دکتر محمود رضا امینی، خبرگزاری موج؛ در مناسبات بین ترامپ و روسیه اولین و مهمترین مسئله، بحث اوکراین است و در عین حال به دلیل اینکه سیاق گفتگوهای ترامپ بدون مبنای اقتصادی نیست، مسائل تجاری هم اهمیت دارد. لذا بحث گاز روسیه و صادراتش به اروپا مطرح است. لذا اینجا سه وجه وجود دارد: یکی آمریکا و منافعش، دیگری روسیه و منافعش و وجه سوم اروپا و منافعش است.

در اینجا ترامپ علاوه بر منافع آمریکا به دنبال دلالی و رایزنی در ارتباط با اروپا خواهد بود. به نظر نمی رسد ترامپ مایل باشد هزینه هایی که در اوکراین شده باشد، ادامه دهد. به تعبیر درگیری ترامپ بر این باور است که در گفتگو با روسیه منافع بیشتری نسبت به فروش تسلیحاتی به زلنسیکی خواهد داشت. لذا احتمالاً مباحث کلانی مطرح است. در اینکه در گفتگوها مناطق جغرافیایی دیگر هم مطرح شود، وجود دارد ولی اولویت در حال حاضر اوکرانی است.

از سویی ترامپ در عین حالی که به دنبال حل مسئله خودش با روسیه است، دنبال تعامل معنادار تجاری هم که وضعیت رقابتی چین را آهسته کند، نیز است. این کار را هم از طریق روسیه انجام خواهد داد تا جلو نفوذ بیشتر چین را بگیرد و هم از روش های دیگری این کار را می کند. در این اقدام ممکن است درخواست های اقتصادی همراه با درخواست های سیاسی باشد و بخواهند برخی از روابط را با برخی کشورهای کاهش یا افزایش دهند. لذا می توان گفت مذاکرات آمریکا با روسیه می تواند برای چین هم مهم باشد و برای سایر کشورها از جمله جمهوری اسلامی ایران. از طرفی گفتگوهای ترامپ با چین می تواند برای روسیه و ما نیز اهمیت داشته باشد. زیرا هر کدام تعاریف و منافعی با یکدیگر داریم.

در این فضا اینکه بخواهیم اقتصادمان را به شرایط آمریکا گره بزنیم، درست نیست. اینکه رئیس جمهوری با گفتمان خاص خودش که نشئت گرفته از خودشیفتگی له شده آمریکایی است و تلاش دارد خودش را ناجی کاستی های این کشور و بازیابی اقتدای آمریکا نشان دهد، پس با این شرایط همان اتفاقی که در مورد اروپا و نشست مونیخ رخ داد، برای ما هم رخ خواهد داد، بستگی به خودمان دارد. این ما هستیم که در انتخاب راهبرد و شیوه گفتمانی در فضای بین الملل با اقتدار رفتار می کنیم یا مانند برخی کشورهای اروپایی نگران هستیم که مسائل ما در گرو آمریکاست.

گرفتاری ما با آمریکا گرفتاری ای نیست که با یک مذاکره حل شود. ما با آمریکا گرفتاری هویتی داریم و آمریکا در هیچ زمانی هیچ عنایتی به کشورهایی مانند جمهوری اسلامی ایران نداشته است. مسئله ما مسئله اقتدارمان در منطقه و حوزه های دریایی فرامرزی است. لذا این بستگی به خودمان دارد که خودمان را کجا و چگونه احساس کنیم. اما در اینکه در سال آینده چالش خواهیم داشت، تردیدی نیست. بالاخره یک رئیس جمهوری با یک وضعیت ترس ایجاد کن و خودشیفیته به قدرت رسیده است و نشان داده که به هیچ تعهدی هم پایبند نیست حتی اگر دولت آمریکا آن را قبول کرده باشد. الان هم دنبال برجام نیست بلکه دنبال تحمیل تعهداتی به ما است که شاید چیزی برای ما نداشته باشد.

حال باید دید چند درصد وضعیت اقتصادی ما ناشی از تحریم هاست و چند درصد مربوط به داخل است. از طرفی وابستگی ما به دلار کماکان ادامه دارد. اگر ما بتوانیم ارزش پولی خودمان در تعاملات اقتصادی ارتقا دهیم، اثرات تحریم ها و فشار آمریکا به همان اندازه کاهش می یابد. همه مشکلات اقتصادی ما در گرو روابط خارجی ما نیست. بنابراین به یک شرط وضعیت اقتصادی ما می تواند بهبود یابد و آن اینکه سیاستمداران اقتصادی خود را درگیر تحریم ها نکنند و فشار دلاری را از فضای پولی و مالی کشور حذف کنند.

در این راستا بحث فروش نفت به چین مطرح می شود. منافع ما با چین متقابل است. اینطور فکر نکنیم همه کنترل ها به دست آمریکا نیست. تجربه تحریم های قبلی هم نشان داده است ما ظرفیت پیدا کردن مشتری های جدید را همواره داریم و منابع دیگری هم برای مصرف داریم. شاید برخی از فشارها که می تواند فشار بر مردم هم باشد اگر مدیران در حوزه اقتصادی تدبیر خوبی داشته باشند، تبدیل به فرصت شود. برای مثال اگر نتوانیم نفت را خام صادر کنیم می توانیم تبدیل به مشتقات کنیم و آن را بفروشیم که قابل پیگیری هم نیست و ارزش افزوده آن هم بیشتر است. در حال حاضر ترامپ از ادعای بریکس، از روابط چین و روسیه با ایران و همچنین از توافقات هند در مورد چابهار نگران است و قاعدتاً کشورها متوقف ترامپ نمی شوند و منافع خود را پیش می برند. ترامپ اگر بخواهد این روابط را تغییر دهد باید برای این کشورها جایگزین معرفی کند که در توان ترامپ نیست.