به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری موج؛ بالاخره پس از مدت‌ها کش و قوس و انتظار، پای واکسن خارجی کرونا به کشورمان باز شد. کمتر از یک هفته بعد از انتشار اطلاعات علمی درباره واکسن «اسپوتنیک وی» «واکسن روسی» در مجله معتبر پزشکی «لنست»، ایران اولین محموله واکسن کرونا ساخت روسیه را روز پنجشنبه از شهر مسکو به مقصد تهران بارگیری کرد. این در حالی است که با مخابره اخبار مثبت درباره واکسنی که پیش از آن به دلیل برخی حاشیه‌سازی‌ها کمتر کسی نسبت به آن خوشبین بود، حتی کشورهای اروپایی، آمریکای جنوبی و حاشیه خلیج فارس از جمله مجارستان، آرژانتین، مکزیک، امارات و... نیز به واکسن «اسپوتنیک وی» روی خوش نشان دادند.

آن‌طور که خبرگزاری‌های خارجی گزارش کرده‌اند؛ شاخصه مهم واکسن کرونای اسپوتنیک وی روسی – برخلاف سایر واکسن ها- اثر بخشی بالای آن برای سالمندان بالای ۶۵ سال است. اطلاعات علمی منتشر شده در مجله پزشکی لنست نشان می‌دهد، قیمت پایین‌تر، حمل و نقل آسان‌تر و ایجاد واکنش طولانی مدت موجب برتری اسپوتنیک وی روسی نسبت به واکسن‌های دیگر شده است. در بخشی از این مقاله آمده است؛ از ۱۴هزار و ۹۶۴ داوطلب که واکسن واقعی اسپوتنیک وی تزریق کردند، ۱.۳ تا ۱.۵ برابر آنتی‌بادی بیشتر در مقابل ویروس کرونا در بدنشان شکل گرفت؛ نسبت به کسانی که بیماری کووید ۱۹ آنها بهبود یافته است.

حالا  وزارت بهداشت اعلام کرده که قرارداد خرید دو میلیون عدد واکسن کرونا از روس‌ها در دستور کار ایران قرار دارد با این حال رئیس سازمان غذا و دارو در این زمینه گفت: محموله‌ای که روز پنجشنبه وارد ایران شد شامل ۲۰ هزار دوز واکسن کرونا است که برای ۱۰ هزار نفر است و باید در دو دوز، در یک فاصله مشخص برای هر نفر تزریق شود. همچنین محموله‌های بعدی هم طی یکی - دو ماه آینده از بقیه سبد منابع وارداتی دریافت خواهد شد.

به گفته محمدرضا شانه‌ساز، رییس سازمان غذا و دارو، اولین محموله وارداتی واکسن «اسپوتنیک وی» روسی کرونا پس از ترخیص از گمرک ایران جهت نمونه‌برداری و انجام بررسی‌های نهایی به محل نگهداری منتقل شده و مابقی محموله‌های این واکسن به‌تدریج و تا آخر اسفندماه وارد می‌شوند و واکسیناسیون براساس سند ملی و گروه‌های در اولویت آغاز می‌شود.

این در حالی است که هنوز کمیته واکسیناسیون زمان دقیق توزیع و تزریق واکسن را اعلام نکرده است. شانه ساز درباره زمان دقیق واکسیناسیون کرونا به گروه‌های در اولویت دریافت واکسن نیز گفته است: کره جنوبی ۲۰ میلیون واکسن فایزر و نیز واکسن مدرنا وارد کرده ولی هنوز واکسیناسیون را شروع نکرده است. وزارت بهداشت نیز در حال انطباق اسناد و تأیید نمونه برداری‌های آزمایشگاه مرجع است و منتظریم محموله‌های اصلی واکسن اسپوتنیک وی وارد شود تا براساس طبقه‌بندی سند ملی واکسیناسیون که در شورای عالی اخلاق پزشکی تصویب شده واکسیناسیون را آغاز کنیم.

همه انتقادهای شهروندان

به گفته این مقام مسئول در وزارت بهداشت، کادر درمان یعنی کسانی که در خط مقدم مقابله با کرونا قرار دارند جزو گروه‌های اول دریافت واکسن هستند البته واکسیناسیون برای این گروه‌ها در محل خدمت‌شان انجام می‌شود. گروه دوم شامل سالمندان آسایشگاه‌ها و جانبازان شیمیایی هستند. البته سالمندان بالای ۶۵ سال به ترتیب سن و به فاصله ۵ سال از هم اولویت‌بندی شده‌اند. واکسیناسیون سالمندان آسایشگاه‌ها نیز در محل مراقبت و نگهداری از آنها انجام خواهد شد. گروه سوم هم بیماران پرخطر هستند یعنی کسانی که به یکی از بیماری‌های زمینه‌ای مبتلا باشند. این گروه در شبکه بهداشت واکسینه می‌شوند به این ترتیب که اعضای شبکه‌های بهداشت براساس گروه سنی و کد ملی افراد با سالمندان و افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای و پرخطر تماس می‌گیرند و اعلام می‌کنند که به پایگاه‌های بهداشت منطقه شان برای واکسیناسیون مراجعه کنند.

اما چرا فقط واکسن روسی خریداری شده است؟ سوالی که رئیس سازمان غذا و دارودر مورد آن گفته است: سازمان غذا و دارو تنها به واکسن اسپوتنیک وی روسی که فاز سه آزمایش بالینی‌اش را پشت سر گذاشته، مجوز مصرف اضطراری داده است اگرچه از طریق سبد کواکس از هند و چین هم واکسن خریداری کرده‌ایم اما بجز واکسن روسی هیچ واکسنی در ایران مجوز مصرف اضطراری دریافت نکرده است. البته این واکسن‌ها نیز چنانچه پرونده کلینیکال ترایال شان تکمیل شود و از سوی سازمان غذا و دارو مجوز مصرف اضطراری بگیرند، جهت نمونه‌برداری و تأیید نهایی به آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و دارو ارسال خواهند شد و در صورت اخذ مجوز، مصرف اضطراری‌شان بلامانع خواهد بود.

با تمام این تفاصیل هنوز هم حاشیه های خرید واکسن روسی ادامه دارد. شانه‌ساز درباره حاشیه‌های ایجاد شده پیرامون کارآیی و اثر بخشی واکسن روسی نسبت به واکسن‌های فایزر و مدرنا گفت: واکسن فایزر نخستین واکسنی است که شرکت داروسازی فایزر ساخته است در حالی که واکسن اسپوتنیک وی ساخت شرکت گامالیای روسیه نوزدهمین واکسنی است که توسط گامالیا ساخته می‌شود. اطلاعات منتشر شده در لنست نشان می‌دهد؛ اسپوتنیک وی در کنار واکسن‌های فایزر و مدرنا در میان واکسن‌های اثربخش کروناویروس قرار می‌گیرد که اثربخشی آنها بیش از ۹۰ درصد است.

وی در این زمینه مدعی شد: تمام مراحل مطالعات و تحقیقات واکسن روسی بررسی شده و با اطمینان خاطر از اثر بخشی، این واکسن‌ها خریدار شده‌اند. اخیراً مجله علمی «لنست» که  از معتبرترین مجلات علمی دنیا محسوب می‌شود در مقاله خود میزان اثربخشی واکسن روسی را ۹۱.۶ درصد اعلام کرده است. پلتفرم واکسن روسی شبیه به آسترازنکا است و از طریق آدنوویروس است به‌طوری که انگلیسی‌ها نیز دنبال مذاکره با روسیه هستند تا تکنولوژی ساخت این واکسن را ادغام کنند و یک واکسن مشترک تولید کنند.

با وجود تمام توضیحات مسئولان، کاربران فضای مجازی باز هم انتقادهای زیادی را نسبت به این واکسن روسی دارند. از جمله اینکه می گویند چرا خرید واکسن اینهمه طول کشیده است؟ سوالی که رئیس سازمان غذا و دارو درخصوص آن گفت: با توجه به اینکه ویروس کرونا مرگ و میر زیادی را در دنیا رقم زده است، سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده واکسن‌هایی که فاز سه آزمایش بالینی را با موفقیت پشت‌سر گذاشته‌اند، سازمان غذا و دارو مجوز اضطراری استفاده از آنها را صادر می کند.

بنابراین هیچ واکسنی در دنیا وجود ندارد که فاز چهارم را گذرانده باشد، یعنی همه واکسن‌ها که فاز سه بالینی‌شان تأیید شده بعد از بررسی‌های نهایی و استانداردهای لازم به آنها مجوز مصرف اضطراری داده شده است. فاز سه مطالعات بالینی یک واکسن آخرین مرحله‌ای است که در دنیا برای واکسن کرونا طی شده است. طبق دستور رئیس ستاد ملی مقابله با کرونا و وزیر بهداشت واکسن‌های ساخته شده در دنیا حتماً باید فاز سه بالینی‌شان تمام شده باشد تا بتوانند اجازه مصرف اضطراری و واردات به کشور را اخذ کنند. اینکه می‌بینیم در برخی کشورهای همسایه مانند ترکیه یا کشورهای اطراف خلیج فارس واکسن را زودتر دریافت کردند به این دلیل بود که آنها پیش از تمام شدن فاز سه بالینی واردات واکسن را آغاز کرده‌اند و در فاز سه آزمایش بالینی شرکت داشتند در حالی که مسئولان در ایران نظرشان بر این بود که فاز سه آزمایش بالینی واکسن‌های کرونا تمام شود و بعد از آن‌که اثربخشی و ایمنی این واکسن‌ها تأیید شد واردات را آغاز کنیم.

زمان مجهول!

با ورود اولین محموله واکسن ها گویا نطق آقای روحانی نیز باز شد!  حسن روحانی،  رییس جمهور درجلسه  ستاد ملی مقابله با کرونا در معدود اظهار نظرهایش در مورد رویه طی شده برای خرید این واکسن گفت: اینکار اگر طبق معمول می‌خواست انجام گیرد به این زودی‌ها به آن دست پیدا نمی‌کردیم، اما بخاطر اینکه این بیماری تلفات بسیاری می‌گرفت سازمان جهانی بهداشت ناچار شدند یک مجوز اضطراری را صادر کند و واکسن‌های مختلف در دنیا ساخته شد. شاید ۱۴۰ تا ۱۵۰ (گروه) در دنیا به سمت ساخت واکسن رفتند، اما فقط ۶ یا ۷ واکسن در جهان مطرح شده است؛ واکسن برای کل دنیا به این زودی‌ها انجام نمی‌شود.

رییس‌جمهور گفت: ما بر مبنای اولویت می‌خواهیم کار را شروع کنیم. اگر همه واکسن‌ها هم فراهم باشد، امکانات تزریق واکسن به گونه‌ای نیست که در یک روز بتوان انجام داد؛ اگر قرار باشد واکسیناسیون در یک کشور ۸۰ و چند میلیونی انجام شود، یک تا هشت ماه زمان می‌برد و این طور نیست که یک روزه انجام شود.

وی ادامه داد: همه دستگاه‌ها خودشان را آماده کردند برای اینکه واکسیناسیون در ایران انجام بگیرد. خوشبختانه اولین محموله واکسن وارد کشور شده است و در همین هفته واکسیناسیون شروع می‌شود. این جای بسیار خوشحالی است و من از وزیر بهداشت، بانک مرکزی، وزیر خارجه، سفرای ایران و هواپیمایی تشکر می‌کنم. همه دست به دست هم دادند و امروز همه به واکسیناسیون رسیدیم.

رییس‌جمهور همچنین بدون اینکه اشاره دقیقی به زمان آغاز واکسیناسیون بکند مدعی شد: در این هفته یعنی هفته دهه مبارک فجر و هفته جشن ملی کشور، و قبل از ۲۲ بهمن و روزهای آینده، واکسیناسیون براساس اولویت‌هایی که وزارت بهداشت مشخص می‌کند، آغاز می‌شود.

روحانی در ادامه در مورد اولویت های دریافت کننده واکسن کرونا گفت: اول کادر درمان ما باید در دو مرحله این واکسن را بگیرند تا یک اطمینان بالایی حاصل شود زیرا آنها بیشتر در معرض خطر هستند. سپس برای سالمندان و کسانی که بیماری‌های زمینه‌ای دارند واکسیناسیون انجام می‌شود.

وی ادامه داد: کار بسیار خوبی با وجود مشکلات و سختی‌ها انجام گرفت. در ماه فوریه این واکسن‌ها به دست ما می‌رسد و یک بخشی هم در ماه مارس می‌رسد. ما قبل از عید واکسیناسیون را بطور قابل ملاحظه‌ای در مراحل مختلف برای افرادی که مسن هستند و بیماری زمینه‌ای دارند و همچنین کادر درمان، آغاز می‌کنیم تا در اوایل فرودین این کارها انجام بگیرد.

رییس‌جمهور سپس نقدی هم به تولید و آغاز تزریق واکسن ایرانی زده و گفت: امیدوارم سال آینده شرایطی فراهم شود که بعد از فصل بهار و زمانی که به فصل تابستان می‌رسیم، واکسن‌های داخلی هم به دست ما برسد. احتمال دارد واکسن پاستور در بهار بیاید و سپس واکسن رازی و برکت را هم داشته باشیم.

تناقض در اعلام قرارداد خرید واکسن

گرچه نخستین محموله واکسن روسی پنجشنبه وارد کشور شد و بسیاری انتظار داشتند حجم قابل‌قبولی از نخستین محموله واکسن ضد‌ویروس کرونا به کشور وارد شود اما ورود تنها ۴ پالت از واکسن به ایران، نگرانی‌ها درباره اینکه ایران قرارداد خرید چه مقدار واکسن را امضا کرده است دوچندان کرد.

پیش‌تر رییس دفتر رئیس‌جمهور، از امضای قرارداد خرید ۲ میلیون دوز واکسن کرونای اسپوتنیک‌وی برای واکسینه کردن یک‌میلیون نفر خبر داده بود، اما محموله وارد شده نشانی از ۲ میلیون دوز واکسن نداشت. تناقض در ارائه آمارها وقتی بیشتر شد که محمدرضا شانه ساز، رییس سازمان غذا و دارو بدون پاسخ به سؤال خبرنگاران درباره مقدار واکسن روسی وارد شده به ایران گفته بود؛ عمدا عدد دقیقی را در این زمینه نمی‌گویم. چون تقاضای ما با آن چیزی که شرکت روسی می‌تواند تأمین کند، متفاوت است. نیاز جهانی گسترده است و توان تولید واکسن هم محدود اما تقاضای ما در مرحله اول ۵۰۰ هزار دوز واکسن روسی است.

با این حال، با ورود محموله اول واکسن کرونای روسی، عدد ۵۰۰ هزار دوز اعلام شده از سوی سازمان غذا و دارو هم با تردید روبه‌رو شد. درحالی‌که مسئولان وزارت بهداشت به رسانه‌های مستقل اجازه حضور در فرودگاه برای مشاهده آنچه از آن به‌عنوان واکسن وارداتی اسپوتنیک‌ وی یاد می‌شود را ندادند، خبرنگار صدا و سیما که برای پوشش ورود محموله واکسن به فرودگاه امام‌خمینی رفته بود در صفحه شخصی خود در شبکه‌های اجتماعی با انتشار تصویر ۲ پالت واکسن از مجموع ۴ پالت واکسن ارسالی با ابراز تردید درباره مقدار واکسن وارد شده به کشور نوشت: آنچه می‌بینم ۵۰۰ هزار دوز واکسن نیست. یعنی در هر پالت ۱۲۵ هزار دوز واکسن گذاشته‌اند؟

براساس آمار اعلام شده از سوی گمرکات کشور، واکسن‌های وارداتی ۶۴۰ کیلوگرم وزن داشته است و در مدت ۱۰ دقیقه هم ترخیص شده است. با وجود تردیدهای ایجاد شده، کیانوش جهانپور، رئیس مرکز اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت در عقب نشینی آشکار از موضع قبلی مسئولان سازمان غذا و دارو درباره واردات ۵۰۰ هزار دوز واکسن در مرحله اول از روسیه، از ورود چند ده هزار دوز واکسن روسی به کشور خبر می‌دهند.

گرچه به‌نظر می‌رسد مسئولان وزارت بهداشت درباره حجم دقیق محموله با شفافیت اظهارنظر نکرده‌اند اما سفیر کشورمان در روسیه می‌گوید: قرار است محموله‌های واکسن به فاصله هر ۲۲ هفته یک‌بار به کشور ارسال شود. کاظم جلالی می‌گوید: محموله دوم واکسن تا آخر بهمن و محموله سوم تا ۱۰ اسفند راهی تهران می‌شود. این روند هر ۲ هفته و یک‌ماه یک‌بار ادامه خواهد داشت تا سهمیه خریداری شده تکمیل شود.

در این میان سیدعلی فاطمی، نایب‌رییس انجمن داروسازان ایران نیز می‌گوید: نمی‌توان براساس وزن اعلامی از سوی گمرکات کشور مشخص کرد که چه مقدار واکسن در این مرحله وارد کشور شده است: باید بدانیم واکسن‌های ارسالی به کشور ویال بوده‌اند یا کیفیتی دیگر دارند. ممکن است مقدار واکسن ارسال شده رقیق شده باشد که نیاز به کم کردن غلظت آن باشد. به این دلیل نمی‌توان دقیق اعلام کرد که چه اندازه واکسن وارد کشور شده است.

هر واکسن چند؟

گرچه حرف و حدیث‌ها درباره واکسن اسپوتنیک‌ وی روسی، در فضای مجازی داغ است اما کشورهای زیادی برای خرید این واکسن دست به‌کار شده‌اند و آنطور که مسئولان سازمان غذا و دارو اعلام کرده‌اند، ایران هم تلاش کرده است از این واکسن خرید داشته باشد. اما قیمتی که در قرارداد فروش واکسن به ایران مدنظر قرار گرفته، چقدر است و کشورمان برای خرید واکسن تا چه اندازه هزینه کرده است؟ به‌گفته یک منبع آگاه در سازمان غذا و دارو که اظهاراتش را یکی از سایت‌های معتبر حوزه بهداشت و درمان بازتاب داده است، هر دوز واکسن کرونای روسی اسپوتنیک‌ وی برای فروش به ایران زیر ۱۰ دلار قیمت‌گذاری شده است.

با توجه به اینکه واکسن روسی باید در ۲ مرحله به افراد تزریق شود، دولت باید برای هر فردی که واکسن دریافت می‌کند، کمتر از ۲۰ دلار هزینه کند. گرچه مسئولان وزارت بهداشت اعلام کرده‌اند؛ واکسن وارداتی برای گروه‌های پرخطر رایگان است و هزینه‌ای از این بابت از کسی دریافت نمی‌شود اما عدد کمتر از ۱۰ دلار برای هر دوز واکسن را رئیس سازمان غذا و دارو در حد عرف بین‌المللی می‌داند و می‌گوید: قیمت واکسن خریداری شده از روسیه هم در حد عرف بین‌الملل است. نه گرانتر خریده‌ایم.

اما قیمتی که معاون اول رییس جمهور اعلام می کند تقریبا ۵.۲ برابر این رقم است. اسحاق جهانگیری، در مراسم افتتاح بیمارستان اسلام آبادغرب، با اشاره به اقدامات انجام شده برای خرید واکسن گفت: به ما گفتند واکسن فلان کشور با قیمت هر دوز ۲۵ دلار و یا بیشتر است، رییس جمهور دستور داد و بانک مرکز اعلام کرد که منابعش را تامین می‌کنیم.

وی افزود: با وجود همه فشار‌های اقتصادی، محدودیتی برای تامین منابع مورد نیاز خرید واکسن کرونا نداریم. البته در یک مقطع طولانی آمریکایی‌ها مزاحمت‌هایی ایجاد کردند و اجازه نمی‌دادند پول خرید واکسن جابجا شود که به محض اینکه توانستیم راه‌های دیگری پیدا و مزاحمت آن‌ها را بی اثر کنیم، این پول منتقل شد. به همین دلیل ممکن است مقداری نوبت ما بین خریداران واکسن عقب افتاده باشد.

وی گفت: طی روز‌های آینده با ورود واکسن‌های خریداری شده معتبری که مورد تایید وزارت بهداشت است کار واکسیناسیون شروع می‌شود، ضمن اینکه خوشبختانه با تکیه بر توان دانشمندان ایرانی در چند گروه مختلف کار ساخت واکسن داخلی به نقاط بسیار خوبی رسیده و در آینده نه چندان دور واکسن داخلی هم خواهد آمد.

تلاش برای توجیه افکار عمومی

بالا گرفتن موج ابهامات در مورد ورود واکسن روسی باعث شد تا سایر مسئولان نیز در مورد آن واکنش نشان دهند. سخنگوی سازمان غذا و دارو یکی از همین افراد بود که  در پاسخ به این سوال که آیا واکسن کرونا از سایر کشورها نیز وارد خواهد شد، افزود: واردات واکسن از سایر کشورها در برنامه وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو قرار دارد، اما آنچه مسلم است اینکه فعلاً واکسن روسی به تأیید سازمان غذا و دارو رسیده است.

کیانوش جهانپور در خصوص میزان واردات واکسن از روسیه، گفت: قرارداد خرید مستقیم ما از روسیه دو میلیون دوز واکسن است. اما بر اساس تفاهمنامه‌ای که منعقد شده است، تولید مشترک واکسن با طرف روسی در دستور کار قرار دارد و قرار است از طریق کووکس، ۱۶/۸ میلیون دوز واکسن وارد کنیم.

رییس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت افزود: ادامه برنامه واکسیناسیون از طریق تولید داخل تکمیل شود.

جهانپور در خصوص زمان آغاز واکسیناسیون با اولین محموله واکسن روسی، گفت: بعد از انجام نمونه‌برداری و ابلاغ کمیته اجرایی واکسیناسیون، ظرف روزهای آینده کار تزریق واکسن برای گروه‌های در اولویت را آغاز خواهیم کرد.

اما روایت رییس مرکز مدیریت بیماری‌های وزارت بهداشت از روند خریداری واکسن روسی جسورانه تر از بقیه مسئولان بود. محمدمهدی گویا در این زمینه، گفت: در مورد واکسن موضوع اختیار باید دست صاحب‌نظران باشد، اگر بین آن‌ها و مردم فاصله بیاندازیم این اتفاق رخ می‌دهد. وقتی تصمیم‌گیری می‌شود که برای یک کشور واکسنی استفاده شود یک نفر تصمیم نمی‌گیرد، ده‌ها صاحب‌نظر به اینجا می‌آیند بحث می‌کنند و به نتیجه می‌رسند که یک واکسن استفاده شود و در واقع اجماع صورت می‌گیرد.

او افزود: مثلا درباره همین واکسن فایزر، ما باید از طریق کوواکس سه واکسنی که می‌خواهیم را اعلام کنیم و چهار یا پنج ماه پیش به آن‌ها اعلام کردیم که واکسن فایزر نمی‌خواهیم.

گویا توضیح داد: همان زمان که کوواکس برای توزیع واکسن در کشورها اعلام کرد سبدمان را جلویشان قرار دادیم، پولش را هم پرداخت کردیم، از ۹ نوع واکسن، سه نوع واکسن را هم انتخاب کردیم و هر کدام زودتر حاضر شود در اولویت است.

اما با وجود تمام این توجیهات، به نظر می رسد مردم هنوز هم قانع نشده اند. چه از بابت کیفیت واکسن روسی و چه از منظر قیمت و ابهاماتی که در فرآیند خرید واکسن ها وجود دارد. برای همین مسئولان همچنان تلاش می کنند تا اقداماتشان را توجیه کنند.

حیدر محمدی مدیرکل دارویی سازمان غذا و دارو در خصوص واکسن روسی، افزود: حدود یک ماه قبل مستندات مجموعه واکسن سازی گامالیا در خصوص واکسن اسپوتنیک ۵ به وزارت خارجه ارسال شد. این مستندات در چندین فاز مورد مطالعه قرار گرفت و پس از انجام مطالعات پیش بالینی در فاز سوم بررسی‌ها، این واکسن بر روی ۱۲ هزار و ۸۰۰ نفر انجام شد که نتایج ارائه شده مجموعه گامالیا از مثبت بودن این آزمایش‌ها حکایت دارد و در نهایت پس از تائید نهایی این واکسن در کمیسیون مربوط، مجوز مصرف اضطراری این محصول صادر گردید.

در همین حال، ایرج حریرچی معاون کل وزارت بهداشت، معاون کل وزارت بهداشت گفت: تا کنون فقط ۱.۵ درصد از جمعیت جهان واکسن کرونا تزریق کرده‌اند.

وی افزود: البته در این روند یک شکست اخلاقی و انحطاط فرهنگی به نمایش گذاشته شد به طوری که طبق پیش بینی‌ها، در حال حاضر گروه‌های آسیب پذیر مانند افراد مسن و دارای بیماری‌های زمینه‌ای و کادر درمان کشور، در بیشتر کشورهای دنیا تا یک ماه آینده تحت واکسیناسیون کامل قرار خواهند گرفت و مابقی هم تا اردیبهشت ۱۴۰۰ واکسینه خواهند شد. این در حالی است که مردم کشورهای با درآمد متوسط در انتهای سال ۲۰۲۱ و اواسط ۲۰۲۲ و کشورهای فقیر هم در انتهای سال ۲۰۲۲ واکسینه خواهند شد.

حریرچی از ممنوعیت خروج واکسن کرونا از اروپا خبر داد و گفت: با اینکه ادعای بسیاری در خصوص فعالیت‌های بشر دوستانه از اروپا به گوش می‌رسد اما ممنوعیت‌های جدی برای خروج واکسن کرونا گذاشته اند این در حالی است که کشورهایی همچون آلمان، فرانسه، آمریکا، کانادا و استرالیا به ازای هر یک نفر حدوداً ۴ الی ۱۱ واکسن خریداری کرده اند و در حال احتکار آن هستند.

معاون کل وزارت بهداشت تصریح کرد: در حال حاضر هیچکس نمی‌داند که واکسن‌های موجود ۶ ماه ایمنی ایجاد می‌کند یا کمتر و یا بیشتر پس به این خاطر اقدام به احتکار واکسن می‌کنند تا در پاییز و زمستان آینده مصرف نمایند و در صورتی هم که نیاز به واکسن نداشتند با قیمت آزاد وارد بازار خواهند کرد. ضمن اینکه هنوز خود کشورهای اروپایی و آمریکایی در زنجیره توزیع واکسن کرونا با مشکل مواجه هستند با اقدامی که به ظلم دو جانبه شبیه‌تر است در فکر ایجاد بازار آزاد در کشورهای آفریقایی و فقیرند.

حریرچی در خصوص نحوه عرضه واکسن کرونا در کشور، گفت: عرضه واکسن کرونا از هر نوعی در کشور رایگان خواهد بود و مشخصاً فقط از طریق شبکه بهداشت توزیع می‌گردد.

وی افزود: از آنجا که نگهداری واکسن کرونا، شرایط خاص و در دمایی زیر ۲۰ درجه ممکن خواهد بود تزریق آن فقط در محل شبکه‌های بهداشتی انجام می‌شود.

کیانوش جهانپور سخنگوی سازمان غذا و دارو هم ، در واکنش به اظهارات یک مقام ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز که از احتمال قاچاق واکسن کرونا از کشور خبر داده بود و خواستار رهگیری واکسن کرونا از طریق سامانه «تی تک» شده است؛ وی در گفتگویی بیان داشت: بهتر است دوستان با آگاهی قبلی در مورد واکسن صحبت کنند؛ زیرا سابقه طولانی در انجام واکسیناسیون داریم و توانسته‌ایم بیماری‌های زیادی را از طریق واکسیناسیون، کنترل و ریشه کن کنیم. بنابراین، دلیلی ندارد که نگرانی بابت واکسن کرونا داشته باشیم.

وی با تاکید بر اینکه واکسن کرونا در کشور رایگان خواهد بود، تصریح کرد: برنامه ریزی وزارت بهداشت به گونه‌ای است که گروه‌های در اولویت دریافت واکسن از طریق خرید مستقیم و کووکس، واکسینه خواهند شد و در ادامه سایر گروه‌ها با واکسن تولید داخل واکسینه خواهند شد.

باز هم تناقض و تلاش برای توجیه

حسین کرمانپور، مدیرکل روابط عمومی سازمان نظام پزشکی کشور اما در سخنانی متناقض با مسئولان ضمن طعنه زدن تلویحی به مسئولان در مورد خرید واکسن های کرونا گفت: واکسن‌های سبد کواکس به ترتیب به کشور وارد می‌شود، ولی بحث اصلی به مدیریت چالاک هر کشور باز می‌گردد که در کوتاهترین زمان بتواند این واکسن را وارد کرده و واکسیناسیون را انجام دهد.

کرمانپور با اشاره به اینکه واردات این واکسن بدون پروتکل است گفت: واردات این واکسن به نفوذ و سرعت عمل کشور‌ها و نبودن تحریم‌ها و رد و بدل‌های مالی مناسب باز می‌گردد. متاسفانه کشور ما به دلیل مشکلاتی که با آن‌ها روبرو است، خرید راحت واکسن را سخت می‌کند. کشور‌های برخوردار و دیگر کشور‌هایی که مشکلات ما را ندارند، شرایط را پیش بینی کرده اند و حتی واکسن به کشورشان وارد شده است. تبعیض جهانی در این بین چشمگیر است.

مدیرکل روابط عمومی سازمان نظام پزشکی کشور همچنین برخلاف اظهار نظر اکثر مسئولان با اعلام این خبر که زمان واردات محموله‌های دیگر واکسن مشخص نیست، اظهار داشت: تمام توان وزارت بهداشت و حتی شرکت‌های خصوصی بر این است که صحبت کنند تا این واکسن وارد شود، ولی ما هم به عنوان سازمان نظام پزشکی که می‌خواستیم به وزارت کشور در این راستا کمک کنیم در انتقال ارز مشکلات زیادی را پیش رو دیدیم. گارانتی انتقال ارز از ایران به بانک‌های دیگر کشور‌ها با وجود تحریم‌ها ما را با مشکلات عدیده‌ای روبرو کرده است.

باز هم روسیه!

جالب اینجاست که مسئولان کشورمان با وجود تمام حرف و حدیث هایی که در مورد واکسن کرونای روسی وجود دارد نه تنها همچنان بر خرید این واکسن تاکید دارند که حتی به دنبال مشارکت با روسیه برای تولید این واکسن هستند. در همین زمینه حتی سفیر ایران در مسکو اعلام داد که هفته آینده تیمی از وزارت بهداشت ایران برای رایزنی درباره شروع تولید مشترک واکسن روسی به مسکو می‌روند.

کاظم جلالی سفیر کشورمان در روسیه در سخنانی در این مورد گفت: بنده صاحب صلاحیت نیستم که درباره مسایل علمی واکسن صحبت کنم اما تا جایی که اطلاع داریم در داخل روسیه وزیر دفاع و بسیاری از مسوولان روسی از این واکسن استفاده کرده‌اند و نیروهای نظامی و انتظامی و کادر پزشکی نیز از آن استفاده کردند.

وی ادامه داد: تا این زمان اثر منفی از واکسن روسی به گوش نرسیده است در حالی که درباره برخی واکسن های دیگر درباره عوارض شان مطالبی به گوش می رسد.

سفیر کشورمان در روسیه اظهار کرد: برخی کشورها هم از روسیه این واکسن را خریداری کردند و برخی در حال مذاکره هستند که در میان آنها کشورهای اروپایی هم وجود دارند.

جلالی گفت: خرید واکسن و تولید مشترک آن دو کاری است که با روسیه در دست داریم، هفته آینده تیم وزارت بهداشت با ریاست معاونت دارو و غذا به مسکو می آیند تا به زودی تولید مشترک واکسن را آغاز کنیم.

به هر تقدیر با ورود نخستین محموله خارجی و با تردیدهایی که درباره این واکسن وجود دارد، برخی از گروه‌هایی که در اولویت قرار دارند ممکن است تمایلی به تزریق آن نداشته باشند. تردیدهایی که برخی از اظهارنظرهای مسئولان بهداشت وزارت بهداشت هم به آن دامن زده است.

به‌عنوان نمونه، معاون بهداشت وزارت بهداشت نمی‌تواند تضمین کند که واکسن‌های وارداتی عوارضی نداشته باشند. علیرضا‌رئیسی تأکید می‌کند؛ چون واکسن مرحله چهارم کارآزمایی را نگذرانده است، شرکت سازنده مسئولیتی درباره عوارض ناشی از آن ندارد: مسئولیت تزریق این واکسن با هر فردی است که آن‌ را دریافت می‌کند. ممکن است این واکسن در برخی افراد عوارضی هم ایجاد کند، اما تزریق این واکسن داوطلبانه است و سازمان غذا و دارو هم آن‌ را تأیید کرده است.

چون این واکسن فاز ۴ را نگذرانده، هیچ مسئولیتی بابت عوارض و مرگ احتمالی متوجه شرکت سازنده نیست. این مقام مسئول در وزارت بهداشت ادامه می‌دهد: برنامه‌ای برای گرفتن رضایت‌نامه نداریم. هر کس دوست داشته باشد، می‌تواند واکسن بزند و اجباری در این‌باره برای کسی نیست. بنابراین اگر کسی در اولویت تزریق واکسن باشد، می‌تواند بزند یا نزند.