به گزارش خبرنگار تجسمی خبرگزاری موج، با فرارسیدن ایام سوگواری اباعبدالله الحسین (ع) و با توجه به اهمیت بزرگداشت دو ماه محرم و صفر در فرهنگ شیعی و نمود نهضت و قیام حسینی در ابعاد مختلف ادبی و هنری، رویدادهای متعددی در این زمینه برگزار می شوند. بسیاری از این رویدادها در قالب هنرهای تجسمی تعریف می شوند. از مسابقات عکس سفره های حسینی که در قالب عکس در سالهای گذشته برگزار می شده تا سوگواره عاشورایی پوستر هیات یا هنر عاشورایی که سیزدهمین دوره خود را سپری می کند و در چهار بخش طراحی پوستر، تصویرسازی، نقاشی‌خط و عکس برگزار می شود. طبیعتا همه این ها تلاشی است تا جریان هنری مذهبی و دینی را تقویت کرده و در زمانه ای که رسانه های دیداری در همه انواع چاپی تا چند رسانه ای خود در فضایی هنری گونه دیگری از سبک زندگی و محتوا را ترویج می کنند، بتواند بهانه ای باشد برای تولید محتوای مناسب و به پاسداری و احیای هویت اسلامی و ایرانی بپردازد. پرواضح است که چنین تلاش هایی فرصت ها و چالش هایی را در دل خود دارد که بر همین اساس گفتگویی با یک هنرمند پیشکسوت و مدرس دانشگاه انجام داده ایم تا از زاویه ای دیگر بر چنین رویدادهایی نگاهی بیندازیم.

هنر بدون پیام و محتوا مرگ هنر را رقم می زند

مسعود سپهر استاد دانشگاه و طراح پوستر در گفت وگو با خبرنگار خبرگزاری موج، در مورد آثار هنر آیینی و عاشورایی با اشاره به فضای تولید اثر در عرصه هنر امروز جامعه ایران گفت: هنر پایه و شالوده اصلی زندگی مردم است و اگر از تار و پود زندگی آنها بیرون بیاید و به عنوان یک حیطه لوکس یا تجملی انگاشته شود، عملا خاصیت خودش را از دست می دهد. حال این مسئله می تواند در حوزه هنرهای آیینی و مذهبی باشد یا در سایر موضوعات مصداق پیدا کند. اگر هنر جریان عادی زندگی ما را تحت تاثیر قرار دهد و در پی رنگ بخشیدن و معنا دادن به روند کار روزانه ما باشد، هنری قابل تقدیر است؛ ولی اگر بدون پیام و محتوا باشد مرگ آن هنر آغاز شده است. پوسترهای  فرهنگی، دینی و آیینی فضای متفاوتی از پوسترهای تبلیغاتی، بیلبوردها و آثار تجاری دارد و اگر بخواهیم مخاطب را تحت تاثیر قرار دهیم باید بر اساس دغدغه ها، رویکردهای فکری و باورهای او حرکت کنیم تا بر روی مخاطب اثرگذاری لازم را داشته باشد.

وی ادامه داد: در هنرهای مذهبی و آیینی چه در رشته پوستر در چه در سایر رشته های هنری این مسئله به خوبی روشن است. من در کلاس های خود نیز به این مسئله اشاره دارم که اگر هنرمندی بین زندگی عادی مردم و اثری که خلق می کند فاصله انداخته باشد به مرگ آن هنر کمک کرده است و متاسفانه در عرصه پوستر شاهد بروز چنین اتفاقی هستیم. به نظر من هرچقدر یک اثر زیبا باشد اما گرهی از زندگی مردم باز نکند، اثر هنری ارزشمندی نیست. به عنوان مثال هنرمندی که پلاک خودروها را طراحی کرده که از فاصله ای دور افسر پلیس راهنمایی و رانندگی قادر به خواندن آن باشد و در عین حال از طراحی و فرم جذابی برخوردار باشد کارش بسیار هنرمندانه است.

این طراح پوستر به آثار گذشتگان در عرصه هنر آیینی نیز اشاره کرد و گفت: یک زمانی، هنرهای مذهبی ما در پرده خوانی ، نقاشی و سایر رشته های هنری چنان با زندگی مردم عجین بود که این دو حیطه قابل تجزیه شدن نبوده است. مردمی که برای عزاداری به حسینه ها می آمدند شاهد نقاشی هایی از روز عاشورا و واقعه کربلا بودند. من برخی از نمونه های این دست آثار را در حسینه شهر میگون دیده ام، نقاشی هایی که وقتی وارد فضای حسینیه می شوی، بر روی ذهن تو به عنوان مخاطب اثر بسیاری می گذارد و تو را برای یک مراسم مذهبی آماده می کند. یا در نمونه های متعدد دیگر در نقاشی قهوه خانه ای، آذین زورخانه ها و معماری سنتی، پشت هر تکنیک هدفی نهفته است که با دین، ایدئولوژی، رویکرد سبک زندگی و ده‌ها مسئله دیگر، چنان پیوند عمیقی خورده است که قادر به حذف یکی از آنها نیستیم.

انتخاب جهت دار و غیر حرفه ای آثار حیات هنر را به خطر می اندازد

این مدرس و طراح مطرح با اشاره به برگزاری جشنواره های آئینی همچون سوگواره عاشورایی و ایجاد فضا برای هنرمندان نیز با یک نگاه آسیب شناسانه به داوری آثار در این گونه رویدادها گفت: مسابقات، فستیوال ها و سوگواره ها با حضور هنرمندان خبره و کارکشته، تحت عنوان داور جهت می گیرد. اگر یک داور توانست دیدگاهی اثرگذار و سازنده در انتخاب آثار برگزیند، رفته رفته حیات هنر به سمت کمال پیش می رود اما اگر انتخاب آثار بر اساس یک اسلوب ناقص، جهت دار و غیر حرفه ای باشد، برگزاری جشنواره ها به ضرر هنر و روح متعالی آن است. داوران باید به خوبی دریابند که انتخاب آثار چقدر سرنوشت ساز است؛ زیرا در ذهن شرکت کنندگان یک الگو برای رقابت های بعدی ایجاد می شود که به دست و ذهن آنها جهت می دهد. به نظر شخص من اگر این جهت دهی به سمت کاربرد و اثربخشی در زندگی باشد، قابل تقدیر است و اگر عکس آن باشد، متاسفانه نقطه سیاهی در مسیر زندگی حرفه ای یک هنرمند است.

مسعود سپهر در پایان با تمرکز بر پوسترهای آئینی تصریح کرد: هنر آیینی یکی از عمیق ترین رویکردهای هنر را در تمامی عرصه ها را به خود اختصاص داده است؛ به طوری که اگر به روند فعالیت و حیات هیئت ها، شیوه عزاداری، نوع نگاه و زاویه دید صاحبین مجالس عزا در تکایا و مساجد دقت کنیم، شاهد یک روح لطیف هنری اما در عین حال کاربردی هستیم؛ از فرشی که بر روی آن می نشینیم، از پارچه نوشته ها، کتیبه ها، آهنگ و نوع سبک سروده ها و همه و همه جریان هنر و استخدام آن است. زمانی که به هر بهانه ای قصد داشته باشیم جریانی بدیع و نوگرا را بر همین مسیر ایجاد کنیم، قطعا مردم از آن استقبال کرده و مورد حمایت قرار می گیریم؛ اما اگر در پی آن باشیم که مسیر را بر خلاف دیدگاه مردم پی بگیریم و عملا دست به بهره برداری بر خلاف جریان فکری جامعه بزنیم، این هنر در برابر ذهن مخاطب رنگ باخته و دیگر اثرگذاری قبل را نخواهد داشت و مرگ آن هنر رقم خورده است. رشته طراحی پوستر بر اساس دیدگاهی که بیان شد وضعیت مطلوبی ندارد و باید به مسیر و ریل اصلی خود بازگردد.