، نشست صمیمی جمعی از اهالی چهره‌های فرهنگ و ادبیات و مولفان و مترجمان انتشارات علمی و فرهنگی با محمد شریعتمداری وزیر رفاه، کار و امور اجتماعی عصر روز شنبه ۵ مهرماه در محل موسسه انتشارات علمی و فرهنگی برگزار شد.

گزارشی از عملکرد انتشارات علمی و فرهنگی در 9 ماه گذشته

در ابتدای این مراسم نادره رضایی مدیرعامل انتشارات علمی و فرهنگی خطاب به جمع و محمد شریعتمداری وزیر رفاه و امور اجتماعی با بیان اینکه تنها هشت ماه و 21 روز است که از آمدنش به این انتشارات می‌گذرد، گفت: هرچه فکر می‌کنم، چیزی جز تقدیر به ذهنم نمی‌رسد. از همایون صنعتی زاده نابغه‌ای هوشمند، کارآفرین و کاربلد در بکارگیری کاربلدها و کشف استعدادها و بنیان‌گزار این نشر در سال ۱۳۳۳ ممنونم که بنایی استوار را بنا نهاد که هنوز با گذشت بیش از ۶۶ سال ایستاده است.

وی افزود: اگر همایون صنعتی زاده را جوان و اعجوبه بدانیم؛ هنرش استفاده از جوانان باانگیزه و دوستدار ایران بود که یک تیم توانمند، هنرمند، نیک اندیش و نیک پسند به وجود آورد که نتیجه آن در آثار بزرگان جاری است. وقتی صنعتی زاده این انتشارات را بنا نهاد ۲۹ سال بیشتر نداشت اما آنقدر کارهای بزرگ انجام داد که گویی از ابتدا ۷۰ ساله بوده است. همایون صنعتی زاده هوشمند، زیرک و توانا بود که چرخه نشر را در این موسسه تکمیل کرد و چاپ افست را در آن بنا نهاد. وی به قدری توانایی داشت که اگر همه از فرانکلین آمریکا کمک می‌خواستند، او به آنجا کمک کرد. حتی ما کتاب‌های درسی افغانستان را با درآمدی بیش از یک میلیون دلار در سال چاپ کردیم و امروز چاپخانه‌ای داریم که باید به آن اعتماد به نفس و توان بازگردد.

رضایی به تلاش هایی که در مدت کوتاه پس از انتصابش انجام داده اشاره کرد و گفت: نمی‌دانم از زن بودن و جوان بودن مدیر یک انتشارات چه باید بگویم. اگرچه چندان جوان نیستم اما مفتخرم که میراث دارم و مسئولیت سنگینی را بر دوش خود حس می کنم. ما در زمستان سال گذشته فاز شناخت را پشت سرگذاشتیم و در بهار99 امیدوارانه با همه سختی‌های زیست جدید کرونایی در کشور و اقتصاد شکننده فرهنگ و نشر، برای ساماندهی و تثبیت تلاش کردیم. در ادامه در تیر و مردادماه اصلاحات ساختاری مدنظرمان را انجام دادیم و در شهریور سعی کردیم وارد فاز توسعه‌ای شویم و از منابع درآمد سنواتی به خودکفایی برسیم تا بر ارائه خدمات ارزش افزوده تمرکز کنیم.

وی با بیان اینکه بر برگرداندن کارها به درون چاپ و نشر کتیبه تاکید داشته، به ارائه آمار پرداخت و گفت: ما بیش از هزار و 261 تعهد از گذشته را ساماندهی کردیم و سعی در ارزیابی و حل و فصل حقوقی آنها داشتیم. الآن که صحبت می‌کنیم بیش از دو سوم کارهای ما در انتشارات کتیبه انجام می‌شود. اما به شدت معتقدم انتشارات علمی و فرهنگی باید به سیاق گذشته برگردد. تمایز نشر ما در کارهای نکرده است و اگر روزی توانستیم به لحاظ کمی و کیفی رکورد بزنیم، کار فوق العاده ای را انجام داده ایم.

مدیرعامل انتشارات علمی و فرهنگی افزود: ما امروز رکورد ادبی را زده ایم چرا که در این هشت ماه و 21 روز، 280 کتاب تولید کردیم. در واقع به لحاظ تولید یک و نه دهم کتاب در یک روز کاری در هشت ماه نخست و سه و نه دهم کتاب در شهریورماه منتشر کرده ایم. این یک رکورد برای انتشارات محسوب می‌شود.

دستاوردهای زیست کرونایی برای انتشارات علمی و فرهنگی

نادره رضایی ادامه داد: زیست کرونایی با همه مصائبی که به وجود آورده، آورده‌هایی نیز برای ما داشته است چرا که در صنعت سنتی مانند نشر و پیشینه 66 ساله میراث‌دار رویکردهایی بودیم که کرونا ما را به سمت روزآمدی و تغییر آن عادات هدایت کرده است. به عنوان مثال سیستم انبار ما به چاپخانه و فروشگاه‌های ما وصل نبود و امروز این سامانه یکپارچه است. حتی در برنامه امروز «سامانه فروش اینترنتی» و «باشگاه مخاطبان» خود را رونمایی می‌کنیم و امیدواریم تا پایان سال «سامانه جامع کتاب» را هم داشته باشیم. همچنین «شورای تخصصی کتاب کودک» به همت فریدون عموزاده‌ خلیلی را احیا کرده ایم و در آینده شورای تخصصی و ارزیابی بزرگسال را با ترکیب بزرگان و جوانان داریم. فروشگاه‌های ما با رویکرد جوانان کتابخوان و خوره کتاب با رتبه‌های برتر دانشگاهی اداره می‌شوند و ماحصل اعتماد به جوانان، رکورد فروش ماست که در شرایط کرونایی بیش از سال گذشته فروختیم و از زمانی که آمدم حدود ۷۵ درصد بودجه محقق شده است. همچنین بر شفافیت و انضباط مالی تأکید و آن را ساماندهی کردیم و از آن خیر دیدیم.

وی افزود: با توجه به شرایط کرونایی، بر روزآمد شدن رویکردهای شرکت فرهنگ فیلم تأکید داشتیم تا بتوانیم از ظرفیت‌ها بهتر استفاده کنیم چراکه فرهنگ فیلم تهران ظرفیت بسیاری برای تولید کتاب صوتی، نسخه‌های الکترونیک کتاب، ‌VOD سازمان تأمین اجتماعی و پروژه‌های مختلف تاریخ شفاهی دارد. همچنین مفتخریم که نیم قرن پس از تولد مجله «کتاب امروز» که از سال ۵۰ تا ۵۳ به همت کریم امامی و یک تیم منتشر شد، دوباره منتشر می‌شود و امروز از نخستین شماره از دوره جدید نشریه کتاب امروز رونمایی می کنیم.

مدیرعامل انتشارات علمی و فرهنگی ادامه داد: ما مرکز اسنادی را تا پایان سال رونمایی می‌کنیم که جمع آوری این آرشیو از دست رفته و دیجیتالی کردن آن جز با همت همکاران و دوستان علمی و فرهنگی امکان‌پذیر نبود و اتفاق بزرگی در این نشر را رقم خواهد خورد و اگر یک مسئولیت برای خودم قائل شوم، مربوط به همین مرکز اسناد است.

همه ما وظیفه داریم علمی فرهنگی را حفظ کنیم

در ادامه این مراسم محمد پروین گنابادی در سخنانی گفت: «علمی و فرهنگی» یک مکتب و سرمایه نمادین برای ملت و کشور ایران است. نمادهایی که سابقه دار هستند و در جامعه جاباز کرده و اعتماد مردم را به دست آورده اند، سرمایه های اجتماعی یک جامعه هستند. بنده افتخار می کنم که برای این انتشارات انتخاب کتاب می کردم.

وی تاکید کرد: همه ما وظیفه داریم علمی فرهنگی را حفظ کنیم چرا که یک مکتب است که بر اصالت بناشده است. وقتی انتشارات علمی فرهنگی مقدمه ابن خلدون را ابتدا به عربی تصحیح کرده و بعد ترجمه کرد، دانشگاه الازهر از اینکه چنین متنی در کشورهای عربی وجود ندارد اظهار شرمساری کرد. این انتشارات خیلی شجاعت داشته که در دهه ‌۳۰ شعر رابرت فراست را ترجمه دو زبانه کرده، در حالی که شاعرش زنده بوده است. در کلیپی که از افرادی که با این موسس در ارتباط بوده اند پخش شد یک نفر را پیدا کنید که در فرهنگ ما موثر بوده و در آن حضور نداشته است.

گنابادی با اشاره به کیفیت آثار مرحوم همایی و فروزانفر اظهار داشت: ادیتورینگی که همایون صنعتی زاده برایش نقشه کشیده شده بود از دلش منوچهر انور، نجف دریابندری، احمد سمیعی، پرویز اتابکی و ... بیرون آمده اند. زمانی که این گروه کتابها را ویرایش و منتشر می کردند انتشارات دانشگاه تهران به دنبال این بود که ببنید چرا کتابهای ترجمه شده خودش مورد استقبال واقع نمی شود. انتشارات علمی و فرهنگی به خاطر ویراستارانش پاکیزه ترین زبان را در میان ناشران داشت. اگر به زبان فارسی اهمیت دهیم و از آن مراقبت کنیم در واقع از ملیت و هویتمان حفاظت کرده ایم.

وی افزود: همه ما با رمان ها و کتاب های علمی این انتشارات  زندگی کرده ایم و معتقدم که اگر از امروز به بعد هیچ سفارشی نگیرد و تنها همان کتابهای قبلی اش را منتشر کند بازهم انتشارات ایران را تکان می دهد.

محمد پروین گنابادی در ادامه اظهار داشت: فرهیختگان جامعه ما افراد قانعی هستند و تنها احترام می خواهند و قدرشناسی. امیدوارم که انتشارات علمی و فرهنگی مثل مکتب علامه دهخدا، با تعامل با فرهیختگان و بزرگان این سرزمین حفظ شود.

در ادامه این مراسم هایده مشایخ، مترجم کتاب هنر و معماری در ایران اثر پروفسور اسکارچیا، در سخنان کوتاهی به نحوه انتخاب و ترجمه و ویژگی های این کتاب و نویسندگانش پرداخت و گفت: شهرت و اعتبار انتشارات علمی و فرهنگی نیازی به بارگویی ندارد. بعد از دوره سیزده جلدی پوپ ایرانشناسان بسیاری در مورد ایران نوشته اند اما هیچکدام ویژگی اثر پروفسور اسکارچیا و پروفسور کوراتلا را ندارند.

ایران زنده است به نام و آثار افرادی که برایش کار کرده‌اند

پس از آن علی دهباشی در سخنانی گفت: در این روزگار که به هزار و یک دلیل از جمله شیوع بیماری کرونا کتاب و فرهنگ بدترین شرایط خود را دارد، برگزاری چنین مراسمی باعث امیدواری و دلگرمی است.

وی افزود: بعد از انقلاب اسلامی کمتر موسسه ای داشته ایم که مدیران به آن چیزی بیفزایند اما یکی از آنها همین انتشارات علمی و فرهنگی است. در اتاق بالای یک لباس فروشی که بیش از هشتاد سال قدمت دارد و سه نسل آن را اداره کرده اند و هنوز هم پا برجا است، انتشارات فرانکلین توسط همایون صنعتی زاده و تعدادی از دوستانش همچون منوچهر انور تاسیس شد. انتشاراتی که در کشورهای متعددی شعبه داشت و در این میان تنها کشوری که از کمک امریکائی ها بی نیاز شد، شعبه این انتشارات در ایران بود که حتی به شعبه افغانستان هم کمک کرد.

علی دهباشی ادامه داد: در این انتشارات افرادی فعالیت می کردند که به ایران می اندیشیدند و برای سربلندیش کار کردند و در این سرزمین سر بر خاک گذاشتند؛ اما امروز شاهدند که به رغم ناسپاسی هایی که در گذشته به آنها شد، جوانانی هستند که بدون اینکه حتی آنها را دیده باشند، از آنها یاد می کنند.

وی ادامه داد: جا دارد که از این فرصت استفاده کنم و بگویم یکی دیگر از آن معدود موسسات مورد اشاره که امروز سربلند و پر افتخار کار می کند، موسسه روزنامه اطلاعات با مدیریت حجت الاسلام دعایی است که موسسه کوچک مرحوم مسعودی را به موسسه ای بزرگ با چاپخانه ای بزرگ و پیشرفته تبدیل کرده اند که به عنوان یک نمونه برای مطبوعات ما در تحریریه و چاپ به حساب می آید.

علی دهباشی در انتهای سخنانش اظهار داشت: ایران زنده است به نام و آثار افرادی که برایش کار کرده‌اند و نامشان با افتخار برای ما به یادگار مانده است.

رفتار حکومت ها تاثیری بر فرود یا فراز نام و جایگاه هنرمندان ندارد

پس از آن از سامانه جدید فروشگاه اینترنتی و باشگاه مخاطبان انتشارات علی و فرهنگی رونمایی شد و در ادامه محمد شریعتمداری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی پشت تریبون قرار گرفت و گفت: همواره در میان بنیانگزاران موسسات ترویج و توسعه علم و اندیشه، در طول تاریخ شاهد فراز و فرودهای رفتار حکومت ها بوده ایم. همایون صنعتی زاده و خیلی دیگر از کسانی که نامشان برده شد هم از این قاعده مستثنا نبوده اند. در حالی که نه شفقت و مهربانی و نه  سخت گیری و ناملایمتی حکومت فرود یا فرازی بر نام و جایگاهشان ایجاد نمی کرد و هر ایرانی که اندک آشنایی با تاریخ داشته باشد نام و اسامی آنها را که می شنود، می داند که چه تاثیری بر فرهنگ کشور داشته اند.

وی سپس به پدر بزرگِ محمد پروین گنابادی مشهور به شمس الذاکرین که دوره ای هم مورد غضب رژیم ستمشاهی قرار گرفت اما در دوره ای هم با بستری که توسط حکوت کرد بنیاد سلطنتی فلسفه و شاهنامه را تأسیس کرد اشاره داشت و افزود: همایون صنعتی زاده هم در مقطعی از کشور رفت و برگشت و حتی در جنگ هم شرکت کرد و مورد اتهاماتی هم قرار گرفت.

شریعتمداری در ادامه سخنانش به فیلمی که از شعر خوانی همایون صنعتی زاده برای مقام معظم رهبری اشاره کرد که در آن جلسه حجت الاسلام دعایی و محمدجواد حجتی هم حضور داشتند و گفت: اولین شعری که خواند این بود که «کرم فرمودی که کرم فرمودی... خدا را شکر که خرم نفرمودی» جمله دومش زیباتر بود که خطاب به مقام معظم رهبری گفت «سرمایه اصلی انسان مشکلاتش است و شما بزرگترین سرمایه داری» و سپس گفت « برای کسی که مشکلاتی دارد واجب موکد است که مختصر صفایی به دلش بدهد که اگر آن دل را صفا داد، فرشته های الهام به آن راه می یابند و می تواند مشکلاتش را حل کند!»

راه نجات کشور اعتماد به جوانان است

وی در بخش دیگری از سخنانش گفت: اگر به جوانان برگردیم کشور نجات می یابد من این را در دوره مدیریت دو ساله ام بر وزارت کار و رفاه اجتماعی تجربه کردم. از جوان ها استفاده و معمرین را احترام کردم. آنها را در سمت های شماورین عالی گماردم تا به جوانان فرصت کار اجرائی بدهیم. خوشبختانه این نکته ای است که با هر نگاه سیاسی انطباق دارد. ضمن تاکیدات مکرر رهبر معظم انقلاب، هر دولتی که به کار آمده و یا در صدد است تا بیاید بر این مسئله توافق دارد؛ گرچه در موضوعات سیاسی رحم و شفقت نداریم و در برخی از مسائل چنان همدیگر را می زنیم که حتی با کاردک هم نمی توان از زمین بلندمان کرد اما جملگی بر این توافق داریم که راه حل مشکلات کشور بازگشت به جوانان است.

هنرمندان لباس نیستند که هر چهار سال یکبار عوضشان کنیم

وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی افزود: بررسی هیات مدیره انتشارات علمی و فرهنگی و همینطور در کنار آن بنگاه ترجمه و نشر نشان می دهد که همیشه افراد صاحب منسب هم در آن حضور داشته اند که خود موید این نکته است که همیشه نظام و حکومت برای فرهنگ ارزش فوق‌العاده‌ای قائل بوده است. اصحاب فرهنگ هم جز احترام از حکومت نمی خواهند و هنرمندان و نویسندگان همیشه تمایل دارند که برصدر بنشینند بدون توجه به اینکه کدام دولت بر کشور حکومت می کند یا چه کسی رئیس جمهور است.

وی ادامه داد: هنرمندان و فرهیختگان لباس نیستند که هر چهار سال یکبار آنها را عوض کنیم. امیدوارم که حفظ حیات فکر و اندیشه در ضمیر نظام جمهوری اسلامی بنشیند چرا که اگر ما کریمانه برخورد کنیم مجاری را به جای خودش بر می گردانیم.

محمد شریعتمداری بر همگون بودن ماموریت های سازمان تامین اجتماعی با مالکیت انتشارات علمی و فرهنگی تاکید کرد و گفت:  اتفاقا سازمان تامین اجتماعی باید احیاء گر فعالیت های فرهنگی هم باشد چرا که نهاد دولتی متکفل امور اجتماعی کشور است در حالی که آسیب های اجتماعی بزرگترین مشکلات را برایمان ایجاد کرده است و تلاش فکری، علمی و اندیشه ای می تواند به عنوان یک راه حل برای معضلات باشد. در عین حال جامعه مخاطب ما همه ایران هستند چرا که اقشار مختلف بازنشستگان کشوری، مجموعه تعاونی ها، مجموعه روستائیان با حدود دو میلیون چهارصد هزار نفر، حجم عظیمی از کادر پزشکی در ارتباط با ما و تحت پوشش این سازمان هستند و محصولات ما به روشهای مختلف و با موضوعات مختلف و مخاطب وسیعی در سطح کشور می تواند به آنها عرضه شود. در عین حال باید در ترویج و احیا فرهنگ گذشت و تاکید بر مذموم بودن دروغ و هتک حرمت افراد و ... کوشا باشیم.

در پایان این مراسم ضمن رونمایی از چهار جلد کتاب جدید انتشارات علمی و فرهنگی، از دیوارنگاره مشاهیر که به تازگی در موسسه انتشارات علمی و فرهنگی ایجاد شده رونمایی شد.