به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری موج، کمی بیشتر از یک هفته است که خبری از سید هادی کسایی زاده فعال رسانه ای و مدرس خبرنگاری در مورد کتاب آموزش خبرنگاری با عنوان « خبرنگاری حرفه ای » که اخیرا منتشر شد به گوش می‌رسد. در سوابق فعالیت رسانه ای او دبیری سرویس اجتماعی خبرگزاری موج به مدت شش ماه به چشم می خورد که اتفاقا در این کتاب به برخی از خاطرات حضورش در این خبرگزاری هم پرداخته است. بر همین اساس گفتگویی با این روزنامه نگار فعال انجام داده ایم که مشروح آن را در ادامه می خوانید:

 لطفا بفرمایید که چه شد به فکر تالیف کتاب خبرنگار حرفه ای افتادید؟

من دوازده سال سابقه روزنامه نگاری و خبرنگاری دارم. کارم را با خبرگزاری حیات متعلق به بنیاد شهید شروع کردم و بعد از شش ماه، به نشریه خانواده سبز رفتم. پس از آن هم در خبرگزاری های مختلفی همچون مهر و موج فعالیتم را پی گرفتم. در عین حال در روزنامه متعددی هم در مقام دبیر و سردبیر هم کار کرده ام. حدود پنج سال پیش یک کانال آموزش خبرنگاری در فضای مجازی دایر کردم که دیدم خیلی از خبرنگارها عضوش شدند و تعداد اعضای آن به بیش از هشت هزار نفر در سطح کشور رسید که بسیاری از آنها به طور تجربی وارد این عرصه شده بودند و نیاز به آموزش های علمی و دانشگاهی داشتند. حتی به جرات می شد گفت که بسیاری از آنها چیزی در مورد عناصر و ارزش های خبری و تیتر و لید نمی دانستند.

پس از آنکه آموزش ها را در این کانال آغاز کردم، خیلی ها از من می خواستند که برای مطالعه منسجم تر کتابهایی را به آنها معرفی کنم که با توجه به آنچه که در بازار نشر وجود داشت آثار اساتیدی همچون علی اکبر قاضی زاده، احمد توکلی و حسین انتظامی را معرفی می کردم و معتقد بودم که باید تجربه ام بالاتر برود تا بتوانم خودم کتابی بنویسم. تا اینکه به نوروز سال ۹۹ رسیدیم و به دلیل بروز بیماری کرونا، شرایطی پیش آمد که به مدت یک ماه در منزل بودم و تصمیم گرفتم که از این فرصت استفاده کرده و کتاب خودم را بنویسم.

ممکن است بفرمایید که تفاوت کتاب شما با آنچه در بازار نشر وجود دارد چیست؟

از ویژگی های کتاب خبرنگار حرفه ای این است که مطالب آن کپی شده از جای دیگری نیست و اگر من در مورد تیترزنی و انواع تیتر مطلبی آورده و مثالی زده ام، همه از نمونه کارهای خودم در خبرگزاری موج و مهر و خیلی از روزنامه هایی است که من با آنها همکاری داشته ام و آن تیترها و مطالب جنجالی شده اند. نکته دیگری که می توانم به آن اشاره کنم این است که خاطراتی را در این کتاب ذکر کرده ام که می توانند مانع خبرنگاران از تهمت زدن و توهین کردن بشود.

نکته قابل ذکر دیگر در مورد این کتاب این است که در آن، عناصر و ارزشهای خبری را بر اساس عناصر و ارزشهای قرآنی ذکر کرده ام. وقتی خداوند متعال در قرآن امر فرموده که غیبت و بدگویی کسی را نکنید و اگر کسی خبری آورد، قبل از هر واکنشی در مورد آن تحقیق کنید؛ به نظر من تمام مسائل خبری در قرآن آمده است. من قرآن را یک مجله حرفه ای می دانم که مدیر مسئولش خداوند، سردبیرش حضرت محمد (ص) و اولین منتشر کننده های آن حضرت علی (ع) و حضرت خدیجه (س) هستند. من اهل شهر ری هستم که در آن مقبره امامزاده ای به نام حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) واقع شده که من او را یک خبرنگار حرفه ای می دانم چرا که اولین نفری بوده اند که به صورت رسمی و آشکار خبر حضور و ظهور امام زمان (عج) منتشر کرده اند. حضرت زینب (س) را هم خبرنگاری می دانم که اگر در کربلا حضور داشت وقایع آنجا را به درستی روایت کرد که به همه این موارد در کتاب اشاره کرده ام.

اما معتقدم که مهمترین بخش این کتاب خاطراتی است که نوشته ام که اگر خبرنگاری آنها را بخواند، اولا انگیزه پیدا می کند تا اگر تهدید شد، کتک خورد و یا زندان رفت باز هم به کارش ادامه دهد و البته در این میان گاف ها و اشتباهات خودم را هم آورده ام و با نیت انتقال تجربه و آموزش، به نوعی خودزنی هم کرده ام که کار معمولی نیست.

غالب کتاب هایی که در کشور ما در زمینه آموزش خبرنویسی و خبرنگاری منتشر شده توسط روزنامه نگارانی همچون مرحوم استاد قندی و یا استاد انتظامی و قاضی زاده  نوشته شده است که نه در یک پرتال سازمانی و نه یک خبرگزاری تجربه کاری نداشته اند البته به جز حسین انتظامی که مبتکر و بنیان گزار خبرآنلاین است که در آن دوره رسانه ای حرفه ای بوده است. من به عنوان فردی که در خبرگزاری های بزرگی همچون باشگاه خبرنگاران، مهر، موج، قدس آنلاین و تعدادی روزنامه کار کرده ام ،تجربه متفاوتی از هر دو گونه رسانه های برخط و مکتوب سنتی و چاپی داشته ام با وقوف بر الزامات و تفاوت های آنها برای نوشتن کتاب خبرنگار حرفه ای اقدام کرده ام. خبرنگاری که این کتاب را مطالعه کند شاید نسبت به کتاب هایی که تا کنون دیده، مسائل را بیشتر درک کند.

شاید تنها کتابی باشد که در فصل اولش اظهار شده باشد که کسی که ویژگی های مشخصی را ندارد بیجا می کند که خبرنگار شود! و آن شرایط و ویژگی ها را توضیح می دهد. در انتهای کتاب هم متذکر شده ام که خواندن این کتاب برای خبرنگار شدن کافی نیست بلکه خواننده در ادامه باید در کنار یک خبرنگار حرفه ای و یا یک دبیر خوب حضور یابد و اجازه دهد تا همچون یک مربی خوب به تربیت او بپردازد.

هادی کسایی زاده جنجالی چگونه کتابی را نوشته و بر نکات برگرفته از قرآن و ارزشهای خبری قرآنی تاکید کرده در حالی که این روزها اخبار با نادرست گویی، گمانه زنی ها و شایعه پراکنی ها ممزوج شد است ؟

من هم گاهی به سمت زرد نویسی و یا خبرنگار حکومتی و دولتی بودن رفته ام و فکر می کردم خبرنگار حرفه ای یعنی کسی که به نشست های خبر دعوت یا در یک سازمان پذیرفته می شود؛ یا اینکه خبرنگار حرفه ای یعنی کسی که آقای محسنی اژه ای، معاون قوه قضائیه، به منزل او رفته و به او عیدی دهد. البته که حضور یک مقام عالی رتبه در منزل یک خبرنگار از اتفاقات نادر تاریخ روزنامه نگاری ما است و این برای من اتفاق افتاد و بخشی از حرفه ای بودن من بود؛ اما با گذر زمان از آنها عبور کرده ام و متوجه شدم که خبرنگار حرفه ای کسی است که گزارشی بنویسد که منجر به اصلاح مسئله ای شود، یا سرمایه گذاری را وارد شهرش کند و باعث رشد و توسعه شهرش شود، اگر از نقطه ضعف ها انتقادی می کند در کنارش پیشنهاداتی هم ارائه کند و در واقع یک خبرنگار تحقیقی حرفه ای باشد. نه اینکه مانند خبرنگاران بسیاری از خبرگزاری ها و سایت های خبری معمولی تنها زردنویسی کنند. هنگام نگارش کتاب، این نکات برایم حائز اهمیت بود.

آیا امروز شما به خبرنگاری با قلمی ملایم تبدیل شده اید و دیگر ماجرا جو نیستید و در کتابتان این روش را توصیه می کنید؟

بیشتر هدف من از نگارش این کتاب، روشن کردن خبرنگارانی است که در شهرستان ها فعالیت می کنند تا بدانند که نباید از تهدیدها، دادگاه ها و حتی انفرادی رفتن ها بترسند. من همه این مسائل را در طول دوران فعالیت رسانه ایم و به خاطر تیترها و مطالبی که منتشر کرده ام، تجربه کرده ام. شاید کتاب بعدیم در مورد قوانین نانوشته در جمهوری اسلامی ایران باشد. چرا باید هادی کسایی زاده به خاطر سلفی گرفتن با یک گاو چهار پرونده در ارگان های مختلف داشته باشد؟ چرا باید بتوانند علیه یک خبرنگار پرونده سازی کنند. من در کتاب خبرنگار حرفه ای نوشته ام که خبرنگاری در این جرم است.

من تغییر روش نداده ام و شاید بد نباشد که بگویم که تنها بیست روز بعد از آنکه در شهر ری فعالیت رسانه ای خود را شروع کردم مقابل فرمانداری آنجا کتکم زدند. همین الان که در حال صحبت کردن با شما هستم در حال فرار از دست افرادی هستم که در یک روستا در جنوب تهران می خواهند مرا بزنند چرا که روز گذشته با انتشار یک فیلم نشان داده ام که در بخشی از این روستا به صورت غیرقانونی فنس کشی شده است و امروز با حکم قضایی ماموران ذیربط آمده اند تا آن فنس ها را جمع آوری کنند.

من بعد از دوازده سال خبرنگاری در سطح کشور و حکومت متوجه شده ام که فساد در روستاها و شهرهای کوچک است. به عنوان مثال ما در روستای قمصر کهریزک تهران ماهی هزار میلیارد تومان گردش مالی ضایعات پلاستیکی داریم که همه آن هم در اختیار افغانستانی ها است. واقعا شاید اینکه بخواهیم جلوی افرادی همچون شبنم نعمت زاده را بگیریم اهمیتی نداشته باشد وقتی اختاپوس مافیا در شهرستان ها و روستاها حضور دارد.

اما در عین حال که این نکات را بیان کرده و می دانم، در ویژه نامه ای که در سطح محله شهر ری منتشر می کنم در سه شماره اقدامات اتاق اصناف شهرستان ری را منتشر کرده ام به نحوی که برای همه سوال پیش آمده که من بابت چنین گزارشی چقدر پول گرفته ام در حالی که قسم می خورم که من نه تنها وجهی دریافت نکرده ام بلکه هدایایی برای رییس اتاق اصناف برده ام و از او بابت اجازه حضور من در گشت های بازرسی و ثبت تخلفات جاهایی همچون فروشگاه رفاه یا فروشنده های گوشت خوک و ... تشکر کرده ام. من با هزینه شخصی خودم اینفوگرافی این اقدامات را تهیه و منتشر کرده ام. در عین حال در شماره دیگری از نشریه ام از قابلیت های سرمایه گذاری در جنوب تهران نوشتم و به نظرم اینها از جمله کارهای خوبی است که می توان در رسانه انجام داد اما مسئولین ما به دلیل بهره گرفتن از روابط عمومی های ناکارآمد و کار نابلد، نمی توانند ظرفیت های خوب شهرستانشان را به رسانه ها بگویند و تنها اخبار کلنگ زنی و افتتاحیه ها را منتشر می کنند.

آیا می شود انتشار کتابتان در آستانه روز خبرنگار را تعمدی دانست؟

 من به شکلی برنامه ریزی کرده بودم که در ایام نوروز کتابم را بنویسم، تا تیرماه مجوز نشرش را بگیرم و در مرداد ماه روانه بازارش کنم تا روز خبرنگار روابط عمومی ها بتوانند آن را تهیه کرده و در روز خبرنگار به خبرنگاران هدیه دهند و یا به دلیل جو موجود در این روز، مورد توجه عموم علاقمندان قرار بگیرد.

مخاطبان کتاب شما چه کسانی هستند؟

برایم جالب است که بسیاری از کسانی که سفارش خرید و ارسال کتاب را داده اند ادمین کانالها در فضای مجازی هستند که نمونه هایی از ایشان را می شناسم که در یکی از شهرستانهای تهران ساکن است و با بیش از دویست هزار عضو، از فعالیتش ماهیانه صد تا دویست میلیون تومان در آمد دارد. کمترین فایده این کتاب برای چنین افرادی این است که هر چیزی را به عنون خبر مطرح نکند در عین حال من بدون هیچ چشمداشتی به آنها پیشنهاد می کنم که اگر بعد از مطالعه این کتاب خواستند در هر زمینه ای خبری تولید کنند در صورت تمایل می توانند از طریق فضای مجازی صورت رایگان از من مشورت بگیرند.

شرکت کنندگان در دوره هایی که در دانشکده خبر برگزار کرده بودید، وجهی را بابت دریافت جزوه و کتاب پرداخته کرده بودند که بعد از دوسال هنوز به دست آنها نرسیده است آیا این همان کتاب موعود است و آیا ممکن است که آن افراد برای تهیه کتاب خبرنگار حرفه ای از تخفیف ویژه ای برخوردار شوند؟

شخصی مسئولیت برگزاری آن دوره ها را داشت که یک حقوق دان بود و من تنها تدریس را به عهده داشتم که بابت آن هم وجهی را از هیچ کس دریافت نکرده ام. بارها هم به ایشان گفته ام که گواهینامه و کتاب شرکت کنندگان را بدهد اما تاکنون این کار انجام نشده است. اگر کسی باشد که وسع مالی برای تهیه کتاب خبرنگاری حرفه ای نداشته باشد من با او همراهی خواهم کرد کما اینکه کسی در تهران بوده که به همین دلیل خودم کتاب را تا در منزلش برده و تحویلش داده ام.

شنیده ایم که سود حاصل از این کتاب را صرف امور خیر خواهید کرد آیا این مطلب صحت دارد؟

تمام هزینه تولید این کتاب را خودم پرداخت کرده ام و ناشر حتی یک ریال هم کمک نکرده است اما عواید حاصل از این کتاب که برای نویسنده در ازای هر جلد بین هفت تا هشت هزارتومان سود خواهد بود را صرف کمک به خانواده زندانی ها خواهم کرد.

مختصری درباره کتاب خبرنگار حرفه ای

در کتاب خبرنگار حرفه ای سید هادی کسایی زاده پس از روایت داستان زندگی و نحوه ورود به عرصه خبرنگاری، مبحث خبرنگار کیست؟ را آغاز کرده که در آن مخاطب را با دنیای خبرنگاری آشنا می کند به نحوی که علاقه مندان به خبرنگاری با مطالعه فصل اول می توانند تصمیم بگیرند که برای این حرفه آمادگی دارند یا نه؟ در فصل نخست این کتاب همچنین خواننده با ویژگی های خبرنگاری حرفه ای آشنا می شوند.

کسایی زاده در فصل دوم کتاب تعریف حرفه ای از خبر، تطبیق اخبار با قرآن، ارزش ها و عناصر خبری را بر اساس تجربیات و دانسته های خود در عرصه خبرنگاری به رشته تحریر درآورده است. او در پایان هر مبحث نمونه گزارش ها و مصاحبه های خود را همراه با خاطرات بیان کرده است.

فصل سوم کتاب «خبرنگار حرفه ای» به آموزش اصول خبرنویسی، سبک های خبری و تیتر زنی پرداخته و در فصل چهارم اصول و شیوه ها و انواع مصاحبه به طور مفصل آموزش داده شده است.

نویسنده کتاب تلاش کرده تمامی مثال ها و نمونه های او در این کتاب بر اساس گزارش ها، مصاحبه ها، خاطرات و تجربیاتی باشد که خود نوشته و تجربه کرده است که در کمتر کتابی قابل مشاهده است. این سبک نگارش کتاب در حوزه آموزش خبرنگاری برای نخستین بار است که در کشور منتشر می شود. کتابی که با خواندن آن سوالات زیادی پاسخ داده می شود. معمولا اکثر کتاب های آموزش خبرنگاری برگرفته از اساتید روزنامه نگاری است اما سید هادی کسایی زاده خبرنگاری است که هم در خبرگزاری ها، سایت های خبری، وبلاگ ها و پورتال ها خبرنگاری و مدیریت کرده و هم بعنوان دبیر، خبرنگار و حتی صفحه بند و سردبیر در روزنامه ها فعالیت داشته است.

خبرنگارانی که تازه وارد این عرصه شده و دانشجویان با خواندن این کتاب به حقایق و تجربیاتی دست خواهند یافت که در هیچ دانشگاه و کلاسی امکان آموختن آن را ندارند. سید هادی کسایی زاده در فضای مجازی و برخی شهرستان ها دوره های گروهی و خصوصی زیادی برگزار کرده و برای آن هیچ وقت دستمزدی مطالبه نکرده است.

کسایی زاده متولد ۱۲ آذرماه ۱۳۵۷ در محله سرتخت شهر ری است. پدرش از کسبه قدیمی بازار ری، رزمنده دوران دفاع مقدس و بنیانگذار و مدیرموسسه خیریه امام علی(ع) است که جزو معتمدین شهر محسوب می شود. نویسنده کتاب «خبرنگار حرفه ای» تصریح کرده که هیچ گرایش سیاسی ندارد.

برخی از نکات و جملات و عقاید شخصی و تخصصی نویسنده کتاب به شرح ذیل است:

*وقتی مدیر روابط عمومی شدی دیگر خبرنگار نیستید

*گرایش سیاسی خبرنگار شغل او را مسموم می کند و بینش سیاسی او را حرفه ای تر خواهد کرد

*خبرنگاران حرفه ای همیشه در حال مطالعه و کسب تجربه هستند

*فراموش نکنید که مسئولان حق ندارند از شما سوال کنند بلکه شما همیشه پرسشگر خواهی بود

*هیچ وقت بدون سند و مدرک و تحقیق خبری را منتشر نکنید

*تا وقتی به محل رخداد حادثه نرفته اید هیچ خبر و اظهار نظری نکنید

*خبرنگاری که در ایران برای خبرهایش دادگاه نرفته خبرنگار نیست

*هیچ وقت با بغض و کینه خبری منتشر نکنید

*دعوت شدن به نشست خبری مدیران دولتی و حکومتی افتخار نیست. مهم آن است که شما را برای پاسخ دادن به نقدتان دعوت کنند

کسایی زاده در مدت ۱۲ سال کار خبرنگاری و روزنامه نگاری بارها و بارها در دادگاه ها محاکمه شده که شاکیان او سازمان زندانهای کشور، بانک مرکزی، شهرداری تهران، بانک سرمایه، ریاست جمهوری، شخص رئیس جمهور، سازمان تعزیرات حکومتی، نیروی انتظامی، قوه قضائیه، دادستان تهران و سایر نهادها بوده اند که در برخی از پرونده ها تبرئه، برخی محکوم به شلاق، برخی جریمه نقدی و چند مورد هم به حبس محکوم شده است.

او در این سال ها پرونده های زیادی را رسانه ای کرد که می توان به پرونده فساد معاون اول ریاست جمهوری دولت دهم، پدیده شاندیز، تخلف رئیس تعزیرات، تخلف معاون وزیرکار، تخلف معاون حمل و نقل و ترافیک شهردار تهران و مافیای پلاستیک در کهریزک اشاره کرد.