، اعلام پیروزی مسعود پزشکیان ، نماینده جریان اصلاحات، در چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری اولین اثر خود را در بازار نشان داد. روز شنبه ۱۷ تیر قیمت­ها در بازار ارز، طلا، سکه و خودرو اندکی نزولی شد و جدول بورس نیز به رنگ سبز درآمد. اگرچه به زعم کارشناسات اقتصادی این تغییر، یک واکنش هیجانی محسوب می­ شود و نمیتوان مبنای قطعی برای ادامه روند کاهشی قیمت ها در نظر گرفت؛ اما می توان به این نتیجه رسید که اکنون توپ در زمین نماینده اصلاحات است که با وعده احیای برجام ، برداشتن تحریم ها و گفتگو با غرب در مناظرات تبلیغاتی شرکت کرد.

واقعیت امر آن است که سیاست داخلی و اقتصاد کاملاً متأثر از رویکردهای دولت ها در حوزه سیاست خارجی است. اگر قرار است پزشکیان بازار ملتهب ایران را دستکم به ثبات و نه حتی کاهش قیمت ها برساند، باید در حوزه سیاست خارجی رویکردی فعالانه و البته متفاوت از دولت سیزدهم در پیش بگیرد.

مسئله احیای برجام و ازسرگیری گفتگوها با غرب در دستور کار دولت قبلی قرار نداشت. شهید رئیسی بنا داشت با اتکا به توان داخل و همراهی با کشورهای شرقی و همچنین همسایگان ایران، اقتصاد کشور را به سامان کند. این هم یک نوع موضع گیری خاص و منحصر به فرد محسوب می شود. اما تمرکز بر غرب همان جهت گیری ای است که پیشتر دولت روحانی در هشت سال مدنظر قرار داده بود.

با این حال وابسته کردن و معطل نگه داشتن کشور به گفتگوها با غربی ها نمی تواند راهگشا باشد. ابتکاری میانه، راه حل عبور ایران از این وضعیت اقتصادی است. تنش زدایی، همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی، اعلام تصمیم برای رفع نگرانی های غرب در زمینه موشکی و پهپادی، تقویت همکاری ها با همسایگان، رفع مشکلات امنیتی در مرزهای شرقی با طالبان، تلاش برای فعال سازی مکانیسم های موجود در سازمان هایی مانند شانگهای در راستای منافع ملی، از جمله اقداماتی است که انتظار می رود وزارت خارجه پزشکیان در اولویت خود قرار دهد.

مسئله دیگر بحث فعالیت های منطقه ای ایران است. همان طور که کارشناسان همواره تأکید کرده اند، مسئله فلسطین امری نیست که دولت ها بتوانند آن را از پرونده های مورد پیگیری خود کنار بگذاردم. حمایت از آرمان فلسطین جزو اصول جمهوری اسلامی است. لذا انتظار می رود دولت پزشکیان در ادامه رویکرد دولت شهید رئیسی این مسئله را دنبال کند. استفاده از جو ضداسرائیلی موجود در محیط بین الملل بهترین ابزار است. وزارت خارجه دولت سیزدهم به رهبری امیرعبداللهیان همواره در تمامی نشست های دوجانبه و چندجانبه بر دفاع از حق فلسطینی ها تأکید داشت اما دولت چهاردهم باید راهکاری جدید در این راستا ارائه دهد.

علاوه براین، پزشکیان باید در حوزه دیپلماسی اقتصادی به مراتب بیشتر از گذشته فعال باشد. در واقع می توان گفت بخشی از رفع مشکلات اقتصادی در داخل، به این مسئله برمی گردد. اینکه وزارت خارجه بتواند بازاریابی کند، با نهادهای بین المللی و هیئت­ های نمایندگی سیاسی در زمینه تقویت تجارت به نتیجه برسد، مسیر را برای افزایش اشتغال و بالا بردن درآمد کشور هموار خواهد ساخت. در این خصوص بازار افغانستان، عراق و کشورهای آسیای میانه و قفقاز باید در اولویت قرار بگیرد. در سه سال گذشته ایران نتوانست آنگونه که شایسته است در بازار افغانستان ورود پیدا کند در مقابل این ترکیه بود که علیرغم عدم مرز زمینی مشترک، نقش محوری را در اقتصاد افغانستان برای خود به وجود آورد.

در دولت سیزدهم بعضاً شاهد بودیم صحبت از فعال شدن بازارچه های مرزی مطرح می شود اما واقعیت این است که حضور مؤثر در بازار افغانستان، امری فراتر از چنین بازارچه هایی است. بنابراین این خلاء را دولت جدید بایستی پر کند. همین فضا در سایر کشورهای آسیای میانه و همچنین قفقاز نیز وجود دارد. تقویت روابط با تاجیکستان از سهل ترین اقدامات است. پیوندهای مشترک تاریخی، فرهنگی و زبانی راهگشا است البته اگر وزارت خارجه دولت چهاردهم بر آن متمرکز باشد.

افزایش تعداد توافقات دوجانبه با کشورها در زمینه حذف ویزا از دیگر مطالبات مردم از دولتی است که خود را ادامه راه اصلاحات میداند. نمی شود شعار ارتباط با دنیا سرداد و در عین حال تعداد کشورهایی که با آن ها قرارداد لغو ویزا داریم، بسیار انگشت شمار باشد. این اقدام هم در نهایت منجر به تسهیل تبادلات مالی-تجاری و اقتصادی در سطح بین الملل خواهد شد و همچنین وضعیت صنعت توریسم کشور را از این شرایط اسفبار خارج می کند.

با توجه به این نکات سیاست خارجی دولت پزشکیان می تواند حد میانه ای باشد از آنچه در دولت روحانی پیگیری می شود و آنچه در دولت شهید رئیسی مد نظر قرار داست. تجربه نشان داد ما نمی توانیم از استراتژی تکیه به یک طرف استفاده کنیم. ایران در چهارراه تاریخ قرار داشته و دارد و تنه راه اعتلای آن بهره گیری از امکانات، شرایط و ابزارهایی است که غرب و شرق در رابطه با کشورمان دارند.