به گزارش خبرنگار خبرگزاری موج، حدود سه هفته از وقوع زلزله دماوند می گذرد. حادثه ای که مانند تمامی حوادث مشابه، بعد از چند روز به یکباره تب آن فروکش کرد و انگار نه انگار که هنوز خطر وقوع زلزله از این ناحیه از بین نرفته است. مهدی زارع، استاد پژوهشکده زلزله شناسی اما معتقد است که با وجود پس لرزه های زیادی که در این ناحیه رخ داده، هنوز معلوم نیست که انرژی این گسل تا چه حد تخلیه شده است و چقدر انرژی باقی مانده دارد. و برای همین باید از این گسل و احتمال وقوع زلزله های شدید از این ناحیه ترسید. وی در گفتگو با موج همچنین از ابعاد مختلف این زلزله و حتی تاثیر آن بر آتشفشان دماوند می گوید.    

بعد از گذشت چند روز از وقوع زلزله ۱۹ اردیبهشت دماوند، با وجود تمام شعارها و ادعاهایی که می شد به نظر می رسد موضوع این زلزله و احتمال وقوع زلزله های بعدی گسل مشاء کاملا فراموش شده باشد! اما شنیده ها حکایت از آن دارد که این گسل همچنان فعال است و ممکن است هر لحظه زلزله ای حتی شدیدتر از زلزله قبلی با مرکزیت آن رخ دهد. این سخنان تا چه حد درست است و اینکه آیا بعد از وقوع زلزله، این گسل را بررسی کرده اید؟

بله. اولا همانطور که گفتید گسل مشاء همچنان فعال است بطوریکه بعد از آن زلزله تا امروز، ۴۲ زلزله بین ۲ تا ۵/۲ ریشتر و ۳ زلزله بین ۳ تا ۴ ریشتر دیگر را باعث شده است. ما هم برای بازدید از این منطقه چند باری به آنجا سفر کردیم . البته انتظارمان این است که مطالعات واقعا جدی تری روی این گسل انجام شود. بخصوص در مورد هسته بخش مرکزی آن که به نظر می رسد هنوز بسته و قفل شده است و ممکن است به خاطر لرزش های ناشی از زلزله بخش های دیگر گسل مشاء فعال شود و زلزله ای به مراتب ویرانگرتر از آنچه تصور می کنیم را به وجود آورد. ما باید حتما این بخش مرکزی گسل را مطالعه کنیم . بخصوص اینکه بخش هایی از گسل های مجاور آن از دماوند و لواسانات و شهر میگون و شمال فشم و... می گذرد و به نزدیک گسل شمال تهران می رسد. یعنی فعال شدن گسل مشاء حتی می تواند این گسل را هم فعال کند و فاجعه ای بزرگ را رقم بزند.

ولی عده ای معتقدند که پس لرزه های گسل مشاء باعث شده تا انرژی آن تخلیه شود و بنابراین احتمال وقوع زلزله ای شدیدتربسیار کم است. 

هیچ کس منکر این نیست که پس لرزه ها باعث تخلیه انرژی گسل ها می شوند، بلکه موضوع این است که اصلا این گسل و بخصوص هسته مرکزی آن که برای ما کاملا ناشناخته است، چقدر انرژی دارند که حالا مقداری از آن تخلیه شده است. چیزی که ما دیدیم این بود که بخش گسل مشاء و بخصوص بخش مرکزی آن، انرژی نهفته زیادی دارد که حتی شاید قابلیت تولید زلزله هایی با بزرگی بیش از 7 ریشتر را هم داشته باشد. گفتم که .... اینها را باید بررسی کرد. 

وقتیکه برای بازدید رفته بودید وضعیت منطقه را چطور ارزیابی کردید؟

بسیاری از ساختمان ها ترک برداشته بودند. مثلا در شهر پردیس و بخصوص فاز 9 تا 11 آن شهروندان به شدت ترسیده بودند و بسیاری از دیوارها نیز ترک برداشته بود. در روستاها و مناطق اطراف محل وقوع زلزله هم همین طور بود. 

آنجا که بودید در مورد تاثیر این زلزله روی آتشفشان دماوند هم مطالعه ای داشتید؟

بله . البته ما فقط چند ساعتی آنجا بودیم . برای بررسی این موضوع باید تغییرات چند هفته ای یا حتی تغییرات چند ماهه زمین و علایم طبیعی را بررسی کرد . برای همین ترجیح دادم بیشتر با مردم محلی درمورد تغییرات زمین صحبت کنم. آنها هم بخش هایی را نشان می دادند و می گفتند اینجاها تغییر کرده است. یعنی این زلزله به هر حال تاثیراتی را هم روی آتشفشان دماوند داشته است. حالا اینکه این تاثیرات در چه حدی بوده است، سوالی است که برای یافتن پاسخ آن باید مطالعات بیشتری انجام داد. آنهم با تجهیزات به روز و کافی. حتی می توان از کمک های علمی بین المللی استفاده کرد. درست مثل پروژه های مطالعاتی که در دهه 80 با آلمان و فرانسه داشتیم و اتفاقا دستاوردهای بسیار خوبی هم برای ما به دنبال داشت. باید یکسری اقدامات روی این گسل مشاء انجام شود. البته قبل از آنکه دیر شده باشد! 

پس در مجموع چه ستاد بحران تهران و چه وزارت کشور و چه سایر نهادهای مرتبط، کلا موضوع را رها کرده اند!

متاسفانه همین طور است. ستاد بحران تهران که می گوید من مسئولیتی ندارم و هیچ کاره ام و طبق قانون جدید همه مسئولیت ها با وزارت کشور است. وزارت کشور هم که اصلا انگار نه انگار که زلزله هم جز بحران هاست و باید برای آن فکری کرد! من معتقدم برای اینگونه موارد باید تمامی سازمان ها مثل بیمارستان ها، مراکز خدماتی و... نقشه راهبردی داشته باشند تا در مواقع بروز بحران، غافلگیر نشوند. ولی در حال حاضر نه تنها کسی به فکر نقشه بحران برای سازمان خود نیست که تنها کاری که صورت گرفته، انجام چند مصاحبه و حتی در برخی موارد تکذیب سخنان یکدیگر بوده است. 

پس شما معتقدید که وقوع زلزله های شدید بعدی از ناحیه گسل مشاء چندان دور از ذهن هم نیست.

دقیقا. نه تنها دور از ذهن نیست که احتمال آن چندان هم کم نیست. برای همین است که معتقدم باید آماده باشیم. که البته مثل همیشه؛ نیستیم!!!