران در منطقه مانند عربستان سعودی و ترکیه متمایل می‌شدند.

آیا ایران هم به ۸ کشور سرمایه گذار در آفریقا اضافه می شود؟

آفریقا قاره ای با قدمت طولانی و سرشار از منابع و سرمایه های طبیعی و غیرطبیعی و همچنین منطقه ای بکر برای سرمایه گذاری است که در سالهای اخیر حتی با وجود همه گیری کووید 19 رشد صنعتی  این قاره قابل توجه بود. در این سالها کشورهای بسیاری برای سرمایه گذاری وارد قاره آفریقا شده اند و چین با اختلاف بزرگترین سرمایه گذار خارجی در این قاره کهن به حساب می آید.

با اینهمه اگرچه چین با اختلاف، بزرگترین سرمایه‌گذار خارجی در قاره آفریقا به شمار می‌رود اما ۸ کشور بزرگ سرمایه‌گذار، یعنی کشورهای غربی چون فرانسه، آمریکا، انگلیس و روسیه و چین، و همچنین کشورهایی مانند امارات، هند و ترکیه هستند که از گذشته در این قاره حضورداشته‌اند.

شاید این سوال مطرح شود که مهمترین شرکای تجاری و سرمایه‌گذاران خارجی این قاره، چه کشورهایی هستند؟ یا اینکه کشورهای استعمارگر در گذشته و شرکای جدید چه جایگاهی در سرمایه‌گذاری در آفریقا دارند؟ و در نهایت اینکه بازیگران خارجی در چه حوزه‌هایی فعالیت دارند و به عبارتی دیگر چه بده بستان هایی با این قاره دارند؟

در این سال‌ها، بزرگترین دارندگان دارایی‌های خارجی در آفریقا، بازیگران اروپایی باقی ماندند که در صدر آنها سرمایه‌گذاران انگلیسی (۶۵ میلیارد دلار) و فرانسوی (۶۰ میلیارد دلار) قرار داشتند.

در این مدت پروژه‌های مختلفی از سوی غربی‌ها در آفریقا تعریف و راه‌اندازی شد که پروژه ۴.۶ میلیارد دلاری «انرژی پاک» با حمایت مالی شرکت بریتانیایی و پروژه یک میلیارد دلاری «گرین فیلد» از سوی آمریکا با هدف ساخت نخستین پردیس آفریقایی در کشور آفریقای جنوبی در این راستا قابل ارزیابی است.

چیدمان دیپلماسی متوازن دولت رئیسی از کشورهای همسایه تا آسیا و آمریکای لاتین و فردا نوبت آفریقا

قاره آفریقا یکی از مهمترین مناطق به شمار می‌رود که علاوه بر ارزش فرهنگی می‌تواند به حرکت درآورنده چرخ‌های صنعتی ایران باشد و حتی می‌توان به عنوان راه برون رفت از تحریم‌های ظالمانه غرب به آن نگاه کرد. اما طبق آمار منتشر شده از وزارت امور اقتصادی و دارایی، میزان تبادلات مالی با برخی مناطق قاره آفریقا بیش از ۱۰۰ درصد افزایش یافته و برگزاری اجلاس اقتصادی_علمی ایران و کشورهای غرب آفریقا به میزبانی کشورمان، نوید روزهای بهتری را در ارتباط بین ایران و آفریقا می‌دهد.

یکی از کشورهای مقصد رئیسی، کنیا با پایتختی نایروبی است که نایروبی تلاش دارد مرکز اقتصادی شرق آفریقا باشد و این نگرش می‌تواند در توسعه روابط کشورمان با آنها کمک کند. دیگر نقطه قوت این کشور، نظام سیاسی با ثبات آن است.

در قاره آفریقا که کودتا، انقلاب، شورش و درگیری‌های قبیله‌ای و به طور عمومی آنارشی همواره دولت‌ها را آزار می‌دهد و پیدا کردن نظام‌های سیاسی با ثبات دشوار است، ثبات سیاسی نایروبی چشمگیر بوده برای سرمایه‌گذاران نوعی جاذبه محسوب می‌شود.

جمهوری اسلامی نیز تلاش کرده در توسعه مناسبات اقتصادی خود با آفریقا، فعالیت در کنیا را توسعه دهد. بر این اساس علاوه بر سفارتخانه و رایزن‌های فرهنگی، چند شرکت خصوصی تجاری در کنیا فعال هستند.

حال با توجه به سیاست متوازن و متعادل دولت رئیسی در عرصه بین‌المللی که از کشورهای همسایه شروع شده و با کشورهای آسیایی و آمریکای لاتین ادامه یافت، امروز به قاره آفریقا رسیده و دولت سعی دارد با حضور در این ایستگاه جورچین دیپلماسی بین المللی خود را به خوبی بچیند و بر توسعه روابط با کشورهای آفریقایی تأکید داشته باشد.

 بنابراین انتظار می‌رود دیدگاه جدید و منطقی سیاست خارجی دولت سیزدهم به استحکام هرچه بیشتر مناسبات با کشورهای آفریقایی مانند کنیا، اوگاندا و  زیمباوه بینجامد .