به بهانه‌ی سال روز درگذشت عندلیب بی‌بدیل و اسطوره آواز لرستان
موسیقی لرستان مدیون مردی است که در دهه ۴۰ با صدای اهورایی خود موسیقی لرستان را به ایرانیان شناخت و صدای جادویش آن‌چنان بود که مرزهای جغرافیایی را درهم نوردید و موسیقی ناب لری را به گوش جهانیان رساند.
به گزارش خبرگزاری موج، مردی که موسیقی لری با خون و پوست وی عجین بود و با صدای رسایش وجود آدمی را تسخیر می‌کرد زنده‌یاد «رضا سقایی» در دیار مفرغ و بلوط و ترانه متولد و دوشادوش با مردمان سرزمینش در غم و شادی‌هایشان چیزی کم نگذاشت در این دیار ماند و در همین دیار نیز به جایگاه ابدیش پرواز نمود اکنون که شش سال از درگذشت «حنجره طلایی» و «سلطان آواز» زاگرس می‌گذرد ولی هنوز یاد و خاطره وی در یادها و اذهان مردمان این دیار است. زنده‌یاد «محمدرضا سقایی» معروف به «رضا سقایی» در ۲۰ فروردین سال ۱۳۱۸ در محله کهن پشت بازار شهرستان خرم‌آباد متولد شد و به علت شرایط ویژه آن زمان
در دوران ابتدائی درس را رها و به کار خیاطی مشغول شد صدای اهورایی و رسای وی در دوران نوجوانی و جوانی چنان با موسیقی فولکور لری عجین شده بود که بلبلان چهچه خوان در مقابل وی سر تعظیم فرود می‌آوردند چه رسد به آدمی! صدای نوجوانی خوش‌صدا از دل مغازه خیاطی هر رهگذری را میخکوب و مجذوب خود می‌کرد و برای اولین بار استاد ارزشمند و فرهیخته زنده‌یاد حمید ایزدپناه با شنیدن صدایش وی را دعوت و اثر «بزران» را با کمانچه زنده‌یاد علی‌خان شفایی ضبط نمود. کوچه‌باغ‌های شهر هنوز یادآور آواز علی سونه‌های «رضا» و علی‌اکبر فاضل پور استاد خیاطیش است که برای تمرین به آنجا می‌رفتند
تا گل‌های باغی با ترنم صدای «رضا» نظاره‌گر آنان باشند. در اردیبهشت سال ۱۳۴۴ بود که برای نخستین بار با مکاتبات مجدانه‌ی زنده‌یاد استاد ایزدپناه اولین ترانه‌های لری گنم خر (شعر از نورالدین سلاح ورزی)، دایه‌دایه، کوش طلا، قدم خیر، سیت بیارم و مریم مریم با صدای زنده‌یاد «رضا سقایی» و روانشادان حسین سالم (کمانچه) و منصور سالم (تمبک) و تار استاد تاکسانی در «برنامه شما و رادیو» با مجری‌گری کمال‌الدین مستجاب‌الدعوه و فروزنده اربابی در استودیوی سراسری رادیو ایران ضبط و گوش ایرانیان را نوازش داد. بعد از آن بود که ترانه «گنم خر» و «کوش طلا» و چند ترانه دیگر به صورت
صفحه گرامافون به بازار روانه و در دهه‌ی ۴۰ صدای رسا و اهورایی «رضا» موسیقی لری را ملی و فراملی نمود و توانست با صدای جادویی‌اش معرف و سمبل لرستان باشد و در سال‌های دور همواره نام «رضا»، لرستان را در ذهن‌ها تداعی می‌کرد. در سال ۱۳۵۰ اثری به نام «تفنگ» و در سال ۱۳۵۳ اثری دیگری به نام «دالکه» با شعر استاد حشمت اله شفیعیان با خوانندگی و آهنگسازی زنده‌یاد «رضا سقایی» ضبط گردید و در سال ۱۳۵۳-۱۳۵۴ با نام مجموعه «تفنگ» با نوازندگی استاد چیره‌دست کمانچه فرج علی پور و تمبک زنده‌یاد فریدون علی پور و تار غلام مردای و دکلمه ماندگار فاطمه گودرزی اسد به‌صورت کاست به بازار
عرضه و مورد استقبال بی‌نظیر عموم قرار گرفت. در سال ۱۳۵۰ زنده‌یاد «رضا سقایی» راهی پایتخت می‌شود تا در کلاس‌های آواز استاد فقید اسماعیل مهرتاش مشق بگیرد و چند جلسه‌ای از محضر این استاد کسب فیض می‌نمایند در تهران با زنده‌یاد مجتبی میرزاده آشنا می‌شود و در آنجاست که اتفاق بی‌نظیری در موسیقی لری و برای زنده‌یاد «رضا سقایی» می‌افتد. صدای ماندگار زاگرس در سال ۱۳۵۴ ترانه «زندگی» را که سروده خانم هما میر افشار بود و توسط زنده‌یاد ایزدپناه به لری برگردانده شد را اجر نمود که مورد اقبال عمومی قرار گرفت چنانکه توجه استاد عبدالوهاب شهیدی آهنگساز این ترانه را به خود
برانگیخت. زنده‌یاد «رضا سقایی» با صدای افسانه‌ای‌اش اثری به نام «آسمان» شعر از عزت فولادوند و آهنگسازی خودش خلق نمود که بی‌شک یکی از شاهکارهای موسیقی لری محسوب می‌شود. در سال ۱۳۵۶ موسیقیدان توانمند شادروان مجتبی میرزاده برای بازسازی هنرمندانه ترانه‌های قدیمی لری به یاری استاد سقائی آمد و با خلق دو اثر فاخر «قدم خیر» و «موتورچی» در موسیقی ایران اتفاقی با شکوه به وقوع پیوست. «سقایی» متأسفانه در سال ۱۳۵۷ به علت جراحی لوزه حنجره طلایی و صوت اساطیری را به خاطره‌ها سپرد و آن صدای اهورایی برای همیشه خاموش شد. زنده‌یاد «رضا سقایی» هنرمند حماسه‌سرا در سال ۱۳۶۶
بر اثر ترکش از ناحیه سر در جریان بمباران متجاوزان بعثی به شهر ازنا به درجه رفیع جانبازی جنگ تحمیلی نائل گردید. سقایی در دی‌ماه ۱۳۸۲ پس از سال‌ها خاموشی در جریان ضایعه‌ی تأسف‌بار زلزله‌ی بم برای دقایقی بر روی سِن «مویه‌ای» جهت همدردی و جمع‌آوری کمک به هم‌وطنان آسیب‌دیده سر داد. در سال ۱۳۸۶ ترانه "دایه‌دایه وقت جنگه" تنظیم مجتبی میرزاده و با صدای سقایی جزو آثار فاخر و ماندگار یک‌صد سال اخیر موسیقی ایران به ثبت رسید در سال ۱۳۸۷ مستندی از زندگی استاد توسط مستندساز برجسته هم استانی فرود عوض پور ساخته شد. زنده‌یاد رضا سقائی در شب ۱۹ اسفند سال ۱۳۸۵ در کرج
دچار سکته مغزی شد. ۱۰ روز در بیمارستان شهید رجایی کرج تحت مراقبت قرار گرفت و بعد از آن وی به بیمارستان عشایر خرم‌آباد انتقال داده شد و از آن زمان به بعد خواهر بزرگ‌ترش مسئولیت نگهداری و پرستاری وی را به عهده گرفت و مدت سه سال و نیم در بستر بیماری افتاد، حدود ۷ بار در بیمارستان عشایر خرم‌آباد و ۳ بار در بیمارستان ساسان تهران بستری شد و طی این مدت مردم با فرهنگ و فهیم استان لرستان مخصوصاً اهالی خرم‌آباد و دوستان هیچ‌گاه استاد را تنها نگذاشتند. روز سه‌شنبه در تاریخ ۸ تیرماه ۱۳۸۹ در بخش ۳ بیمارستان ساسان تهران، تحت درمان قرار گرفت ولی متأسفانه پس از ۹ روز بستری،
حالش رو به وخامت گذاشت و به بخش ICU انتقال و در تاریخ ۲۷ تیرماه ۱۳۸۹ به دلیل نارسایی تنفسی در پی سکته مغزی به رحمت ایزدی رفت. پیکر وی در تاریخ ۳۱ تیر ۱۳۸۹ در مقابل تالار وحدت تهران با حضور و تنی چند از چهره‌های فرهنگی و هنری از جمله هوشنگ کامکار، سید عباس سجادی و درویش رضا منظمی، سید فرید قاسمی، حسین پر نیا، برخی از اعضای هیئت‌مدیره کانون‌های خانه موسیقی و مسئولان انجمن لرستانی‌های مقیم مرکز و هنرمندان استان لرستان برگزار و در این مراسم درویش‌رضا منظمی. داریوش نظری، سالاروند شهردار اسبق الیگودرز، فرشید سقایی مطالبی را ایراد و رضا فرجی قطعه بلبل را اجرا و
شیروانی به شعرخوانی پرداختند. پیکر رضا سقایی با مراسم چپ‌خوانی سرنانوازان لرستان و طنین قطعه "دایه‌دایه وقت جنگ" تشییع و به زادگاهش خرم‌آباد منتقل شد و در تاریخ ۲ مرداد ۱۳۸۹ طی مراسم باشکوهی با حضور پرشور مردم، اهالی فرهنگ و هنر، استاندار لرستان، فرماندار خرم‌آباد و برخی از مسئولان لشکری و کشوری با سخنرانی حسن شریعت نژاد فرماندار و قرائت پیام تسلیت حمید شاه‌آبادی معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی توسط منصور احمدی رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان خرم‌آباد در مقابل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی لرستان تشییع و در قطعه هنرمندان آرامستان
خرم‌آباد به خاک سپرده شد. مرحوم رضا سقایی یکی از ستارگان درخشان موسیقی لرستان است؛ که علاوه بر صدای شفاف و تحریرهای پرفراز و فرود و تبحر خاص در موسیقی مقامی و محلی دارای تعهد و تعصب نسبت به میهن و سرزمین خویش بود. صدای وی تکرار نشدنی است که همه لرستان وامدار صدای این هنرمند می‌باشد و همه به خاطر سادگی‌ها، پاکی‌ها و صداقت کودکانه‌اش دوستش دارند مسئولین و مردم هنردوست و قدرشناس این دیار برای پاسداشت مقام و منزلت زنده‌یاد استاد رضا سقایی در زمان حیات، بیماری و وفات ایشان بزرگداشت‌ها و مراسم مختلفی را برگزار نمودند که برخی از این مراسم به‌صورت خودجوش و مردمی
بوده ولی دو سالی است که به همت انجمن موسیقی استان مزار این هنرمند فقید گل‌باران و اولین مراسم گل‌باران با حضور جمع کثیری از هنرمندان عرصه موسیقی، تئاتر، سینما و تلویزیون، ادبیات، شعر و اصحاب رسانه و جراید و مردم علاقه‌مند به موسیقی و هنر برگزار و بیانه‌ای در سه بند صادر که خیابانی در شهر خرم‌آباد به اسم استاد مزین و جشنواره موسیقی به نام «رضا» و هرساله بزرگداشتی برای ایشان برگزار گردد که با تلاش‌ها و پیگیری مجدانه اعضای انجمن موسیقی و همکاری اداره کل فرهنگ ارشاد اسلامی لرستان، شهرداری و شورای اسلامی شهر خرم‌آباد سردیس و خیابانی در شهر محل تولد استاد ساخته
و نام‌گذاری گردید روز چهارشنبه ۲۰ خردادماه ۱۳۹۴ آیین بزرگداشت زنده‌یاد رضا سقایی با حضور معاون وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاون استاندار، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی لرستان، مسئولان فرهنگی، اعضای شورای اسلامی شهر خرم‌آباد، معاونین فرهنگ ارشاد اسلامی، اساتید، هنرمندان، پیشکسوتان و علاقه‌مندان به موسیقی در تالار شهید آوینی مجتمع فرهنگی هنری ارشاد خرم‌آباد برگزار شد. در این آیین دکتر حمیدرضا حنان مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی لرستان در خصوص مقوله هنر به سخنرانی پرداخت و از خواهر استاد سقایی و داریوش نظری خواهرزاده ایشان قدردانی و در ادامه داریوش نظری با
صدای دل‌نشینش با همراهی ساز حسن سالم و مهران ترک‌زبان قطعه‌ای از آلبوم جدیدش را به‌صورت بداهه اجرا نمود در ادامه دکتر احمدی معاون وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در خصوص علت جاودانگی مرحوم سقایی مطالبی را ایراد و بعدازآن حشمت فتحی همراه با پیانوی شهرام کیمیایی ترانه چوپان را در دستگاه اصفهان به یاد استاد اجرا و سپس دکتر سید سیامک موسوی در خصوص زندگی هنری استاد سقایی مطالبی را عنوان کردند بعد از آن گروه موسیقی «حرف تازه» به سرپرستی منوچهر رحمتی نوازنده سنتور و صدای زنده‌یاد کیومرث صادقی، کمانچه حسن سالم، تار حمید سلیمانی و تمبک شهاب خاکسار هنرنمایی نمودند و نثری
در وصف استاد رضا سقایی توسط استاد کاظم علی پور قرائت گردید و در ادامه طنین صدای استاد ایرج رحمانپور و سرنای احسان عبدی پور با کمانچه همایون پشت‌دار و تنبک شهاب خاکسار به‌صورت بداهه در فضای سالن پیچید و پیام استاد علی‌اکبر شکارچی توسط مسعود بهرام نِژاد با طراوت خاصی قرائت شد و در پایان از سردیس و فیلم مستند زندگی‌نامه استاد رضا سقایی رونمایی و لحظاتی سید محمد سیف زاده کارگردان فیلم «رضا دوباره می‌خواند» توضیحاتی در خصوص نحوه فیلم‌برداری و تهیه‌کنندگی این فیلم ارائه داد و مدت ۵۰ دقیقه از این فیلم اکران شد. رونمایی از آلبوم ترانه‌های کم‌یاب رضا سقایی در
پایتختروز دوشنبه ۲۴ اسفندماه ۱۳۹۴ آیین رونمایی از آلبوم «دنگ دیر» با حضور مسئولین و چهره‌های شاخص فرهنگی و هنری استان لرستان در فرهنگ‌سرای شفق تهران برگزار شد در ابتدای مراسم محقق و پژوهشگر نامی تاریخ مطبوعات ایران استاد سیدفرید قاسمی در خصوص سجایای اخلاقی زنده‌یاد سقایی به سخنرانی پرداختند سپس حجت‌الاسلام حنان مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان لرستان در موردحمایت از هنر و هنرمند و همیشه آواز استاد سقایی بر ساز مقدم بوده سخنانی را ایراد نمودند و در ادامه گروه بداهه‌نوازی به نوازندگی همایون پشت‌دار (کمانچه)، احسان عبدی پور (سرنا)، افشین فرامزی (تنبک) و
مرتضی میر (دف) به اجرای موسیقی پرداختند. در ادامه حامی این آلبوم اسماعیل دوستی عضو شورای شهر تهران از چگونگی حمایت خود از این اثر و خاطره‌ای از استاد سقایی بیان نمودند سپس امین عباسیان مراحل تهیه آلبوم را تشریح و استاد ایرج رحمانپور هم دقایقی با زبان لری درباره رضا سقایی حرف و یادی از زنده‌یاد حمید ایزدپناه نمود و با حضور استاد اسماعیل دوستی، حجت‌الاسلام حمیدرضا حنان، استاد فرج علی پور، ولی یعقوبی، سید فرید قاسمی، استاد ایرج رحمانپور، سید ابراهیم موسوی نژاد، امین عباسیان آلبوم «دنگ دیر» رونمایی شد در پایان گروه موسیقی به سرپرستی داریوش نظری قطعاتی از
موسیقی لری را اجرا نمود. آلبوم «دنگ دیر» شامل قطعات «لیلا»، «اسمر»، «گرگ و میش»، «اسب اجل (آواز علیدوستی)»، «دایه‌دایه»، «زلف آشفته» و «کوش طلا» با صدای زنده‌یاد رضا سقایی و نوازندگی «مانی آقا‌ملایی" نوازنده تار و بم‌تار،"محسن قاسمی " نوازنده تمبک،"مرتضی میر" نوازنده دف و "همایون پشت‌دار" نوازنده کمانچه، آلتو و باس " امین عباسیان " و نوازنده سنتور تنظیم قطعات امین عباسیان و همایون پشت‌دار در فروردین‌ماه ۱۳۸۵ توسط شرکت نوای زاگرس منتشر شد. روحش شاد و یادش گرامی باد مجتبی رومیانی
ارسال نظر