به گزارش خبرنگار تجسمی خبرگزاری موج، در میان جشنواره ها و مسابقاتی که در طول سال برگزار می شوند کمتر رویدادی است که شاید توجه خود را معطوف به کار به عنوان یک موضوع و دغدغه مهم اجتماعی کرده باشد. موضوعی که می تواند از دریچه حوزه فرهنگ و هنر و نگاه تیزبین هنرمندان ابعاد آن هر چه بهتر شکافته شود و به برنامه ریزان و مدیران مربوط نقشه راه دهد. 

مشاغلی که خیلی از آن ها در روزگاری که تأکید به کارآفرینی، نقل محفل بسیاری از مسئولان است، می تواند با نمایش آن توسط هنرمندان؛ ایده هایی را در ذهن مردم جرقه بزند که مسیر زندگی شان را عوض کند. با توجه به این موضوع مهم اجتماعی و کوشش عکاسان در نمایش واقعیت ها و آگاهی بخشی به جامعه در ارتباط  با کار نخستین مسابقه بین المللی عکس کار ایران به همت مرکز کار ایران برگزار می شود. این رویداد در سه بخش تک‌عکس، مجموعه عکس و بخش جنبی (با موضوع «نه به کار کودک») و با تأکید بر ارج نهادن به کار و مشاغل مختلف برگزار می شود.

برای بررسی ابعاد هر چه بهتر این موضوع به سراغ نیلوفر شریفی عکاس مقیم کشور هلند رفتیم تا دررابطه با فضای عکاسی و نظر وی در مورد این مسابقه بیشترآشنا شویم:

نیلوفر شریفی شاعر، مترجم و عکاس، عضو ثابت انجمن عکاسان ایران است. در مسابقات خارجی از جمله کشور آلبانی و پنج بار در رقابت‌های جهانی عکاسی در کشور روسیه موفق به کسب مقام  شده و درجمع سی و پنج عکاس برتر جهان در این رقابت‌ها قرار گرفته است. عکس‌های او در گالری‌های خارج از ایران از جمله گالری فیر در تیرانا پایتخت آلبانی به نمایش در آمده و همچنین آوریل ۲۰۲۰ به انتخاب لنزکالچر در گالری کورتونا به نمایش گذاشته شده‌اند.

در ادامه گفت و گو با نیلوفر شریفی را از نظر می گذرانید:

آسیب شناسی جشنواره های عکاسی

چند سالی است که شاهد کاهش برگزاری جشنواره ها در مقایسه با گذشته هستیم، به نظرتان دلیل این اتفاق چیست؟

این رویدادها و جشنواره ها باید به گونه‌ای گام بردارند که از رویکرد حمایتی خود از عکاسان  و آثار آن‌ها دور نشده و پس از برگزاری مراسم اختتامیه به دست فراموشی سپرده نشوند. این امر منوط به بکار گیری افراد متخصص است و اگر به جنبه های کیفی آن توجه نشود و از افراد غیر متخصصی که نه دانش و نه دغدغه‌شان عکاسی است در اجرای مسابقات و جشنواره ها استفاده شود، بی شک شاهد رویدادهای بی کیفیتی هستیم که نه تنها تاثیر اجتماعی و هنری ندارند بلکه عکاسان را از شرکت در چنین رویدادهای داخلی دلسرد می کنند. این اتفاقی است که عملا در طی این سال ها رخ داده است و مسائلی چون داوری، انتخاب داوران و یا پیچیدگی هایی که در متن برخی از فراخوان های عکاسی به چشم می‌خورد و متاسفانه بعضاً عدم صراحت و شفافیت آن‌ها، همواره موجب حاشیه‌هایی می شود که قطعاً در جذب عکاسان و تعداد مخاطبان شرکت کننده و یا حتی در برگزارنشدن جشنواره ها در دوره‌های آتی نیز تاثیرگذار است.

مسابقه و یا جشنواره‌ای موفق است که الهام بخش بوده و تداوم داشته باشد. فکر می کنم عملکرد این چنین رویدادهایی تازه پس از چندین دوره برگزاری به شکوفایی می رسد و از اولین دوره یک جشنواره و مسابقه ای که نو پاست و در ابتدای راه است نباید انتظاری بیش از حد داشت. یک جشنواره یا مسابقه عکاسی   باید نوعی نگرش  جدید و متفاوت را در بین مخاطبان و عکاسان بوجود آورده و ایجاد دغدغه‌ ذهنی کند حتی مردم عادی را نیز در بر بگیرد و درگیر کند. آنچه مهم است این است که بتواند با ایجاد فضای رقابتی موجب رشد هنر عکاسی شده و بستر و فرصت مناسبی را برای نمایش آثار هنرمندان بوجود بیاورد و آن ها را ترغیب کند که در دوره های بعدی نیز در جشنواره ها و مسابقات داخلی شرکت کنند. 

حال آنکه یک مسابقه یا جشنواره در اولین دوره برگزاری خود نیز می تواند تا حدودی به این اهداف دست پیدا کند. بنابراین به نظر می رسد که بررسی و واکاوی دست‌آوردهای این رویدادها در مراسم های اختتامیه و یا پس از برگزاری آن‌ها عامل مناسبی برای حضور فزاینده عکاسان و متخصصان و ماندگاری و اهمیت جشنواره ها و مسابقات هنری است.

منظور از واکاوی دست آوردها این است که بررسی شده و مشخص شود که یک جشنواره از طرفی تا چه حد در دستیابی به اهداف برگزارکننده و از طرف دیگر تا چه میزان در جهت حمایت از هنرمندان و نمایش آثار آن ها موفق بوده است و مساله مهم تر اینکه برای دوره های بعدی باید چه کارهایی باید انجام شود.

هدف حضور در یک نمایشگاه تنها فروش آثار نیست

خروجی جشنواره ها، نمایشگاه پایانی آن است؛ آیا می توان گفت در دنیای کنونی که اینترنت زندگی ما را در بر گرفته است دیگر باید به سراغ نمایشگاه های مجازی رفت یا این که شما بیشتر موافق برگزاری نمایشگاه های واقعی هستید؟

امروزه نمایشگاه یکی از بهترین حوزه های روابط عمومی و تبلیغات است. چرا که در بسیاری از جوامع بازده مستقیم شرکت در یک نمایشگاه معمولا چند برابر هزینه های انجام شده آن بوده و نتایج آن بسیار چشمگیرتر از سایر روش های تبلیغاتی است.

نکته مهم اینجا است که هدف هنرمندان از برگزاری نمایشگاه تنها برای فروش آثارشان نیست بلکه برای ایجاد ارتباط و اطلاع رسانی است. من بر این باورم که در عصر حاضر ما به هر دو نوع این گالری ها نیازمندیم و این دو مکمل یکدیگرند. به ویژه این که در شرایط فعلی و به علت شیوع بیماری کرونا، تعداد کاربران فضای مجازی نیز بیشتر شده است. اگر چه لذت دیدن آثار هنری در گالری های واقعی و روی دیوار شاید به مراتب از دیدن گالری مجازی بیشتر باشد و بتوانیم در گالری واقعی ارتباط بهتر و نزدیک تری را با اثر هنری برقرارکنیم اما برای کسانی که دسترسی ندارند و نمی توانند از خانه خارج بشوند، در شهرهای دورتر یا حتی در خارج از کشور زندگی می کنند بالطبع گالری مجازی به مراتب کم هزینه تر و آسان تر است و مخاطبان می توانند بدون هیچ محدودیت زمانی و مکانی از آثار مورد علاقه شان دیدن کنند. 

درگالری مجازی این امکان برای عکاسان بوجود می آید که بدون داشتن پایگاه اینترنتی و بدون صرف هزینه برای طراحی سایت تنها با ایجاد یک غرفه در یک گالری مجازی وبسایت خودشان را داشته باشند و به بهترین شکل خودشان و عکس هایشان را به دیگران معرفی کرده و با مخاطبان ارتباط برقرار کنند و به جذب مخاطب و فروش اثر بپردازند.

با توجه به بحران کرونا و قرنطینه که ناشران کتاب نیز به نمایشگاه های مجازی گرایش پیدا کرده اند لزوم وجود گالری های مجازی بیشتر از گذشته به نظر می رسد.

عکس کار در ایران مهجور مانده است

مشاغل که موضوع نخستین مسابقه بین المللی عکس کار ایران را تشکیل می دهند در نوع خود جزو رویدادهایی است که خیلی کم به آن پرداخته شده است. به نظر شما از چه منظر باید به این موضوع پرداخت و هنرمندان باید چه ابعادی از این موضوع را بیشتر مد نظر قرار دهند؟

عکاسی از مشاغل و کار حوزه ای ست که در ایران مهجور مانده و کمتر به آن توجه شده است اکثر عکس هایی که تا کنون در این زمینه گرفته شده به مشاغل کاذب و یا کودکان کار پرداخته اند. کمتر با عکس هایی روبرو می شویم که به ابعاد دیگر اشتغال مثلاً شغل های مهارتی، کارهای نوین و مشاغل تخصصی توجه و تأکید کرده باشند. وقتی باور داریم که عکس می‌تواند از هزاران کلمه گویاتر باشد و نیاز به ترجمه به زبان های دیگر را ندارد پس باید با دقت بیشتر و با داشتن جهان بینی مشخص و نگاهی نافذتر به انتخاب سوژه بپردازیم. امروزه بر کسی پوشیده نیست که هنر عکاسی می تواند بر سیاست ها و برنامه ریزی های برنامه ریزان و مدیران و مسائل اجتماعی تاثیرگذار باشد. نمونه بارز آن «لوئیس هاین» است که توانست با به تصویر کشیدن شرایط سخت کار در یک کارخانه نخ ریسی نقش بسیار مهم و به سزایی در تغییر نگرش جامعه آمریکایی داشته باشد. عکس ها و فعالیت های او منجر به اضافه شدن متممی به قانون کار در آمریکا مبنی بر منع استخدام کودکان در مشاغل شد.

بنابر این اگر ابعاد مختلف کار و موضوع اشتغال از دریچه دوربین و نگاه تیزبین عکاسان ما بهتر و بیشتر نشان داده شود می تواند برای مسئولین و مدیران مربوطه بسیار راهگشا باشد.

پرداختن بیش از حد به مقوله شغل های یدی، مشاغل کاذب، غیر مولد و یا دستفروشی که یکی از ساده ترین روش های ممکن عکاسی در زمینه کار و اشتغال است موجب می‌شود که در نهایت جامعه ای به تصویر کشیده شود که ایستا است و پویایی ندارد در حالی که توجه به مشاغل تخصصی و فکری در امر عکاسی موجب تقویت حس خودباوری ما شده و امیدبخش خواهد بود.

عکاسان به تبعات کرونا هم بپردازند

مشاغل بسیاری هستند که از دید جامعه پنهان ماندند و یا رو به فراموشی هستند شما چقدر برای این موضوع در عکاسی مستند ارزش قائل هستید؟

مقولۀ اشتغال و امنیت شغلی در جامعه ما همواره دغدغۀ اصلی کارکنان و یا صاحبان مشاغل بوده است بسیارند شغل هایی که درگذر زمان و یا به علت تحولات و توسعه جامعه ما و مدرن و مکانیزشدن آن به دست فراموشی سپرده شده اند. این روزها با توجه به مشکلات بسیاری که انتشار و شیوع بیماری کرونا به وجود آورده است بسیاری از مشاغل رو به نابودی گذاشته اند و این بر عهده عکاسان ماست که به این مهم نیز توجه داشته باشند و سعی کنند ابعاد پیدا و پنهان این مسأله را به درستی نشان بدهند و احساس مسئولیت را در مسئولان مربوطه بر انگیزند.

موضوعات بسیار فراخوان باعث شده تا دست عکاسان در تولید آثار باز باشد اگر بخواهید در این روزهای قرنطینه پیشنهادی به عکاسان بدهید که در محیط خود به عکاسی مشغول شوند، حول و حوش کدام محورهای فراخوان قرار می گیرد؟

در شرایط فعلی که جامعه ما سخت با بحران کرونا دست به گریبان است و بیشتر وقت خود را در خانه و در قرنطینه سپری می کنیم عکاسی هم به مراتب سخت تر از شرایط عادی شده اما در حال حاضر برای اینکه عملکرد بهتر و موفقیت آمیزتری داشته باشیم بهترین کار به نظرم مطالعه، تحقیق و جمع آوری اطلاعات و توجه داشتن به خلاقیت است. هر چه بیشتر از شغلی که برای عکاسی مد نظر داریم، بدانیم، بهتر می توانیم آن را به طور خلاقانه سوژه عکس‌ های خود قرار دهیم. به نظرم کار کردن بر روی پروژه عکاسی و مجموعه عکس به دلیل جنبه روایت‌گونه ای که دارد می تواند در تحقق این امر موثرتر باشد.

گفتنی است؛ هنرمندان برای اطلاع دقیق از قوانین شرکت، ثبت‌نام و ارسال عکس می توانند به پایگاه اینترنتی مسابقه به نشانی www.jobcenter.ir/festival مراجعه نمایند.