، جشن تیرگان که در زبان محلی مازندرانی به "تیرماه سیزده شو" معروف است همان جشن معروف ایرانیان باستان است که در تاریخ باستانی تبری مصادف با دوازدهم آبان برگزار می‌شود.

 در تاریخ، «تیرماه سیزه شو» را سالروز حماسه تعیین مرز ایران با تیر رها شده از کمان آرش می‌دانند و این آئین کهن به ثبت ملی نیز رسیده است.

نکته حائز اهمیت این که به دلیل محاسبه نکردن روز‌های کبیسه پس از ساسانیان، هنگامه این جشن از تیرماه به میانه آبان ماه جابه‌جا شده است. 

خانواده‌های مازندرانی در این شب، کنار هم جمع می‌شوند و تا پاسی از شب به خوردن تنقلات می‌پردازند و به قصه و افسانه‌های پدربزرگ ها و مادربزرگ ها گوش می‌دهند.

البته درباره تاریخچه جشن تیرگان روایات مختلفی وجود دارد که برخی پیروزی کاوه بر ضحاک و برخی جشن مهرگان را مبنای جشن می‌دانند و برخی دیگر معتقدند که جشن تیرماه سیزده شو از کهن‌ترین جشن ایرانیان و مردم مازندران است.

مراسم «تیرماه سیزه شو» هنوز علاوه بر استان مازندران در بخش‌هایی از دیار البرز، گیلان، گلستان، سمنان و تهران نیز برگزار می‌شود.

بازی «لالِ شو» 

در گذشته و در ساعات غروب تیرما سیزده، جوانان روستا با در دست داشتن چند تَرکِه چوب بلند با کیسه‌ای که به انتهای آن بسته شده است، همراه با کودکان به درب خانه‌ها رفته و با سر و صدا و کوبیدن چوب به درب خانه‌ها و لال‌بازی و شعر «لال بیَمو، لال بیَمو، پارسال و پیرار بیَمو، چِل بَزِن دیگه بَزِن، لال اِنِه لالَک اِنِه، سالو ماه ارزون بوه، لال مار رسوا نَوِ، لال اِنِه لالَک اِنِه، پار بُوردِه امسال اِنِه» را سر داده و از صاحب خانه تقاضای هدیه می‌کنند و صاحب خانه نیز اغلب به آن‌ها پول، میوه و شیرینی می‌دهد.

شُگون چوب خوردن از لال نیز از دیگر برنامه‌های مخصوص این جشن است، به طوری که در این شب، شخصی با لباس مبدل، دستمالی به سر بسته و صورتش را سیاه می‌کند و مانند لال‌ها با کسی حرف نمی‌زند.

این شخص که او را لال، لالِ مار و لالِ شیش می‌گویند با همراهی چند نفر وارد خانه‌های محل می‌شود و با چوب و ترکه‌ای که در دست دارد، ضربه‌ای به ساکنان خانه می‌زند.

مازندرانی‌ها، آمدن لال را به خانه و کاشانه خود به فال نیک می‌گیرند و باور دارند که «لال» هر کس را بزند تا سال دیگر مریض نمی‌شود.

تنقلات مخصوص شب تیرماه سیزده شو

مهمترین بخش جشن تیرماه سیزده شو در مازندران، آماده کردن 13 نوع خوراکی و خوردن آن در طول شب به همراه جشن است.

در این شب انواع شیرینی ها، تنقلات و میوه‌ها همانند پشت زیک (تهیه شده از شیرۀ خرمالوی وحشی، مغز گردو، کنجد و شکر، پیسه گنده، تهیه شده از مغز پودر شدۀ گردو، برنج، آرد برنج، شکر یا عسل و...) همچنین میوه‌ها و تنقلاتی مانند انار، پرتقال، خربزه، هندوانه، ازگیل (کِنِس)، گندم بِرِشته، کشمش، گردو، تخمه، شاهدانه، سنجد، حلوا و نخودچی تهیه و خورده می‌شود.

در جای جای مازندران به این‌ خوراکی ها «خارچیک» به معنی چیز خوب گفته می‌شود و در سنگسر از سیزده ماده غذایی مثل گوشت، آب، سبزی، برنج، عدس، نخود و نمک غذایی درست می‌کنند که به آن «سیزده چی» می‌گویند.

در این شب، افزون بر خوراکی‌هایی که مناسب میهمانی است بنا بر رسم، خوراکی‌های ویژه‌ای نیز تدارک دیده می‌شود و برخی نیز برای این جشن خوراکی‌هایی همچون «کاچی» نوعی حلوا، شیرینی «پِتی بَزه نون» و «کماج» تهیه می‌کنند و افراد خانواده با جمع شدن در کنار یکدیگر گردو، سنجد، شیرینی، میوه و چای می‌خورندـ