خبرگزاری موج/ گروه سیاسی/ لیلا اسماعیل نژاد: کشور ایران ۵۳ سال است که کودتای تاریخی ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ را پشت سر گذارده؛ کودتایی که هنوز نقطه های مبهم و تاریک در خود دارد و برای سیاستمداران و کارشناسان مسائل سیاسی اقدام خنثی دکتر مصدق در این کودتا علیه او جای سوال است. همه ما تا واژه ملی شدن صنعت نفت به گوشمان می خورد ناخودآگاه نام مصدق در اذهانمان تداعی می شود با سایه روشنی از نام آیت الله کاشانی. بسیاری از افراد در این همه سال ها تلاش کردند تا حضور آیت الله کاشانی را در این اقدام ملی کمرنگ و کمرنگ تر نشان دهند و در عوض حضور دکتر مصدق را پر رنگ و پر رنگ تر کنند. یک کارشناس مسائل سیاسی در گفت وگو با موج درباره آنچه در بازیابی تاریخ در ملی کردن صنعت نفت و در پی آن شهامت دکتر مصدق  و کنشگر سیاسی چون آیت الله کاشانی مطرح است، گفت: در روزهای اخیر تحلیل های ویژه به افکار عمومی منتقل می شود که بنده این بازیابی را با نگاه انقلابی مطرح می کنم. محمودرضا امینی با بیان شخصیت دکتر مصدق و ارتباط او با دین اسلام، تشکیلات بیرونی و همچنین نفوذ برخی افراد بر مصدق ادامه داد: با توجه به موارد مطرح شده چند سوال باقی است که آیا مصدق مسلمان متدین ایرانی خواهی بوده که پیرو مکتب خاصی نبوده و آیا اینکه شخص وی به دنبال ملی شدن صنعت نفت بود؟ وی جواب این سوالات را کاملا منفی خواند و افزود: در مسلمان یا مسلمان مقید بودنش کاملا جای تردید وجود دارد و این تردید در بیانات امام هم به صورت شفاف بدین صورت که «مصدق مسلم نبود» مطرح شد و این موضوع قابل توجه است. این کارشناس مسائل سیاسی با پرداختن به شخصیت کاریزماتیک آیت الله کاشانی ادامه داد: تذاکرات او و بازخوانی تذکرات او به مصدق نشان می دهد که مصدق از فرصت کاشانی کاملا سو استفاده و فکر کرد با اتکای به مردم مسیری را برود که کاشانی را حذف کند. *فاتحه مقابله با ستمشاهی بوسیله خود مصدق کلید خوردامینی با بیان اینکه کاشانی بعنوان مجتهد مبارز و انسان مقید از مصدق حمایت کرد تا بتواند اقدام جدی دربرابر شاه انجام دهد، اظهار داشت: درحقیقت عناد مصدق نسبت به کاشانی موجب حذف مصدق در معادلات او شد و وقتی که مصدق جواب کاشانی را بدین صورت داد که بنده مستحضر به پشتیبانی مردم هستم همان موقع فاتحه حرکت مثبتی را که به پشتوانه آیت الله کاشانی انجام داده بود را خواند و به عبارتی فاتحه مقابله با ستمشاهی بوسیله خود مصدق کلید خورد و برای اینکه می خواست خاستگاه دیگری را ایجاد کند که اولین خاستگاه او حذف روحانیت در مسیر انقلاب بود. وی نکته دیگر را بحثملی شدن نفت برشمرد و ادامه داد: سوال این است که آیا موضوع ملی شدن نفت را باید در خاستگاه ایران یا در خاستگاه تعامل با امریکا و انگلیس و سیا و همچنین تقابل منافع امریکا و انگلیس نگاه کرد. این کاشناس مسائلر سیاسی خاطرنشان کرد: بی شک این جریانی است که هنوز در فضای رقابت های داخلی اتحادیه اروپا و امریکا و یا گروه های مرتبط در اروپا وجود دارد و هیچ یک از آنان حاضر نیستند منافع یکی بر دیگری برتری داشته باشد؛ پس امریکا نمی توانست ببیند کلیت نفت در اختیار انگلیس باشد و حمایت های او از مصدق در این راستا قابل انکار نیست. وی اضافه کرد: اگر چه نمی توان مداخلات امریکا، انگلیس و دیگر کشورها در داخل کشور ایران را به نفع یک گروه یا جریان دانست اما در عین حال آنان اساسا هیچگاه توافقی با حرکت های مستقل و اسلام خواه نداشتند و با حرکت های ملی هم آنجا که احساس می شد منافع آنان به خطر می افتد، کناره گیری می کردند؛ طوری که امریکایی ها بعد از جریان کودتا دست از پشتیبانی مصدق حتی برداشتند.*قهرمان ملی نفت مبارزان فداییان اسلام هستندامینی درباره شکل گیری یک سری جریانات در چندسال اخیر، گفت: افرادی به اشتباه مدعی اصلاح طلبی یا مدعی جریانات روشنفکری هستند و خود را به مصدق منتسب می کنند و مصدق را به عنوان قهرمان ملی یاد می کنند؛ در حالی که اگر بخواهیم قهرمان ملی نفت ایران را شناسایی کنیم کسی جز آیت الله کاشانی و مبارزین فداییان اسلام نمی توان دید. وی افزود: به عبارتی جریاناتی که فداییان اسلام شروع کردند را سعی در نشان دادن حذف شده بودن این نیرو دارند، در حالی که اینگونه نبود. جریان فداییان اسلام گروهی هدایت کننده و مبارز بودند و هدایت های آنان در جریان ملی شدن صنعت نفت در تبعیت از آیت الله کاشانی قابل توجه بود. این کارشناس مسائل سیاسی خاطرنشان کرد: آنانی که بعنوان قهرمان ملی تبعیت از مصدق و جلوه گری مصدق می کنند، دنبال حذف اسلام و انقلاب اسلامی از ایران و حذف نمادهای انقلابی و اسلامی هستند و عملا این جریان چیزی جریان نهضت آزادی در هر قالبی که باشد نیست. امینی با تاکید بر داشتن هشیاری کامل در ارتباط با این جریان، تصریح کرد: مردم ایران نسبت به ارزش های اسلامی و انقلابی که خلق کردند هرگز به عقب باز نخواهند گشت و ارزشهای انقلابی و اسلامی خود را با ارزش های نهضت آزادی و ملی گرایی تعویض یا مصادره نخواهند کرد.*آیت الله کاشانی و طیف فداییان اسلام تنها گروه مستقل در زمان مصدقمنوچهر محمدی عضو هیات علمی دانشگاه تهران در نشست «بازخوانی کودتای ۲۸ مرداد از منظر دخالت های آمریکا» هم دراین باره با تقسیم بندی دوره پهلوی از منظر وابستگی به قدرت های بیگانه به سه دسته، گفت: دوره اول سلطه کامل انگلیس است. دوره قاجار دوره نفوذ بود اما در دوره رضا خان سلطه کامل انگلیس بر ایران را شاهد بودیم. چون شوروی خود را از صحنه بیرون برده بود و کودتای ۱۲۹۹ را مقدمه ای برای انقلاب مارکسیستی می دانست. آمریکا هم در زمان ویلسون که وارد جنگ جهانی شده بود خیال داشت انزوا را پیش گیرد. آمریکا در ۲۰ سال بین ۱۲۹۹ تا شهریور ۱۳۲۰ چند مرتبه تلاش کرد که منافعی را در ایران تامین کند ولی با برخورد تند انگلیس مواجه شد. وی دوره دوم را دوره تزلزل سلطه دانست که کودتای ۲۸ مرداد در این دوره روی داد و دوره سوم را هم دوره سلطه مجدد انگلیس و نفوذ آمریکا برشمرد. به گفته محمدی، در دوره تزلزل، انگلیس قصد داشت نفت ایران را در اختیار بگیرد و شوروی هم بر انحصاری کردن نفت شمال اصرار داشت؛ امریکا هم به دنبال سهمی از نفت می خواست و هم موقعیت ژئوپولیتکی ایران بود. این استاد علوم سیاسی جبهه ملی را یکی از جریان هاب کشور در آن زمان عنوان و خاطرنشان کرد: یکی از اصول این جبهه، مخالفت با انگلیس بود و تمایلات چپ گرایانه و نگاهی سوسیالیستی هم داشتند. گرایش آنها به آمریکا بود و مثل همه ملی گراهای ما از جمله بازرگان و نهضت آزادی خطر انگلیس و شوروی را بیشتر احساس می کردند و به کمک آمریکا امید داشتند. لذا آمریکا برای اینکه انحصار نفت را از انگلیس بگیرد به کمک جبهه ملی آمد. تنها گروهی که مستقل بودند طیف آیت الله کاشانی و فداییان اسلام بودند.

*مصدق نفت را ملی نکرد

محمدی با بیان اینکه مصدق خیلی اعتقادی به ملی کردن نفت نداشت، گفت: مصدق در مقابل رحیمیان که در مجلس چهاردهم موضوع ملی کردن نفت را مطرح کرده بود هم مخالفت کرد. متاسفانه نفت ملی هم نفوذ انگلیس را کاهش نداد.

وی ادامه داد: اتفاق دیگری هم که افتاد این بود که در آمریکا جمهوری خواهان پیروز انتخابات شدند. دموکرات ها ریشه ایرلندی داشتند و معتقد بودند باید سیاستی مستقل از انگلیس داشته باشند. لذا هر زمان دموکرات ها بر سر کار آمدند نوعی چالش و تنش در ایران به وجود آمد.