به گزارش خبرگزاری موج، محمد هادی عرفانیان تهرانی کارشناس پژوهشگر هنر در تحلیل و بررسی فضای متاورس با توجه به موضوع اینروزها در محافل و نشستهای اخیر و در یادداشت اولیه خود عنوان کرد: متاورس یک حقیقت مجازی است یا یک توهم حقیقی؟!!!

فضای مجازی یا اکوسیستم پر رادیکال سایبری می توان هزارتویی باشد که چون تنیده شده ای از تارهای عنکبوتی زهرآگین انسان را در خود مسخ کند، اما از این شمشیر دو دم و سلاح همه کاره چگونه می توان استفاده کرد که بجای ضرر رسانی فردی و اجتماعی به نفع خود و دیگران و بر اساس اخلاق و رویه انسانی استفاده نماییم.

متاورس را می توان بازشناسی متافیزیک شرق و کاستومایز کردن نهادینه های الگوریتمی در غرب دانست، شناخت در ره آوردهای عرفان شرقی و ایرانی و تدوین آن به شکل کنونی برای یک رمز پردازی عجیب و هک کردن تمامی داشته های فردی و انسانی.

اما شرط آن شناخت و هم افزایی در قدرت مقابله است نه در تکذیب آن، بلکه استفاده صحیح و درست در ظرفیت شناسی دقیق و فرمول بندی آن می باشد.

یک متدولوژیست در کنار یک آسیب شناس و هماهنگ با جامع شناس اخلاقی و آشنا با مبانی اعتقادی و دینی می تواند به عنوان سوییچ شدن با متخصصان فنآوری اطلاعات و آشنایان به فضای مجازی و سایبری مردمان را از افتادن در این قیف لزج نجات داده و راه گشای آنها باشند.

در ابتدا به ره توشه ای از کلام گهربار رهبر معظم انقلاب نظری خواهیم انداخت که در دو دهه گذشته پیش بینی شرایط کنونی را نموده اند و توصیه های در این باره داشته اند:

- چند سال پیش، اول بار در دانشگاه امیرکبیر مسأله ی جنبش نرم افزاری را مطرح کردم. جنبش نرم افزاری، یعنی در زمینه ی علم، تولید علم و شکستن مرزهای علم، یک جنبش و یک حرکت عظیم به وجود بیاید. از این پیشنهاد استقبال شد و من امروز می بینم که در سخنان اساتید و مسؤولان دانشگاه ها روی این نکته تکیه می شود. البته تا مدتی بعضی ها می گفتند ما نمی دانیم اصلاً معنای این حرف چیست! عده یی هم شبهه می کردند که علم مگر تولیدکردنی است! البته بحث لغوی می کردند و می گفتند چرا گفته اید تولید علم! شما هرچه می خواهید اسمش را بگذارید؛ مقصود که معلوم است. جنبش نرم افزاری، یعنی در معرفت علمی ننشینید دست خود را دراز کنید تا دیگران بکارند و میوه چینی کنند و هر مقدار از میوه را که لازم نداشتند، بیاورند در دست شما بگذارند. برو بکار، برو آبیاری کن، برو روی بنایی که دیگران ساخته اند، بنا بساز؛ این هدف ما بود. عده یی می گفتند ما نمی فهمیم! الان هم از گوشه و کنار شنیده ام که عده ایی سخنان یأس آفرین می زنند: مگر ما می توانیم؟ بله، می توانیم. ما در میدانهای گوناگون و در فضای معرفت علمی امروز دنیا می توانیم کارهایی بکنیم که هنوز در دنیا نو باشد؛ این در همه ی زمینه ها کاملاً امکان پذیر است.

بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار وزیر علوم و رؤسای دانشگاه ها در تاریخ ۱۳۸۳/۱۰/۱۷

- بنده وقتی جنبش نرم افزاری یا تولید علم را -که معنایش خارج شدن علم از حالت تقلیدی و ترجمه ای است، مطرح کردم، مسأله به این صورت زنده نبود. الان هرجا که به محیطهای دانشجویی و دانشگاهی می روم، می بینم استاد، دانشجو، محقّق و پژوهشگر از جنبش نرم افزاری حرف می زند. این خوب است. وقتی در یک مجموعه باور به وجود آمد، این باور پشتوانه حرکتِ ماندگار و پایدار خواهد بود. ما این را می خواهیم. من می گویم در این قضیه شما باید جدّی باشید؛ نباید مسائل کشور و آینده را به بازیچه گرفت.

یکی از کارهای بسیار مهمّی که مورد اشاره بعضی از دوستان هم بود، این است که شما می توانید در سه زمینه علم، عدالتخواهی و آزاداندیشی کار تئوریک کنید. این کار تئوریک را می توانید در زمینه جنبش تولید علم یا در زمینه عدالتخواهی انجام دهید. مثلاً در زمینه عدالتخواهی، می توانید قانون اساسی را مطالعه کنید و ببینید اگر ما بخواهیم عدالت اجتماعی را با همان مفهوم متعارفی که همه می فهمیم، تحقّق ببخشیم، باید از کدام دستگاهها چه توقّعهایی داشته باشیم.

بیانات معظم له در دیدار جمعی از اعضای تشکّلها، کانونها، هیأتهای مذهبی و شماری از نخبگان دانشجویی ۱۳۸۲/۸/۱۵

آیا متاورسها و آواتارها همگی یک افسانه ای هستند برای توهم یا ایجاد توهم برای گذر از واقعیتهای وجودی و تکالیف جسمی؟!!!!

عرفانیان تهرانی ادامه داد: مبحث متاورس از تخلیه روح و ذهن و جسم سه عنصر واقعی تشکیل دهنده یک فرد آغاز و ایجاد التقاط فرآیند روان پریشی فردی برای ایجاد جذابیتهای مجازی در ره آورد تولید نقدینگی برای مراکز تشکیل دهنده آن است.

یک ماتریس هرمی در بلاکچین کردن فرصتهای بدست آمده و در افزایش ثروت مرکز بوجودآورنده آنها در زمینه های مختلف و ارزشگذاری ذهن بر همه داشته های فردی است.

متاورسها مانند افیون با تخلیه ذهنی به سراغ ماتریس بندی تفکرات می رود تا با یک پلتفرم دقیق محاسباتی به آنجایی برسد که جمعیت کره زمین را مانند سربازانی واحد برای تصمیم گیری آینده یک هدفگذار بزرگ در قلمروی خود قرار خواهد داد.

ما در اینجا منکر تکنولوژی و دریافتهای نوین نیستیم اما در مرحله کاستومایزر بودن باید الحاق هر آنچه وارد می شود با احکام و نظرات آینده نگری اخلاقی و دینی و ره یافتهای ارزشمند عرفان اسلامی مطابقت ارزشی داشته باشد.

متاورس یک دنیای سه بعدی مجازی مشترک یا دسته ای از دنیاها است که غوطه ور، تعاملی و مشارکتی هستند و برخلاف اینترنت معمولی، چیزی که شما به آن نگاه می کنید، با این نسخه از اینترنت، شما در داخل آن هستید، جایی که آن را به عنوان یک نسخه مجازی از خودتان - اساساً به عنوان یک آواتار - تجربه می کنید.

این دنیای مجازی مهیج پر از آواتارها را می توان تقریباً برای هر چیزی استفاده کرد، خواه این که با دوستان در حال بازی کردن، برای کار، لذت بردن از کنسرت یا خرید باشد.

مشکلات متاورس: در حالی که متاورس ممکن است بلیط طلایی فرصت های جدید برای خرده فروشان باشد، خطرات امنیتی نیز وجود دارد که باید در نظر گرفته شوند.

به عنوان مثال، این خطر وجود دارد که مصرف کنندگان با مردی مجازی روبرو شوند که ساعت های جعلی را می فروشد. چگونه مصرف کنندگان می توانند بفهمند که او کالای اصلی را می فروشد یا تقلبی؟ اطمینان از محافظت از نام تجاری و محصولات شما در متاورس یک چالش جدی خواهد بود.

نظارت بر نقض مالکیت معنوی در اجزای مختلف متاورس آسان نخواهد بود و اگر مصرف‌کنندگان تجربیات بدی مانند خرید کالاهای تقلبی در دنیای متاورس داشته باشند، این می‌تواند به شهرت برندها در دنیای واقعی نیز آسیب زیادی وارد کند.

تکلیف ما چیست: حالا تکلیف ما با چنین پدیده‌ پیچیده و متفاوتی چیست؟ با کلیت آن چگونه برخورد کنیم؟ از اساس نفی کنیم یا آنکه برای مواجهه با آن برنامه و راهکار طراحی کنیم و به سود خودمان تغییرش دهیم؟ تکلیف احکام و فرایض دینی در این محیط غیر‌واقعی چیست؟

این چالش‌ها همچنان در طول ده‌های اخیر ادامه داشته و هرچه دانش و فناوری در زندگی روزمره انسان بیشتر جاری شده، چنین چالش‌هایی نیز فزونی یافته است.

هنوز برنامه و پاسخ جامع و مانع در مواجهه با رمز ‌ارز و بلاک‌چین مشخص نشده بود که موضوع منظومه‌های ماهواره‌ای برای دسترسی به اینترنت آزاد و بدون محدودیت و پس از آن ادعای ایلان ماسک در اعزام انسان به مریخ و فراهم‌کردن شرایط زندگی بشر در دیگر کرات مطرح شد و بعد از آن خبر تحقق متاورس، دنیایی متفاوت از آنچه تاکنون تجربه کرده‌ایم، منتشر شد.

فقیهانی مانند شیخ بهایی فقهای جامع‌الاطرافی بودند و روشی خاص در حل مسائل روزمره داشتند.

شیخ بهایی در نجوم، معماری و علوم طبیعی هم دست داشت و حتی رسالاتی هم در این باب‌ها نوشته است و از این دست فقها در تاریخ کم نداریم که گره از کار و زندگی روزمره مردم وا می‌کردند و اینها فقیهان متخصص در موضوع‌شناسی، روش‌شناسی و صاحب آگاهی و معرفت به مسائل روز بودند و نامشان در تاریخ ماندگار است.

حجت‌الاسلام محمد مادرشاهی استاد سطح عالی حوزه، در جایی پاسخ به موارد را به اینگونه مطرح می کنند: خرید و فروش در متاورس مالیت عقلایی دارد ولی مالیت شرعی آن مورد تردید است.

مادرشاهی ادامه می دهد حال، درباره متاورس اگر مفهوم اول (مالیت تنها عقلائیه است) را در نظر بگیریم با این مبنا هیچ مشکلی ندارد و خرید و فروش در آن هم ایرادی ندارد زیرا عقلا آن را می‌پذیرند.

الان مردم دنیا برای چیزهای حرام و آدامس جویده شده یک بازیکن فوتبال پول می‌دهند پس به لحاظ عرفی، مالیت دارد و اما مالیت عرفی داشتن کافی نیست بلکه باید ببنیم آیا مالیت شرعی هم دارد یا خیر؟

وی با توجه به ادله شرعی مثل حرمت اکل مال بالباطل این خرید و فروش‌ها را از نگاه شرعی با مشکل مواجه دانسته و اضافه کرد توجه به احکام شرعی قاعده‌ای را به دست می‌آورد و آن این که از احکام مختلف شرعی بر می‌آید که صرف اعتبار نمی‌تواند مالیتی را ایجاد کند حتی اگر عقلاء نسبت به آن رغبت نشان دهند.

مثلا در بحث خرید بدهی (تنزیل چک)، علماء تصریح می‌کنند بدهی باید در قالب یک فعالیت واقعی اقتصادی به وجود بیاید و صرف اعتبار مدیون بودن و کشیدن «چک‌های دوستانه» معامله را تصحیح نمی‌کند.

یعنی با این که شما به کسی بدهکار نیستید اعتبار کنید بدهکار او بوده و چک یا سفته‌ای در وجه او بکشید و او بخواهد آن را تنزیل نماید.

همه فقها فرموده‌اند چنین معامله‌ای باطل است چرا که اکل مال بالباطل بوده و با صرف اعتبار مالیتی پدید نمی‌آید و همچنین است مساله عدم مشروعیت مشارکت بالوجوه و الاعتبار که اجماع علمای شیعه بر حرمت آن است و نشان دهنده این است که صرف اعتبار شخص مالیتی را پدید نمی‌آورد تا شخص بتواند با آن شراکتی را رقم بزند.

از این احکام یک حکم کلان به دست می‌آید که شارع مقدس مالیتی را موضوع احکام خود قرار داده است که باطل نبوده باشد و صرف اعتبار اشخاص حتی اگر عقلاء نسبت به آن رغبت نشان دهند آن را از باطل بودن خارج نمی‌کند. به نظر می‌رسد خرید و فروش اجناس در متاورس نیز همین حکم را داشته باشد.

لزوم توجه به احکام ثانویه در مساله متاورس، البته این حکم اولیه خرید و فروش در متاورس است اما ساختار متاورس احکام ثانوی دیگری نیز دارد که باید آن احکام هم مورد توجه قرار گیرد.

آیت‌الله اراکی عضو مجلس خبرگان رهبری نیز اینگونه اظهار کرده اند: خرید و فروش رمزارز از نگاه شرعی، داد و ستد دارای قوانین متعددی است و یکی از قوانین مهم داد و ستد این است که آنچه فرد می‌دهد با آنچه که می‌گیرد، در ارزش باهم برابری کند. قرآن کریم مساوی نبودن داد و ستد را مذموم برشمرده و بر رعایت عدل در مبادلات اقتصادی بارها تاکید کرده است.

آیت‌الله اراکی همچنین ادامه می دهند: مبادله‌ها گاهی به صورت کالا با کالا انجام می‌شود و گاهی به واسطه پول و در مبادله کالا با کالا، برای برقراری عدالت ضرورت دارد که هر دو طرف معامله، یعنی آنچه داده می‌شود و آنچه ستانده می‌شود، ارزش مالی یکسان داشته باشند و در معامله به واسطه پول هم همین‌گونه است.

اگر معیار تعیین ارزش یک چیز اعتباری باشد، فرد ظرف خالی می‌دهد و ظرف پر می‌گیرد که در این معامله تعادل رعایت نشده است و سیستم اقتصادی آمریکا همین‌گونه است؛ یعنی خلق پول بدون رعایت عدالت

وی متذکر می شود: ۲ نوع ارزش وجود دارد که یکی مصرفی و دیگری مبادلاتی است. مصرفی مانند لباسی که مورد استفاده قرار می‌گیرد و به انسان منفعت می‌رساند و مبادلاتی یعنی چیزی داده و چیزی گرفته می‌شود که هر دو طرف ارزش یکسان دارند.

آیت‌الله اراکی با اشاره به خرید و فروش زمین در متاورس افزود: قیمت تبادلی باید به قیمت استعمالی برگردد و بنابراین اگر پولی اعتبار محض باشد، مثلا کاغذی بی‌ارزش به ارزش ۱٠٠ میلیون تومان بین طرفین پیش‌فرض شود و در ازای آن چیزی به ارزش واقعی ۱٠٠ میلیون تومان گرفته شود، در این صورت عدالت در میان نیست.

چیزی می‌تواند به عنوان پول قرار گیرد که ارزش استعمالی داشته باشد یا حواله بر آن باشد؛ مثل چاپ پول در کشور که حواله بر کالا است.

اگر رمزارزی باشد که برای کشور خود تعیین کنیم و به واسطه آن با سایر کشورها مبادله کنیم مشکلی ندارد، چون بر این اساس چیزی صورت می‌گیرد که آن کشورها خودشان پذیرفته‌ بودند.

عضو مجلس خبرگان رهبری همچنین چیستی حکم پدیده جدید متاورس که فروش زمین‌های مجازی است، گفت: حکم این مسئله عدم جواز است، چون شَیءْ را با لاشَیءْ و مال را با لامال نمی‌توان مبادله کرد.

آیت‌الله اراکی با اشاره به فروش زمین‌های مجازی در متاورس گفت: این حقه همیشگی آمریکا بوده است که بر سر سایر مملکت‌ها کلاه بگذارد. با همین شیوه‌های ناعادلانه اکنون آمریکا به یکی از قطب‌های اقتصادی جهان تبدیل شده است.

آیت‌الله اراکی در خاتمه گفت: حال آنچه باید گفت این است که بسیاری از مسائل جامعه در قالب فقه خرد جلو می‌رود و در برخی موارد با عنوان احکام ثانویه تعریف می‌شود که این مشکلات ناشی از عدم تدوین فقه حکومتی جامع است.

عرفانیان تهرانی یادآور می شود: حال با آنچه در این مطالب و پژوهش می شود استناد کرد این است که: آنچه می بایست به عنوان ابزار کمکی و در کمیتها و کیفیتها در این باره بکار آید، شرکتهای دانش بنیان و هسته های فناور و شتابدهنده هایی هستند که با علم و درایت و آشنایی کامل به کلیات و جوانب و رمز و رموز قانونی و عرفی و شناخت شرعی وارد میدان کارزار شوند.

آنها با مهندسی معکوس و مدل سازی و بر اساس پدافند غیرعامل و بازشناسی اجزا می توانند سمت و سوی این میدان مین را تخلیه و در این زمین به نفع کشور بازی را تغییر دهند.

در غیر این صورت فضای عظیم متاورسها و ماتریسها و الگوریتمهای آواتار مانند سیاه چاله های هذلولی و اکوسیستمی از پیش طراحی شده می تواند همه چیز را و حتی انسانیت و اخلاق را در خود محو، گم و نا پیدا کند.

خاتمه بخش اول این نوشتار را به بخشی از بیانات رهبر معظم انقلاب در ارزش جنبش نرم افزاری اختصاص داده ایم:

دانشگاه باید بتواند یک جنبش نرم افزاری همه جانبه و عمیق در اختیار این کشور و این ملت بگذارد تا کسانی که اهل کار و تلاش هستند، با پیشنهادها و با قالبها و نوآوریهای علمی خودی بتوانند بنای حقیقی یک جامعه آباد و عادلانه مبتنی بر تفکرات و ارزشهای اسلامی را بالا ببرند.

امروز کشور ما از دانشگاه این را می خواهد. دانشگاه را مشغول چه کاری کنند که دانشجو و استاد را از این راه باز بدارند؟

یقین بدانید یکی از چیزهایی که امروز مورد توجّه سرویسهای اطّلاعاتی است، این نکته است که ببینند چگونه می توانند دانشجوی بیدار و دانشگاه آگاه ایرانی را از آن راهی که می تواند به اعتلای کشور بینجامد، منصرف کنند و مانعش بشوند. بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در جمع دانشجویان و اساتید دانشگاه صنعتی امیر کبیر ۱۳۷۹/۱۲/۹