به گزارش خبرنگار خبرگزاری موج در تبریز،وجود کودکان کار و خیابان امروز چه در عرصه تولیدT مثل کوره پزخانه و کارگاه های کوچک مثل فرش بافی و شیشه سازی و مانند آن و چه در عرصه خیابان مثل فروش گل، پاک کردن شیشه ماشین ها، آدامس فروشی و امثال آن در شهرهای بزرگ وکوچک ایران غیرقابل انکار و به پدیده ای عادی تبدیل شده  که خوشبختانه در کلانشهر تبریز این امر تا حدودی استثناست. کار کودکان نه تنها بنیان طبیعی و حقوقی انسانی را پایمال می کند بلکه تهدیدی جدی برای آینده اجتماعی و رشد و پیشرفت اقتصادی است. براین اساس کارشناسان بعنوان یک معضل اجتماعی به آن می نگرند.

آمار دقیقی در مورد تعداد کودکان کار و خیابان وجود ندارد

آمار دقیقی در مورد تعداد کودکان کار و خیابان وجود ندارد. مرکز آمار ایران در سال ۸۵ اعلام کرد در ایران یک میلیون و ۷۰۰ هزار کودک بصورت مستقیم درگیر کار هستند. مظفر الوندی دبیر مرجع ملی کنوانسیون حقوق کودک در ایران تاکید می کند تا وقتی آمار درست و دقیقی از تعداد کودکان کار وجود ندارد، تصمیماتی که گرفته می شود، درست نیست.

از آنجا که آمار بسیار متناقض و نادقیق است، برخی از کنشگران حقوق کودک مثل فرامرز مرزبان پور آمارها را مورد بررسی قرارداده اند. معمولا آمار کودکان کار بطور عمده کودکانی هستند که از چرخه تحصیل بازمانده اند ولی آمار آموزش و پرورش در سال های اخیر تناقضی را نشان می دهد، این فعال حقوق بشر می گوید: “سه سال پیش مرکز پژوهش های مجلس کودکان بازمانده از چرخه تحصیل را حدود ۴ میلیون نفر اعلام کرد. اما از آن تاریخ به بعد با وجود اینکه صحبت از مازاد بودن معلمان است ولی شاهد افزایش اعلام آمار دانش آموزان از سوی آموزش و پرورش از سال ۹۱ تا ۹۳ هستیم یعنی بطور میانگین سالی یک میلیون کودک به چرخه تحصیل اضافه شده که با توجه به رشد جمعیت ایران و میزان مرگ و میر غیرعادی و متناقض است. در سال ۹۱ میزان دانش آموزان بیش از ۱۱ میلیون و پانصد هزار نفر، در سال ۹۲ بیش از ۱۲ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر و تعداد دانش آموزان سال ۹۳ بیش از ۱۳ میلیون و ۶۰۰ هزار نفراعلام شد.”

او معتقد است به آمار کودکان خارج از چرخه تحصیل باید کودکانی را که همزمان تحصیل و کار می کنند، کودکانی که در تابستان کار می کنند، کودکان کار پناهجو و پناهنده افغانی را نیز اضافه کرد. در این سه مورد آمار مشخصی نداریم. ضمن اینکه کودکانی هم هستند که هنوز به سن مدرسه نرسیده اند، اما در مزارع، کوره پزخانه های و قالی باف خانه ها کار می کنند.

مرزبان پور می گوید: “آمارهای غیررسمی حاکی از حدود ۴ میلیون کودک کار و خیابان است.”

براساس آمارهای بهزیستی، ۷۵ درصد کودکان کار وخیابان سرپرست دارند، ۳۰ درصد این کودکان کار به مدرسه نمی روند، ۳۱ درصد آنها شش تا یازده سال دارند و ۹ درصد آنها زیر شش سال دارند. افزون بر آن ۶۰ درصد این کودکان نان آور خانواده خود هستند که نشان از تنگدستی خانواده هاست.

فاطمه دانشور عضو اتاق بازرگانی ایران می گوید: “ ۹۱۵ هزار کودک بعنوان خانه دار به ثبت رسیده که ۹۹ درصد آن دختر هستند و آمار بهزیستی در سال ۸۹ خبر از تنها ۶ هزار کودک خیابانی ساماندهی شده می دهد که عملکرد ناچیزی است.” وی تاکید کرد که ۹۰ درصد کودکان کار شب ها به منازل خود بر می گردند.

با توجه به آماری که خبر از ۹۰ درصد کودکان کارمیدهد که دارای خانواده هستند، تصور اینکه آنان از سوی باندهای مافیایی سازماندهی شده باشند اشتباه است. وی معتقد است علت اصلی وجود کودکان کار درایران فقر است و درصد کمی از آنها مورد سوء استفاده باندهای مافیایی قرار می گیرند. او ادامه می دهد: “ ۳۰ درصد کودکان کار دارای والدین با سابقه محکومیت هستند و ۴۰ درصد دارای والدین بی سواد یا کم سواد هستند. متاسفانه کودکان کار درایران روبه افزایش است.”

کودکان کار در تبریز به نسبت دیگر کلانشهرها کمتر هستند

با گذری به محله‌های فقیرنشین و حاشیه کلانشهرها و از جمله تبریز کودکانی را می‌بینیم که به کار و کوشش از سنین پائین مشغول هستند و نان آور خانواده خود محسوب می‌شوند.کودکانی که در چهار راه‌ها به گل فروشی و شغل‌هایی مانند تکدی‌گری می‌پردازند هر چند در تبریز به نسبت دیگر کلانشهرها کمتر هستند و مسئولان مدعی هستند این افراد از استان‌های همجوار به تبریز می‌آیند اما همین تعداد نیز برای چهره متمدن شهر قابل قبول نیست.

کودکانی که سرگردان در خیابان‌ها طعمه شکارچیان کار ارزان می‌شوند، آینده‌ای درخشان در انتظارشان نیست و اغلب آنان از کارگاه‌های کفش، فرش و نیز تعمیرگاه‌های اتومبیل سر در می‌آورند.

کودک خیابانی نه‌تنها به‌دلیل فقر و از هم‌گسیختگی خانواده و مسائل و مشکلات روانی و اجتماعی راه انحراف را انتخاب می‌کنند بلکه به‌علت سن کم و مواجهه با افراد منحرف دیگر و تماس با کجروان و کودکان خیابانی‌ دیگری که در اطراف او فراوانند در معرض آسیب‌های فراوان اجتماعی قرار دارد.

اما در این میان متولی اصلی ساماندهی این کودکان کدام نهاد است؟

اعضای شورای فرهنگی و اجتماعی در ساماندهی کودکان خیابانی همکاری کنند

حسن استوار آذر مدیرکل سابق  امور اجتماعی و فرهنگی استانداری آذربایجان‌شرقی  گفت: ساماندهی کودکان خیابانی به صورت قانونی مشخص شده است و در زمینه توافق استانی مسئولان می‌توانند تعامل بیشتری با هم داشته باشند.

وی افزود: ساماندهی این کودکان از لحاظ مختلف و به خصوص از نظر پرورشی دارای اهمیت است.

استوارآذر با اشاره به مصوبه شورای فرهنگی و اجتماعی آذربایجان‌شرقی گفت: دستگاه‌های متولی براساس مصوبه شورا با شهرداری و بهزیستی به عنوان متولیان اصلی همکاری بیشتری داشته باشند.

 ۱۱دستگاه متولی  کودکان کار هستند

محسن ارشد زاده مدیرکل بهزیستی آذربایجان‌شرقی نیز در گفت وگو با خبرنگار خبرگزاری موج در تبریز گفت: 30 کودک خیابانی توسط بهزیستی آذربایجان شرقی ساماندهی و نگهداری می‌شوند.

وی افزود: حدود 20 نفر از زنان نیز به دلیل اعتیاد به مواد مخدر بی‌خانمان هستند و شبانه در مراکز شیلتر اقامت دارند.

ارشدزاده گفت: مراکز شیلتر به عنوان مراکز سرپناه شبانه مطرح هستند که در ساعات معینی پذیرای افراد معرفی شده اند.

وی اظهار کرد: در این زمینه شهرداری، دادگستری،  نیروی انتظامی، بهزیستی، کمیته امداد، اداره کار و امور اجتماعی، بهداشت و درمان، صدا و سیما،  هلال احمر، آموزش و پرورش و تامین اجتماعی دارای وظایف تعیین شده هستند.

ارشدزاده گفت: ساماندهی کودکان خیابانی و کودکان کار موضوعی تخصصی است و اعضای تیم ساماندهی به صورتی قانونی تعیین شده است که متاسفانه به غیراز بهزیستی ده دستگاه دیگر در وظایف قانونی خود نسبت به کودکان کار ناهماهنگ اند.

وی  در خاتمه خاطرنشان کرد:خوشبختانه سال 93 حدود 600 نفر از کودکان خیابانی توسط موسسه خیریه تبریز ساماندهی شده اند.