به گزارش خبرگزاری موج کردستان، شهرداری ها به عنوان متولی توسعه شهرها یک نهاد عمومی و غیردولتی هستند که بار اصلی توسعه شهری بر دوش آنها قرار دارد. این نهاد با بودجه دولتی اداره نمی شود قبل از تصویب قانون خودکفایی شهرداری ها در سال ۱۳۶۱ بیش از ۳۰ درصد بودجه شهرداری ها توسط دولت تامین می گردید. اما بعد از آن کمک های دولتی نیز رو به کاهش یافت بطوریکه از سال ۱۳۷۰ به بعد تقریبا حذف گردید.

طبق ماده ۵۵ قانون شهرداری ها وظایف متعددی به عهده آنها نهاده شده است که از جمله ایجاد خیابان ها و کوچه ها، مجاری آب و توسعه معابر، غسالخانه، گورستان، اتخاذ تدابیر موثر و اقدام لازم برای حفظ شهر از خطر سیل و حریق، ایجاد و تعیین میدان های عمومی برای خرید و فروش ارزاق و توقف وسایل نقلیه، نوسازی، عمران، اصلاحات اساسی، تامین نیازمندی های شهری، احداث، اصلاح و توسعه معابر، ایجاد پارک ها، پارکینگ ها، میدان ها، حفظ و نگهداری پارک و باغهای عمومی موجود، تامین سایر تاسیسات مورد نیاز عمومی، نوسازی محلات، مراقبت در رشد متناسب و موزون شهرها از وظایف اساسی شهرداری هاست. انجام کلیه این امور توسط شهرداری در گرو تامین درآمدها به ویژه درآمدهای پایدار است.

درآمد شهرداری ها از کجا تامین می شود؟

درآمد شهرداری‌ها را می توان در طیف های مختلفی دسته بندی کرد که شامل درآمد‌های ناشی از عوارض عمومی که همان درآمدهای مستمر هستند، درآمدهای ناشی از عوارض اختصاصی، بهای خدمات و درآمدهای مؤسسات انتفاعی شهرداری، درآمدهای حاصل از وجوه اموال شهرداری، کمک‌های اعطائی دولت و سازمان‌های دولتی، کمکهای اهدائی اشخاص و سازمان های خصوصی، اموال و دارایی هایی که به طور اتفاقی یا به موجب قانون به شهرداری تعلق می گیرد.

با نگاهی به درآمدهای معرفی شده برای شهرداری‌ها ملاحظه می‌شود که فقط ردیف اول یعنی درآمدهای ناشی از عوارض عمومی پایدار بوده ولی سایر درآمدها از شاخص پایداری و استمرار برخوردار نمی‌باشند.

شهرداری های استان کردستان نیز از بدنه مشکلات شهردارهای کشور جدا نبوده و درآمد پایدار یکی از بزرگترین معضلات شهرداری های این استان است. بطوریکه شهرداری های برخی از شهرهای کردستان نه تنها قادر به انجام کارهای عمرانی و وظایف محوله در عمران شهری نیستند بلکه در پرداخت حقوق کارگران و پرسنل خود نیز درمانده می شوند و هر از چندگاهی شاهد عدم پرداخت و دیرکرد چند ماهه در حقوق کارگران و پرسنل شهرداری هستیم.

خالد.ش. یکی از کارگران شهرداری سنندج در خصوص تاخیر در پرداخت حقوق های ماهیانه می گوید: ما قشر آسیب پذیری هستیم و حقوقی که یک کارگر دریافت می کند اصلا جوابگوی هزینه های جاری خانواده نیست و اگر چندین ماه هم حقوق دریافت نکنیم چرخ زندگیمان لنگ می ماند.

سعید.ص یکی از پاکبانان در منطقه منفصل شهری نایسر، می گوید: یک پاکبان اگر توانایی مالی داشت هرگز کار سخت و طاقت فرسای شهرداری را انتخاب نمی کرد. با وجود اینکه حقوق آنچنانی نمی گیریم ولی مجبوریم برای تامین هزینه های زندگی در این شغل بمانیم.

وی ادامه می دهد: مسئولان استانی و کشوری باید توجه ویژه ای به شهرداری ها بکنند تا بتوانند حقوق ما کارگران را پرداخت کنند زیرا اگر شهرداری  فقط یک روز کار و خدماتش را را انجام ندهد چهره شهر آشفته و زشتی می شود.

مشارکت غیرداوطلبانه مردم در پرداخت عوارض چالش پیش روی شهرداری

شهرداری ها در تامین درآمد پایدار خود نیز که از محل دریافت عوارض حاصل می شود با مشکل دیگری روبرو هستند و آن مشارکت مردم در پرداخت عوارض است. یکی از تفکراتی که بعد از گذشت سال ها همچنان در میان مردم حاکم است دولتی بودن بودجه شهرداری هاست. این مهمترین عاملی است که باعث شده تا امروزه مردم تمایل چندانی به پرداخت انواع عوارض ها و بهای خدمات خود نداشته باشند.

علی روشن بین پژوهشگر حوزه جغرافیای شهری می گوید: بسیاری از مردم بر این باور هستند که دولت هر ساله بودجه مورد نیاز اداره شهرها را در اختیار شهرداری ها قرار می دهد و لذا امکان اداره و بهسازی شهرها با این بودجه وجود دارد و به همین خاطر شهروندان توجیهی برای پرداخت عوارضات خود به شهرداری ندارند.

این پژوهشگر حوزه شهری به اداره شهرها در سایر کشورها اشاره می کند و اظهار می کند: شهرداری‌های کشورهای پیشرفته با توجه به وجود منابع درآمدی علمی و پایدار و مدیریت واحد شهری به ندرت با معضل و مشکل کمبود منابع مالی مواجه می گردند.

روشن بین اضافه می کند: وجود شفافیت در عملکرد هزینه ای شهرداری جهت اداره امور شهری و اطلاع رسانی دقیق آن به مردم، موجب افزایش مشارکت شهروندان در پرداخت عوارض‌های قانونی بالا می‌شود.

بالا بردن فرهنگ عمومی، اولین شرط تأمین درآمد پایدار برای شهرداری‌ها

کمال کاظمی با بیان اینکه درآمدهای پایدار شهرداری شامل عوارض‌نوسازی، عوارض پسماند و ارزش افزوده است می گوید: درآمدهای پایدار تابع شرایط اقتصادی در طول یک سال نبوده و همواره مردم مکلف به پرداخت آن هستند چیزی شبیه به قبض‌های آب و برق و امثالهم.

معاون اداری مالی شهرداری سنندج در ادامه اظهار می کند: اولین شرط تأمین این منابع برای شهرداری‌ها، بالا بردن فرهنگ عمومی است، مردم هستند که باید این عوارض را پرداخت کنند.

کاظمی به یکی از مشکلات شهرداری در حصول درآمدها اشاره می کند و می گوید: شهرداری به عنوان شخصیتی حقوقی می‌تواند بصورت پیمانکار و خارج از فعالیت‌های درون سازمانی از ماشین‌آلات خود جهت کسب درآمد استفاده کند اما به‌دلیل کمبود این تجهیزات و افزایش نیازهای درون سازمانی این مهم مغفول مانده است.

سرمایه گذاری؛ ظرفیتی مغفول مانده برای کسب درآمد پایدار در شهرداری های استان

به عقیده کارشناسان شهری استفاده از سرمایه گذاری های مردمی و حتی سرمایه گذاری های خارجی یکی دیگر از راه های ایجاد درآمد پایدار برای شهرداری است که این مهم در سنندج به عنوان مرکز استان چندان محقق نشده است.

معاون اداری و مالی شهرداری سنندج در این باره می گوید: به‌دلیل سرانه درآمدی پایین مردم سنندج و عدم وجود انگیزه تاکنون سرمایه‌گذار مناسبی برای راه‌اندازی پروژه های مختلف شهرداری سنندج یافت نشده است.

کاظمی یادآور می شود: با وجود سرانه درآمدی ناچیز شهرداری سنندج و عدم پرداخت عوارض مختلف توسط مردم، نمی‌توان انتظار فعالیت‌های عمرانی گسترده‌ای داشت.

آخرین آماری که از سوی معاونت اداری و مالی شهرداری سنندج در خصوص ردیف‌های مشمول درآمد پایدار در رسانه ها منتشر شده مربوط به سال گذشته است که در حوزه نوسازی شش میلیارد و 143 میلیون تومان، عوارض خودرو 236 میلیون تومان، کسب و پیشه 372 میلیون تومان و مدیریت پسماند یک میلیارد و 794 میلیون تومان درآمد داشته است.

راهکارهای کسب درآمد پایدار برای شهرداری چیست؟

سپیده مکرونی فرد کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری در مورد اهمیت درآمد پایدار برای شهرداری ها می گوید: کسب درآمد در شهرداری از اموری است که تاثیر عمده ای در ارائه خدمات شهری به شهروندان دارد اگر شهرداری نتواند درآمد کافی و پایدار به دست آورد نخواهد توانست تاسیسات ضروری در شهر ایجاد و اداره کنند.

وی در ادامه می گوید: بر اساس تجارب کشورهای مختلف مهمترین منابع مالی شهرداری ها  را مالیات و عوارض و بعد از آن کمک های دولتی در قالب بودجه های جاری، تاسیسات و تجهیزات محلی  و نهایتا استقراض تشکیل می دهند.

وی به راهکارهای کسب درآمد پایدار برای شهرداری ها اشاره می کند و بیان می کند: حرکت در جهت ایجاد درآمد پایدار بیشتر با استفاده از اعتبارات عمرانی، تعریف پروژه های درآمدزا در ابعاد مختلف صنعتی و خدماتی و... یکی از راهکارهای تاثیر گذار است.

مکرونی فرد راهکار دوم را استفاده از پتانسیل های مردمی در تعریف پروژه های توسعه ای و درآمدزا می داند و اظهار می کند: توسعه نظارت بر تمامی فعالیت های موجود از طریق بهبود سیستم مدیریت کیفیت و استفاده از سیستم های نوین مدیریت کیفیت و جلب مشارکت های مردمی در اداره امور شهرها موارد دیگری است که برای کسب درآمد پایدار باید مورد توجه قرار بگیرد.

این کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری ادامه می دهد: سرمایه گذاری در ایجاد تاسیسات تفریحی، به دلیل عام المنفعه بودن آن، طرح ایجاد واحدهای تجاری در مراکز خدمات محله، ناحیه و منطقه، طرح ایجاد مراکز چندمنظوره آموزشی، ورزشی، هنری و فرهنگی از یک سو باعث افزایش درآمد شهرداری ها شده و از سوی دیگر زمینه تامین خدمات و زیرساخت های توسعه پایدار شهرها را فراهم خواهد کرد.

به گزارش خبرگزاری موج کردستان؛ هر چند که منابع مالی شهرداری ها به صورت های مختلف قابل حصول است اما همه آنها از خصوصیات درآمدهای پایدار برخوردار نیستند لذا می طلبد شهرداری های استان با تکیه بر روش های نوین درآمدزایی خود را مجهز به منابع مالی پایدار و مطمئن کرده و در هزینه کرد عوارض دریافتی مردم که جزیی از درآمد همیشگی آنهاست شفاف سازی و اطلاع رسانی نمایند تا در جلب مشارکت مردم موفق شده و بتوانند مسئولیت اصلی توسعه شهری را به خوبی به انجام برسانند.

گزارش از: لیلا علی بیگی