به گزارش خبرنگار سینمایی خبرگزاری موج، چندی پیش در حالی که در کشور جشن ها و جشنواره های متعدد و متنوعی با موضوع سینما برگزار می شود، جشن جدیدی اعلام حضور کرد. موسسان این جشن کیوان کثیریان و علی علایی، دو نفر از منتقدان با سابقه کشور هستند که تجربه حضور بر مسند ریاست و عضویت در هیات مدیره انجمن منتقدان و نویسندگان سینمای ایران و حضور در جشنواره‌های مختلف خارجی و داخلی در سمت های مختلف و یا به عنوان شرکت کننده ای ساده را دارند. از آنجایی که نفس هر گردهمایی برای تقویت و رونق فعالیت های فرهنگی و هنری در هر جامعه‌ای بویژه کشور عزیزمان، مغتنم شمرده می شود، تصمیم گرفتیم تا میزبان این دو دوست دیرین باشیم و از آنها از سیر تا پیاز جشن آکادمی سینما سینما را بپرسیم.

گرچه این نشست نسبتا چالشی کمی بعد از برگزاری اولین دوره این جشن و در پایان شهریورماه برگزار شد، اما به رغم نارضایی مهمانانمان ما تصمیم گرفتیم تا مشروح آن را با تاخیر و در آستانه شروع بسیاری از اتفاقات دیگر سینمایی منتشر کنیم. شاید در این زمان که اخبار جشنواره ها و حال و هوای برگزاری آنها در سطح جامعه ساری و جاری است، این گفت‌وگو بیشتر مورد توجه قرار بگیرد.

بخش اول این گفت و گوی طولانی که در سه بخش به صورت پرسش و پاسخ تتنظیم شده هفته گذشته منتشر شد که می توانید اینجا بخوانید. بخش دوم آن را در ادامه می خوانید:

چرا جوایز شما محدود است؟

کیوان کثیریان: ما معتقدیم که هر چه گسترش بی اندازه، چه در جوایز و چه در مدیوم ها بدهیم، اشتباه است، به همین دلیل تعداد جوایز ما نسبت به همه جشنواره‌ها کمتر است و در رشته‌های پایه‌ای‌تر مانند بازیگری، کارگردانی، بهترین فیلم اول، بهترین فیلم نامه، جوایزی تعیین شده است. البته فیلم مستند و کوتاه هم به آن اضافه کردیم چراکه بچه‌های سینمای مستند و کوتاه هم درجشنواره‌های سال‌های قبل، نسبت به غیبتشان در جوایز گله داشتند و ما خودمان، در جشن منتقدان پایه گذار این کار بودیم و داور گذاشتیم و گفتیم ما به عنوان منتقد، باید مستند کوتاه را هم ببینیم که فعلا از جشن منتقدان سینما حذف شد ولی ما آن را در جشن سینما سینما قرار دادیم و در آینده هم این کار را خواهیم کرد.

یک تفاوت مهم دیگری که جشن و جوایز ما دارند این است که ما بازه زمانی یک سال شمسی را میبینیم در حالی که خانه سینما خرداد تا خرداد را می بیند و جشن منتقدان هم که فقط آثار حاضر در یک جشنواره است. در حالی که ما بسیار راحت می توانیم بگوییم «بهترین بازیگر مرد سال ٩٦ » و همین را هم در تندیس ها نوشته ایم. به این معنا که ما ابتدا تا انتهای یک سال را کاملا پوشش می دهیم و هیچ فیلمی را هم مستثنا نمی کنیم؛ حتی فیلمهای هنر و تجربه که اتفاقا در اولین دوره نامزد هم بوده‌اند.

در جوایز هم خودمان را محدود کردیم و مثلا جوایزی برای رشته‌های فنی سینما نمی دهیم گرچه پیشنهاد هست که باشد. در اوایل جشن منتقدان هم این را نداشتیم و وقتی که جشن خودش را پیدا کرد و پررونق شد، برخی بچه های فنی سینما گله کردند که چرا ما را نمی بینید. من شخصا خیلی موافق این کار نیستم برای این که غیر تخصصی می شود و منِ منتقد، شاید خیلی صلاحیت اظهارنظر در مورد تفاوت صدایی که دل پاک میگذارد و صدایی که زاهدی می گذارد، نداشته باشم؛ در حالی که این دو در سطح عالی است و یک صدابردار خوب، تفاوت این دو صدا را متوجه می‌شود و من منتقد این را حس نمی‌کنم. پس این موضوع خیلی تخصصی می‌شود و از آنجایی‌که ما اینجا کار را به سینماگران واگذار می کنیم، باید صدابرداران را دخیل کنیم که در این صورت، جشن مان خیلی شبیه به خانه سینما می شود و ما نمی‌خواهیم این مراسم را صنفی کنیم.

ما یک آیین نامه خیلی مشخص نوشتیم و برای تمام ٦٠ نفر عضو آکادمی فرستادیم. مفاد این آیین نامه، کاملا معلوم و مشخص است که چگونه باید رای بدهند و رای آن‌ها چگونه امتیاز می گیرد و کاملا سعی کردیم که همه چیز، شفاف باشد و تجربیاتی که داشته ایم را در اینجا مصرف کنیم؛ به طوری که دیگر آزمون و خطا انجام ندهیم و چرخ را دوباره از نو اختراع نکنیم و این تجربیات را، درست و به جا صرف کنیم؛ تا براساس شناختی که دیگران از ما و کیفیتی که در اتفاقات می‌توانیم ارائه دهیم، به دست آورده‌اند، استقبال سینماگران و اهل رسانه طوری باشد که ما شرمنده نباشیم.

نکته مهم این است که، از زمانی که جشن منتقدان آکادمی شد که علایی مسئولیت شمارش آرا را برعهده داشت، تا همین الان، ممکن بود ما نتایج آرا را دوست نداشته باشیم اما، مانند چشمانمان از آن مراقبت میکردیم. به همین دلیل جشن منتقدان حرکتش رو به صعود بود. مثلا در دوره چهارم یا پنجم جشن منتقدان بود که یک نفر از نامزدها، در سالن حضور داشت و هر کس نگاه می‌کرد متوجه می شد که چه کسانی جایزه میگیرند اما، در دوره دهم که من دبیر آن بودم، تعداد زیادی از نامزدها که جایزه نمی‌گرفتند در سالن حضور داشتند (و ما اینها را به اسم تحت عنوان یک کتابچه منتشر کردیم ) و کسی نمی دانست منتخب نهایی کیست. یعنی اعتماد جلب شده و جوری نیست که بگویند، امسال این شخص جایزه گرفت پس سال بعد، شخص دیگری جایزه بگیرد.

شهاب حسینی سه بار متوالی از جشنواره ما جایزه دریافت کرد؛ یا عیاری، سه جایزه فیلم، فیلم نامه و کارگردانی را از ما دریافت کرد.

من شخصا طرف دار نوگرایی و جوان گرایی هستم و دوست دارم کسی جایزه دریافت کند که کسی فکرش را نمی کند. اما ما یک آکادمی درست کرده‌ایم و هر آنچه که آنها رای بدهند، همان نظر اعمال می شود. ما در واقع در چیدمانمان هم یک جوان گرایی زیادی داشته ایم که نتیجه اش این شد. برای فیلم جلیل وند و نعمت الله، آنقدر فاصله کم بود که علایی، که با آمار بیشتر آشناست، می گفت از نظر آماری باید مساوی تلقی شود؛ زیرا این تفاوت به زیر نیم درصد می رسد، ولی مصر بودیم که بر اساس قوانین، در یک رشته، یک جایزه بیشتر نمی‌تواند داده شود.

در آیین نامه جشنواره فجر هم این مورد هست که نباید دو تا جایزه در یک رشته داده شود؛ ولی این کار را انجام می دهند؛ و به نظر من، آنها با این کار جایگاه جشنواره را تضعیف می‌کنند. اصولا وقتی در یک رشته دو جایزه داده می شود، یعنی هر دو گزینه را تضعیف می‌کنید. وقتی ما می‌گوییم بهترین در ادبیات به معنای یک مورد است. من با علایی در این خصوص بحث زیادی کردم که این اتفاق برای جوایز سینما سینما نمی تواند بیفتد و باید یکی باشد. در مورد چهره سال هم همین اتفاق افتاد و دو گزینه اول، به طرز عجیبی نزدیک به هم بودند؛ ولی در اتنها، چند امتیازی بین آنها فاصله افتاد. این اعتماد از آنجا جلب می‌شود که ما امانت‌دار هستیم و وقتی که می فهمند، استقبال می کنند و گرنه چرا در جای دیگری این اتفاق نمی افتد؟ و یا چرا هیچ کس نگفت که ما دستی در آرا بردیم؟ و همه گفتند که داوران رای دادند و اینها هم اعلام کردند.

واقعا هم به همین شکل است و من می توانم رای ها را اعلام کنم. ما اسم ١٧٠ رای دهنده بخش چهره سال و اعضای 60 نفره آکادمی راهم اعلام کرد‌ه‌ایم. نفر اول معلوم است و جایزه دریافت می کند؛ ولی بقیه مشخص نیست چه ترتیبی دارند و اگر به من باشد بعد از جشن اعلام میکنم که مثلا، حامد بهداد دوم،  شهاب حسینی سوم و دیگری چهارم شده است. من طرفدار شفافیت هستم. مگر در خارج از ایران تاپ تِن وجود ندارد؟ به ما فشارهایی هم آمد که ده نفر برتر را اعلام نکنیم و فقط نفر اول، که جایزه را دریافت می‌کند را، نام ببریم.

نکته مهم این است که، مثلا اگر نعمت الله دهم، یا فرهادی نهم شده، به من ارتباطی ندارد و این، نظر رای دهندگان بوده است. ١٠٦ گزینه مد نظر این ١٧٠ نفر رای‌دهنده است و تاب تِن به معنای این است که دهمین نفر هم خوب است. در این مورد هم ما نخواستیم یک کار ژورنالیستی صرف انجام دهیم و اصرار داشتم که دلیل آن رای و انتخاب، نوشته شود. از طرف دیگر سعی کردیم فراگیری رای دهنده‌ها حفظ شود و از همه طیف‌های رسانه ای رای گرفتیم. من شخصا تمام رای ها را از فعالان حوزه رسانه و خبرنگاران حوزه سینمایی در خبرگزاری ها و روزنامه های مختلف، گرفتم.

این قابل تامل است که چرا حتی آنهایی که با من زاویه دارند، رای می دهند؟ برای این که می دانند ما امانت دار هستیم و اگر به آنها میگوییم که رای بدهید به این معنی نیست که در رای آنها دست ببریم، بلکه می‌خواهم بگوییم که همه طیف ها حق دارند که رای دهند و چهره سال را انتخاب کنند.

علی علایی: این شانیت برای هر جشنواره، مراسم و آکادمی است که دبیرش در یک جاهایی ورود کند و به آن جایگاه بدهد. ما حتی وقتی برای حضور در آکادمی دعوت می‌کردیم، حتما از طرف دبیر دعوت می شدند و از طرف دبیر برای آنها آیین نامه می رفت که وجاهت و جایگاه آن شخص حفظ شود. بر همین اساس در انتخاب چهره سال هم همین کار را انجام دادیم و فراخوان برای همه از طرف دبیر رفت.

اگر من با کثیریان، در مورد این که ترتیب ده نفر اول اعلام شود –که اتفاقا خیلی جذاب و خوب و اولین بار هم بود- مخالفت کردم به این دلیل بود که می‌خواستم برای هنرمندان پیشکسوتی که در رده های آخر قرار می گرفتند، ملاحظاتی قائل شویم، ولی اتفاقا دوست دارم امتیاز دقیق هر کسی گفته شود.

کیوان کثیریان: در جشن آکادمی سینما سینما، با کسی شوخی نداریم و آمار و ارقام تعیین کننده است. حالا میخواهد فرهادی باشد یا عزتی یا هر شخص دیگری به ما ربطی ندارد و حتی نوشتیم چند امتیاز و چند نفر یعنی عطاران که ٨٢ امتیاز گرفت و ٤٢ الی ٤٣ نفر از ١٧٠ نفر به او رای دادند. ما خواستیم همه چیز شفاف باشد و به عقیده من هر چه شفاف تر باشد، حرف و حدیث آن کمتر است. سازمان سینمایی هم که به ما مجوز میدهد، هر لحظه می تواند از ما آمار و امتیازها را، برای بازبینی بخواهد.

فلسفه وجودی سینما سینما چیست؟

کیوان کثیریان: بالاخره هر بحثی که از این شکل باشد، رونقی در فضای سینما ایجاد می‌کند و یک نوع ابراز سلیقه آدم هایی است که هر کدام در سینما، برای خودشان اعتباری دارند؛ و به عنوان یک آکادمی خصوصی جمع شدند و آن را ابراز می کنند. مانند بقیه جشنواره ها که هر کدام سلیقه خودشان را دارند و یکی تجاری‌تر و یکی صنفی‌تر است، دیگران می توانند پالس های این سلیقه را دریافت کنند و هر اتفاقی که پر رونق تر و شاد تر باشد، فضای سینما را فضای بهتری می‌کند.

این کار یک فرصت است نه یک تهدید، در واقع وقتی تعداد جایزه ها بالا می رود ارزش جایزه از نادر بودن آن در می آید؛ مگر این که دارای یک خروجی و فکر مشخص باشد.

هویت، برند و تشخص این جشنواره چه چیزی می خواهد باشد؟ و در خصوص نتیجه هایی که خیلی شبیه به یک دیگر بود توضیح دهید؟

علی علایی: من یک بخشی از آن را در یک گفتگویی که در خلال هفته برگزاری مراسم بود عرض کردم و گفتم که اگر ما این آکادمی و رای دهندگان را یک جامعه آماری فرض کنیم، تحلیل‌های خیلی خوبی می توانیم از آن بیرون بکشیم. می‌شود بر روی این که از ١١٦ فیلم، ٩٠ فیلم، حتی یک امتیاز هم نمی آورند، یا این که ٣٤ بازیگر، یک بار حداقل مورد انتخاب واقع شدند، مطالعه کرد. این یک جامعه آماری است که اتفاقا نتایج آن می تواند برای خیلی ها مورد تحلیل و مطالعه باشد.

ما الان راجع به فیلم هایی صحبت می کنیم که ساخته، اکران و حتی بعضی از آنها، وارد شبکه خانگی شده‌اند. ما راجع به یک اتفاق حرف می زنیم که حالا می شود با یک فاصله به آن نگاه کرد و مطالعه انجام داد که این مطالعه بسیار مهم است.

کیوان کثیریان: جملاتی مانند این که از این جایزه ها و لوح‌ها را عموما و به طور خاص فیلم سازانی می گیرند که جایزه زیاد گرفتند. حاتمی کیا به خاطر به رنگ ارغون از ما جایزه دریافت کرد و آمد روی سن و گفت من این همه سال پنهان میکردم که من همه نقدهای شما را میخوانم و این جایزه برای من خیلی مهم است و اکثر این دوستان می‌گویند این ششمین جایزه من برای این فیلم است یا هفتمین جایزه من برای این است، هر جایزه ای که به هنرمند می دهی را دوست دارد ولی ما سعی کردیم اعتبار این جوایز به رای دهندگانش باشد مانند نوید محمد زاده که میگوید این هفتمین جایزه من برای این فیلم است اما من بسیار خرسندم.

علی علایی: قطعا تمام تلاش این جایزه و این آکادمی این است که یکی از معتبرترین جوایز سینمایی شود و چون بعد از اکران کامل همه فیلم ها اتفاق می افتد و برای همه فیلم ها، هر اتفاقی که بوده افتاده، سینماگران منتظر باشند تا ببینند که در نهایت و در پایان سال سینمایی، انتخاب های این آکادمی چیست.

ادامه دارد...