به گزارش خبرنگار بین الملل خبرگزاری موج، در یکی دو ماه اخیر و پس از تغییرات در پست نخست وزیری ترکیه، سیاست کلی این کشور در رویکرد های اساسی خود دچار تحولات شگرفی شده است. از سر گیری روابط با اسرائیل، کانال زدن برای گفتگو با دولت سوریه و در نهایت عذرخواهی اردوغان از پوتین بابت سرنگونی جنگنده روش از جمله این موارد است. ترکیه تلاش دارد شرایط و روابط خود را به قبل از زمان آغاز خیزش های مردمی و بروز بحران در کشورهای عربی برگرداند؛ زمانی که رابطه ای بسیار صمیمی با اسرائیل و سوریه داشت و روسیه نیز بزرگترین شریک تجاری این کشور به حساب می آمد. تمام ماجرا از زمانی شروع شد که پس از اعتراضات مردمی کشورهای عربی و خلاء قدرت در این کشورها، اخوان المسلمین که تنها تشکیلات سازمان دهی شده در این کشورها بود به راحتی توانستند قدرت را در دست گیرد و اردوغان که به هر حال دارای تعلقات اخوانی است فکر کرد زمان ایجاد خلافت اسلامی مد نظر اخوانی ها فرا رسیده و برای رهبری جنبش اخوانی پیش قدم شد. در زمان اردوغان در کسوت، نخست وزیری با سفری به تونس، لیبی و مصر پیشنهاد الگو گرفتن از سیستم موفق حکومت اخوان در ترکیه را مطرح کرد اما با مخالفت اخوان المسلمین عرب که خود را سر تر از اخوان المسلمین ترکیه می دانستند مواجه شد. ماجرای کشتی مرمره در سال ۲۰۱۱ و درگیری میان ترکیه و اسرائیل برای رساندن کمک به غزه نیز از همین جا نشات گرفت که آنکارا تلاش داشت خود را به عنوان حامی مسلمانان فلسطینی نشان دهد. در همان زمان ترکیه با تصور اینکه رهبر سوریه مانند رهبران لیبی و تونس و مصر با اولین تلنگر از مسئولیت شانه خالی خواهد کرد، اخوان المسلمین سوریه که جزو فعالترین تشکیلات اخوانی در کنار تشکیلات اخوان در مصر و اردن بود را حمایت کرد تا در سوریه دست به شورش مسلحانه بزند. از این رو آنکارا از تسهیلاتی که دمشق برای اتباع ترکیه و دیگر کشورهای عرب برای ورود بدون ویزا به این کشور فراهم کرده بود سوء استفاده کرد و تعداد زیادی شبه نظامی را از ترکیه به سمت سوریه سرازیر کرد تا پشتوانه اخوان المسلمین سوریه در جنگ علیه نظام حاکم باشند. در همان دوران گروه های تندرو وابسته به القاعده نیز پس از حمله آمریکا به عراق در مناطق مرزی سوریه و عراق، که بیشتر قبیله نشین است و عموما از قبایل عرب سنی تشکیل شده اند، فعال بودند و با فراهم شدن این شرایط توسط ترکیه آنها نیز نیرو و مهمات به سوریه قاچاق کردند و زمینه ساز شروع جنگی خانمان سوز شدند. مساله ای که ترکیه و همپیمانان آن در کشورهای عرب حوزه خلیج فارس پیش بینی نمی کردند مقاومت بشار اسد و حمایت سرسختانه و پیش بینی نشده ایران و همپیمانانش از حکومت دمشق بود؛ امری که همه نقشه ها را به هم زد و باعث شد جنگی که باید در سه ماه پایان یابد، بیش از پنج سال به طول انجامید. دومین بد بیاری ای که ائتلاف بین المللی ضد اسد دچارش شد تغییر سیاست روسیه از سازش با غرب به رویارویی با غرب در دوره دوم ریاست جمهوری پوتین بود. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی روسیه با شرایط اسفبار اقتصادی مواجه بود که حتی بوریس یلتسن رئیس جمهوری وقت روسیه زمانی که دید نمی تواند برای کشور خود کاری کند این کشور را در دست پوتین (نخست وزیر وقت) رها کرد و استعفا داد. پوتین نیز برای نجات روسیه از فروپاشی مجبور بود عمده توجه خود را به داخل معطوف کند و از تلاش های غرب در تصرف مناطقی که قبلا حوزه نفوذ روسیه به حساب می آمد تا مدتی چشم پوشی کند. پس از اینکه توانست روسیه را از فروپاشی نجات دهد، وی به غربی ها یادآوری کرد که حوزه نفوذ خود را باید به خطوط قبلی توافق شده برگردانند. این گونه بود که روسیه یک بار دیگر به عنوان ابرقدرت جهانی رو در روی ایالات متحده ایستاد و ماجرای اوکراین شروع همان رویارویی بود. سوریه نیز دومین همپیمان سنتی روسیه بود که غربی ها تلاش داشتند از حوزه نفوذ روسیه خارج کنند و به همین دلیل مسکو این بار بر اساس توافقات نظامی قبلی با این کشور با قدرت نظامی وارد عمل شد تا به همه بفهماند شرایط بازی عوض شده و هر طرف باید به جایگاه قبلی خود برگردد. ترکیه متصور بود که با سرنگونی هواپیمای روسی دو اتفاق خواهد افتاد: یا آنکه روسیه را وادار به درگیری با خود کند و در نتیجه از این طریق ناتو به حمایت از آنکارا وارد عمل می شد یا اینکه جنگنده های روسی را مجبور به عقب نشینی هوایی و خاتمه بمباران هوایی سوریه می کرد. اینجا نیز ترکیه دچار محاسبه اشتباه استراتژیک شد. زیرا روسیه نه فقط عقب نشینی نکرد بلکه با وارد کردن موشک های ضد هوایی اس ۴۰۰ و جنگنده های نسل پنجم و مستقر کردن کشتی های جنگی خود در آب های مدیترانه، ترکیه و ناتو را وادار به عقب نشینی کرد و به همه فهماند با کسی شوخی ندارد. پس از آن بود که هواپیماهای ترکیه دیگر جرئت پرواز در حریم هوایی سوریه را نداشتند. از سویی دیگر روسیه همچنین به جای برخورد مستقیم نظامی، از سلاح تحریم های اقتصادی علیه ترکیه استفاده کرد و کمر اقتصاد ترکیه را شکست. به گونه ای که در سال جاری در فصل گردشگری عمده هتل های ترکیه مجبور شدند به هر قیمتی شده مشتری پیدا کنند تا از ورشکستگی نجات یابند. محصولات کشاورزی و کالاهای ترکیه نیز که قبلا به روسیه صادر می شد روی زمین ماند و موجب نارضایتی کشاورزان و صنعتگران که حامیان عمده حزب عدالت وتوسعه هستند، شد. این در حالی بود که پیش بینی روسیه در مورد ناتو و کشورهای غربی کاملا صحیح بود. شرایط سیاسی و اقتصادی آنها به هیچ وجه ایجاب نمی کرد که از ترکیه حمایت کنند و به همین دلیل همه پشت این کشور را خالی کردند و آنکارا مجبور شد برای فشار بر آنها مرز های خود را برای خروج پناهنده ها به اروپا خالی کند که همین ماجرا به نوعی باعث موضع گیری اروپا بر ضد ترکیه شد. در این شرایط ظاهرا ترکیه تصمیم گرفته در نهایت سیاست خود را تغییر دهد و به وضعیت قبل از جنگ سوریه برگردد. در این راستا آنکارا با اسرائیلی ها وارد مذاکره شد و روابط خود را به حالت عادی برگرداند. همچنین رئیس جمهوری این کشور اقدام به عذرخواهی رسمی از روسیه کرد تا بلکه روسیه رضایت بدهد و روابط دو کشور به شرایط قبلی برگردد. همچنین در چند هفته اخیر نیز اخباری در مورد فرستادن هیات های محرمانه از طرف ترکیه به سوریه جهت گفتگو و مصالحه با دولت سوریه درز کرده، اما هنوز مشخص نیست که سوریه به یک عذرخواهی اردوغان از اسد اکتفا کند یا نه. به هر حال این حرکت اردوغان نشان می دهد که جبهه مقابل حکومت سوریه از هم پاشیده و دیر یا زود بازیگر کلیدی این جبهه از جبهه جنگ خارج خواهد شد. این مسالع باعث خواهد شد عربستان سعودی همانگونه که پس از خروج امارات و مراکش و دیگر کشورهای همپیمان از ائتلاف یمن در جنگ تنها مانده، در سوریه نیز تنها بماند. از این رو ریاض نیز باید تصمیم بگیرد که یا یک تنه همه این جنگ ها را ادامه دهد یا اینکه این کشور هم دست به مصالحه بزد و از دیگران عذرخواهی کند.