به گزارش خبرنگار ادبیات و کتاب خبرگزاری موج، پیش از این، نوزدهمین جایزه قلم زرین در ۵بخش نامزدهای خود را معرفی کرده بود و عصر امروز، ۱۴ تیرماه، برگزیدگانش را در مراسمی که در کتابخانه مرکزی پارک شهر برگزار شد، معرفی کرد.

تاثیر فضای مجازی بر جایگاه اهل قلم

غلامعلی حداد عادل در مراسم اختتامیه نوزدهمین دوره جایزه قلم زرین  در این مراسم گفت: فضای مجازی هم همه چیز را عوض کرده است. این عبارت «عالمی از نو بباید ساخت و از نو آدمی»  را برای انسان عصر ما و آدمی که با فضای مجازی در ارتباط است‌، گفته‌اند. امروز هرکسی در جیب خود هزاران روزنامه دارد و شاید نتوان برای روزنامه های مکتوب نقشی قائل شد. 

رییس فرهنگستان زبان و ادب فارسی افزود:  قلم در فضای مجازی شکل سنتی و عرفی خود را از دست داده است در حالی که در طول تاریخ شخصیت های برجسته اهل قلم بودند و اسمشان احترام و ادب برمی انگیخت و شخصیتی ارجمند و تحصیل کرده و فرهیخته را در ذهن متبادر می کرد. نوشته هم ارزشی داشت. اما امروز در فضای مجازی همه نویسنده هستند و هر حرفی که از دهن بیرون می آید، جهان گستر می شود چراکه مردم هر چه می گویند را می نویسند. 

وی افزود: این فضای مجازی افراد را به خواندن مطالب دو سطری عادت داده است و اگر مطلبی کمی طولانی باشد، دیگر خوانده نمی شود. عمق و فرصتی که یک کتاب ۹۰۰ صفحه ای مطالعه شود و  با مولفش ارتباطی برقرار شود، وجود ندارد.

حدادعادل ادامه داد:  به وضعیت کرونایی و کمرنگ شدن  همنشینی‌های ادبی گفت: من مصر هستم که نسل جوان با کتاب انس داشته باشد و همیشه به دنبال راهی برای بیشتر شدن این انس هستم. علاوه بر خانواده ها که می توانند این اندیشه را انتقال بدهند نقش مدرسه را اساسی می دانم. شخصیت افراد در کودکی شکل می‌گیرد و بعد از آن هر چقدر در زمینه کتاب خوانی تلاش کنیم فایده‌ای ندارد.

وی افزود: آموزش باید دانش آموزان را مجاب کند کتابی غیر از کتاب درسی بخوانند، در مدارس ما دانش آموز ابتدایی کتاب دیگری به جز کتاب های دوره را نمی خواند. باید تغییرات ساختاری در شیوه آموزش کتاب‌ها به وجود بیاید و معلم‌ها هم اهل کتاب باشند و حلقه اول یعنی ارتباط جامعه با کتاب تقویت شود؛ در سال‌های اخیر به دلیل تحریم قیمت کتاب روز به روز بیشتر شده و در سبد خانواده جایی برای کتاب نمانده است.

عضو هیات موسس انجمن قلم ایران اضافه کرد: صنعت نشر در ایران با دشواری های گوناگونی روبه روست امیدواریم که دولت آینده با منابعی، مسیر گسترش منابع کتابخانه های عمومی را در پیش گیرد. در عین حال به انجمن قلم پیشنهاد می کنم که در سلسله نشست ها یا همایش هایی، مسأله فضای مجازی را بررسی کند.

لزوم تغییر نگاه کلان دستگاه‌های اجرایی و دولت‌ها به فرهنگ 

در بخش دیگری از این مراسم، پدرام پاک‌آیین، نایب رئیس انجمن قلم ایران اظهار داشت: روز قلم یکی از مناسبت‌های مهم فرهنگی در کشور است که در سال‌های اخیر بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. جا دارد از تمام کسانی که به زنده شدن و تداعی این نام اهتمام داشته‌اند، تشکر کنم. درباره این روز سخن‌ها بسیار زیاد است، اگر چیزی ارزشمندتر و گران‌قدرتر از کلام و کلمه بود، خداوند آن را بر بشر نازل می‌کرد.

وی با بیان اینکه قدر این گوهر آنچنان که باید در جامعه ما شناخته نیست افزود:  فارغ از تعارفات و شعارها، ما با تکریم اهل قلم  فاصله بسیاری داریم. فرهنگ جوهر همه حوزه‌ها است و نگاه کلان دستگاه‌های اجرایی و دولت‌ها به فرهنگ نیازمند تغییر اساسی است. 

پاک آئین در ادامه گفت: اگر امروز مسئله معیشت و اقتصاد، مسئله اصلی کشور است، بخش مهمی از آن به فرهنگ عمومی ما و فرهنگ تولید و صرفه‌جویی در منابع ملی و همکاری جمعی بازمی‌گردد. انتظار نداریم آثار ادبی و هنری این مسائل را حل کند، اما آثار ادبی می‌تواند در اعتلای روح جمعی ما مؤثر باشد.

وی با بیان اینکه اولین پیام روز قلم، پیام رویکرد و گرایش فرهنگی داشتن در همه تصمیمات در کشور است گفت: این بدین معنی است که جهت‌گیری کلی و کلان دستگاه‌های تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیر باید فرهنگی باشد؛ چرا که فرهنگ زیرساخت نظام جمهوری اسلامی است.

نایب رئیس انجمن قلم ادامه داد: حوزه‌هایی از کار فرهنگی که در نقطه شکست بازار بوده است و برای کسی سود و صرفه نداشته که در بخش خصوصی به آن پرداخته شود و به همین خاطر دولت‌ها تولیت آن را برعهده داشتند. در سال‌های گذشته این دست از فعالیت‌ها کم و بیش تعطیل شده است و لازم است که دوباره احیا شوند.

پدرام پاک‌آیین در پایان سخنانش تاکید کرد: باید چرایی برگزاری جشنواره‌ها تبیین شود چراکه تنها هدف، گرد هم آمدن و تجلیل از آثار نیست؛ بلکه جشنواره‌ها هر کدام دستگاه سنجش و ترازویی برای معیار قرار دادن ارزش‌های هنری و ادبی و انطباق آنها با وضع موجود جامعه هستند و اینگونه جشنواره کارکردی اجتماعی دارد.

لزوم توجه به نقد و پژوهش ادبی

در بخش دیگری از این مراسم سهیلا عبدالحسینی، دبیر این دوره جایزه، به قرائت بیانیه هیئت داوران پرداخت و با بیان اینکه جشنواره قلم زرین همواره محملی برای پرواز ذهنی هنرمندان صاحب‌ذوق و متعهد بوده است، گفت: در این جشنواره با اهتمام به کارشناسان خبره در عرصه شعر و داستان و نقد، استعدادهای ناب و اندیشه‌های والا که در واقع امیدهای ادبیات ایران اسلامی هستند، شناسایی و به جامعه معرفی می‌شوند.

وی افزود: متاسفانه شاهد  عدم رشد کیفی و کمی در بخش نقد و پژوهش ادبی هستیم و فقدان جایگاه هویتی و ریشه‌ای در نقد و پژوهش و جدایی میان آفرینش ادبی و نقد ادبی موجب خسارت‌های قابل ملاحظه در درازمدت به ادبیات خواهد بود. 

در ادامه برگزیدگان این دوره به شرح زیر اعلام شدند:

بخش داستان بزرگسال

دو کتاب «بی‌نام پدر» از سید میثم موسویان و «بر شکن» از حمید علی‌دوستی به‌صورت مشترک به عنوان برگزیده اعلام شد.

بخش داستان کودک و نوجوان

کتاب ««یولبارس و شهر زیرزمینی» به قلم عبدالرحمان اونق و «راز دانه کوچولو» از راضیه خادم‌الحسینی در این بخش به‌صورت مشترک تجلیل شدند.

بخش شعر بزرگسالان

از هادی خورشاهیان برای اثر «سلول آزادی» و سعیده هاشمی برای کتاب «النگوهای دختر نمرود» تجلیل شد.

بخش شعر کودک و نوجوان

هیئت داوران محمود پوروهاب را برای اثر «ماهی رود توام» به‌عنوان برگزیده اعلام کرد.

بخش نقد و پژوهش

در این بخش نیز از سید مهدی طباطبایی برای کتاب «غربالی در دست» به‌عنوان اثر شایسته تقدیر، تجلیل شد.