دکتر محمود رضا امینی- خبرگزاری موج؛ دور دوم مذاکرات جمهوری اسلامی ایران با تروئیکای اروپا (آلمان، فرانسه و انگلیس) در روزهای ۲۴  و ۲۵ دی در ژنو برگزار می شود. موضوعات مورد گفتگو در این نشست ها علاوه بر مسئله هسته ای و رفع تحریم ها، شامل مسائل منطقه ای نیز می شود. واقعیت این است که قدرت امروز جمهوری اسلامی نسبت به سه دهه قبل در حوزه منطقه ای قابل توجه است. اما حضور ما گاهی با منافع دیگران تلاقی دارد. لذا یکی از دلایل فشار برای تضعیف سیاست خارجی ایران در منطقه، به دلیل همین تاثیرگذاری روز افزون جمهوری اسلامی است.

در حوزه خاورمیانه، اروپا از دیرباز چه به صورت استثماری و استعماری، چه به صورت نفوذ و یا تعامل حضور فعال داشته است و منافعی را به ویژه در حوزه اقتصادی و سیاسی دنبال می کند. در این رابطه اروپا برای تسهیل دستیابی به منافعش، بسترسازی فرهنگی نیز انجام داده است. اکنون منطقه در شرایط موجود که با تغییرات زیادی هم روبرو شده، آبستن تحولات دیگری نیز است. علاوه بر اروپا، آمریکا و برخی کشورهای منطقه هم در این فضا سعی می کنند به منافع مختلفی دست یابند.

بنابراین در وضعیتی که جمهوری اسلامی ایران با سایر کشورها تقاطع منافع دارد، قاعدتاً مذاکره و حتی بده بستان راهی برای رسیدن به منافع مورد نظرش است. ضمن اینکه تأمین همه منافع را نمی شود در گرو فعالیت های امنیتی متصور شد. این در حالی است که ساختار تعاملات سیاسی دارای ملاحظات جدیدی شده که شاید هنوز به صورت کلاسیک در ساختار سیاسی متعارف جای نگرفته است. برای مثال تأثیرگذاری از طریق رسانه، اقدامات فرهنگی و یا نفوذ ترکیبی.

وقتی روند اثرگذاری ها و نفوذها از بعد سخت افزاری به بعد نرم افزاری تبدیل می شود، پیچیدگی بیشتری به وجود می آید. این متغیرها و تغییرات را همه کشورها دنبال می کنند و مختص به اروپا هم نیست. چین و روسیه و برخی کشورهای منطقه مانند قطر و عربستان هم در این فضا کار می کنند. از این رو اگر بخواهیم با قدرت تر عمل کنیم، باید گفتگوها و مذاکرات بیشتری با سایر کشورهای فعال در منطقه داشته باشیم.

مذاکره هم مؤید وجود منافع مشترک نیست. مذاکره برای قبول منافع طرفینی است. برای مثال در عراق، جمهوری اسلامی ایران دارای نفوذ است و در این فضا اگر آمریکا بخواهد از نفت عراق بهره برداری کند باید قدرت ایران را لحاظ کند. زیرا در برخی مناطق اگر جمهوری اسلامی مانع شود، امکان استفاده از نفت این کشور توسط آمریکا وجود ندارد.

بنابراین «تقاطع منافع» را باید اینگونه تعریف کرد: وقتی در جایی منافعی داریم که این منافع با منافع کشور دیگری در برخی حوزه ها همپوشانی و برخورد دارد، لازم است از طریق گفتگو به نتیجه برسیم.

نکته دیگری که در گفتگو با اروپا مطرح است، بحث تقابل اروپایی ها و ناتو با روسیه بر سر اوکراین است. حوادث اوکراین پیچ تاریخی در روابط و محیط بین الملل محسوب می شود. سهم جمهوری اسلامی ایران هم در این پیچ قابل ملاحظه است و لذا باید در این فضا ایفای نقش داشته باشد. براین اساس گفتگوهای ایران و اروپا می تواند به فراتر از موضوعات خاورمیانه کشیده شود.

اروپایی ها از اشراف و نفوذ بالادستی آمریکا دستاورد مثبتی ندارند. گاهی تحت فشار و خارج از اختیار خود مجبور هستند با آمریکا همراهی کنند و این مسئله روی روابط آنها با سایر کشورها هم اثر گذاشته است. ناخشنودی اروپا از سلطه گری آمریکا و رخ دادن تحولات در حوزه منطقه ای و جهانی مورد حساسیت اروپاست.