به گزارش خبرنگار خبرگزاری موج، احتمال دارد این هفته تهران برای سومین بار در طول سال جاری «به مدت دو روز» تعطیل شود؛ اما اینبار نه برای کرونا که به دلیل آلودگی شدید ناشی از دی اکسید گوگرد. با این حال هنوز منشاء اصلی این آلاینده مشخص نیست و مسئولان و نهادهای مرتبط فقط صورت مساله را به سمت یکدیگر پاس می دهند! این در حالی است که به گفته برخی از کارشناسان، این روزها هوای تهران مرزهای قرمز را نیز رد کرده و به حالت بنفش درآمده است. آرش حسینی میلانی، رییس کمیته محیط زیست شورای شهر و عضو هیات رییسه شورا در گفتگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری موج به تشریح ابعاد مختلف این نوع از آلودگی هوا  پرداخته که در زیر می خوانید:   

همانطور که می دانید این روزها، آلودگی هوای تهران به یکی از بی سابقه ترین روزهای آلوده در چند سال اخیر رسیده است. در این میان شرکت کنترل کیفیت هوای تهران اعلام کرده که بررسی های کارشناسان، نشان می دهد عامل آلودگی ناشی از گوگرد که این روزها تهران به شدت با آن درگیر است، خودرو ها و سیستم های متحرک نیستند بلکه برعکس، عوامل ثابت و کارخانه ها هستند. در عوض وزارت نیرو این نظریه را رد می کند و مدعی است که اصلا نیروگاه های ما مازوت استفاده نمی کنند. بالاخره کدامیک از این دو درست می گویند؟ وزارت نیرو یا کنترل کیفیت هوای تهران؟

نمی توان به طور دقیق در این زمینه اظهار نظر کرد. چون واقعیت این است که آلودگی هوا یک موضوع چند وجهی است. ممکن است بخشی از آن ناشی از کارخانه ها و سوخت مصرفی آنها باشد. وجه دیگر آلودگی می تواند ناشی از آلودگی کارگاه های کوچک اطراف تهران باشد که تعدادشان اتفاقا کم هم نیست؛ یا ممکن است بخشی از این آلودگی ناشی از گوگرد، به خاطرآتش زدن زباله ها و یا آتش سوزی های کشاورزی باشد. اتفاقا آلودگی های ناشی از کارخانجات را می شود تعیین کرد ولی آلودگی های تولید شده توسط کارگاه های کوچک و یا آتش زدن زباله ها و... را نمی شود با شیوه های کنونی به سادگی اندازه گرفت. اما به هر حال شرکت کنترل کیفیت هوا هم همین جوری گزارش و اطلاعاتی را منتشر نمی کند. تمام گزارش هایی که این شرکت منتشر می کند ناشی از داده های ایستگاه های سنجش آلودگی هواست. در حال حاضر شهرداری حدود ۲۰-۳۰ ایستگاه و محیط زیست هم ۱۰-۱۲ ایستگاه پایش آلودگی هوا در داخل شهر دارند. یعنی ما با این تعداد ایستگاه تقریبا مشکلی برای پایش منشاء آلودگی های داخل شهر نداریم ولی در مقابل برای پایش آلودگی های خارج از شهر - مثل همان آلودگی های ناشی از سوخت کارخانه ها یا امحاء زباله ها با آتش زدن آنها و همچنین فعالیت کارگاه های اطراف تهران – هیچ ابزاری نداریم. 

این موضوعات در جلسه کمیته اضطرار آلودگی هوا در روز چهارشنبه نیز مطرح شد؟

بله. تمام این مسایل را آقای شهید زاده، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوا مطرح کردند. نماینده وزارت صنایع نیز همچنان می گفتند ما اصلا از مازوت استفاده نکرده ایم. اما در عین حال اینکه مازوت مصرف کرده یا نکرده اند باید اثبات شود. مشکل ما دقیقا همین جاست. یعنی هنوز تلاشی برای سنجش آلاینده ها در مراکزی غیر از کارخانه ها و صنایع بزرگ صورت نمی گیرد. چون در دودکش کارخانه ها و نیروگاه ها سنسورهایی تعبیه می شود که میزان آلاینده های مختلف خروجی آنها را نشان می دهد. موضوع اصلی ما سنجش آلایندگی کارگاه های کوچک و سایر منابع آلاینده کوچک و بزرگ اطراف تهران است. 

یعنی هیچ راهی برای سنجش آلایندگی این منابع وجود ندارد؟ پس در سایر کشورها چطور آلایندگی این منابع را می سنجند؟

مسلما راه حل دارد. مثلا یکی از راه حل های عملی آن، سنجش برخی از آلاینده ها مثل همین دی اکسید گوگرد، توسط ماهواره است که یک فناوری جدید و دقیق محسوب می شود. جالب اینجاست که استفاده از این فناوری رایگان است. یعنی فقط کافی است شهرداری، سازمان فضایی یا محیط زیست و یا سایر دستگاه های ذیربط همت کنند با دریافت این نرم افزار و فناوری، به صورت رایگان مراکز آلاینده دی اکسید گوگرد را مشخص کنند! 

استاندار تهران بعد از جلسه کارگروه اضطرار آلودگی هوا اعلام کرد ممکن است هفته جاری، تهران دو روز تعطیل شود. واقعا فکر می کنید با تعطیلی دو روزه تهران وضعیت بحرانی دی اکسید گوگرد در تهران بهبود پیدا می کند؟

به هر حال باید به نوعی جلوی افزایش آلاینده ها را گرفت. با تعطیلی دو روزه تهران و کاهش ترددها، مسلما میزان آلودگی هم کاهش پیدا می کند. البته ممکن است میزان دی اکسید گوگرد تغییرچندانی نکند ولی این دلیل نمی شود که بخواهیم نقش تردد خودروها و اجرای طرح ترافیک را انکار کنیم. در واقع حداقل اثری که می تواند تعطیلی تهران داشته باشد این است که نگذارد شرایط از این هم بدتر شود.

اصولا مهمترین اثری که افزایش دی اکسید گوگرد روی بدن دارد چیست؟

مهمترین آلودگی این ماده، تاثیر مخربی است که می تواند روی ریه های انسان داشته باشد. حدود ۵۰ سال پیش در لندن افزایش شدید همین دی اکسید گوگرد که آن زمان به دلیل افزایش مصرف زغال سنگ رخ داده بود، باعث شد تا تعداد زیادی از مردم این شهر بمیرند. از سویی افزایش دی اکسید گوگرد می تواند منجر به بارش باران های اسیدی شود( که البته این احتمال در تهران کمتراست).

پس با این حساب، این ماده می تواند در شرایط کرونایی امروزی به شدت خطرناک باشد و باعث تشدید بیماری مبتلایان یا حتی افزایش مبتلایان شود. 

هنوز در این مورد پژوهشی در کشور ما انجام نشده است. اما طبیعتا باید این نظریه درست باشد. کمااینکه براساس پژوهشی که در آمریکا انجام شده به ازای افزایش یک میلی گرم بر متر مکعب دی اکسید گوگرد در هوا، آمار مبتلایان به کرونا ۶ درصد افزایش پیدا می کند. اما به هر حال باید دانشگاه علوم پزشکی در این زمینه پژوهش های لازم را انجام دهد. ضمن اینکه افزایش معنادار آمار فوتی ها نیز می تواند به نوعی، تایید کننده همین موضوع باشد.

به نظر شما محیط زیست در این مورد و در خصوص برخورد با منابع آلاینده گوگردی عملکرد خوبی داشته است؟

بله. به نظرم عملکرد محیط زیست خیلی خوب بوده است. مثلا فقط در یک مورد دو نیروگاه را پلمپ کردند. در مورد پایش های اطلاعات آلاینده ها نیز عملکرد خوبی داشته است. اینها در شرایطی است که از جهات مختلف مانند نیروی انسانی و بودجه نیز حقیقتا در وضعیت بحرانی هستند. 

و فکر می کنید بهترین راهکار کاهش دی اکسید گوگرد در تهران چه باشد؟

اول از همه باید پژوهش‌هایی در مورد منابع تولید کننده دی اکسید گوگرد صورت گیرد و سپس در خصوص پایش آنها تحقیقات دانشگاهی و علمی جامعی انجام شود. چون تا وقتیکه چنین تحقیقی صورت نگیرد نمی توان در مورد دی اکسید گوگرد و منابع آن و نیز راهکارهای کاهش آن برنامه ریزی کرد. الان وضعیت آلودگی به حدی جدی است که حتی ستاد ملی کرونا نیز به مساله ورود پیدا کرده و دستورالعمل هایی را برای کاهش آن تدوین کرده است. مثل منع تردد خودروهای سنگین و... چرا که به هر حال واقعیت این است که تاب آوری تهران به شدت افزایش پیدا کرده است. دلیلش نیز واضح است. چه بخواهیم و چه نخواهیم تهران به لحاظ جغرافیایی در محاصره کوه‌های حاشیه آن قرار دارد؛ نمی شود که ماشین ها هر طور می خواهند در سطح شهر مانور بدهند و طرح ترافیکی هم وجود نداشته باشد و دایم هم انتظار داشته باشیم که هوا پاک باشد. در واقع ما در تهران از یکسو با اقلیم و شرایط جغرافیایی خاصی مواجه هستیم و از سویی با انواع منابع آلاینده و بخصوص خودروهای سواری و سنگین؛ بنابراین بهترین گزینه برای درمان این مساله شاید این باشد که ابتدا پژوهش هایی در مورد منابع تولید کننده این آلاینده ها انجام شود و بعد از آن برای ادامه اقداماتی که لازم است، برنامه ریزی شود.