به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری موج، پرخاشگری های ناشی از اضطراب، افسردگی، نگرانی، افزایش آمار نزاع و درگیری و افزایش آمار مصرف داروهای اعصاب و روان در کشور حکایت از آن دارد که حال روح و روان جامعه ایران خوب نیست و در چند سال اخیر  نوسانات شدید در بازار کالاهای اساسی و وضعیت نامناسب معیشتی سلامت روان مردم را بیش از هر زمان دیگری تحت شعاع قرار داده است.

به گفته روان شناسان بحران‌های اقتصادی اصولا رابطه مستقیمی در افزایش آسیب‌های اجتماعی در جامعه دارد و طبیعتا مشکلات اقتصادی به تدریج اثرات منفی روی سلامت روان یک جامعه خواهد گذاشت. روان زخم خورده جامعه ایران در پی افزایش شاخص فقر در کشور با حضور ویروس ناشناخته کرونا رسما از هم پاشید.

در ۳۰ بهمن ۹۸ با ورود ویروس تاجدار کرونا به کشور و شروع پاندمی طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت و در پی آن تغییر سبک زندگی مردم، وضعیت سلامت روان جامعه دستخوش تغییرات عمده قرار گرفت.

به گفته یکی از روانشناسان از اثرات مستقیم ویروس کرونا می‌توان به تأثیر آن بر مغز و ایجاد یک نوع التهاب مغزی اشاره کرد که می‌تواند به برخی تغییرات شخصیتی یا اختلالات خلقی ختم شود و در پی آن یک جامعه افسرده و مضطرب بر کشور قالب خواهد شد.

با حضور سایه سنگین کرونا بر سلامت روان جامعه و افزایش میزان مراجعه مردم به مشاوران و همچنین افزایش خودسرانه داروهای ضد افسردگی در جامعه علیرضا زالی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی اخیرا بیان کرد: پیش بینی می‌شود از هر ۳ نفر شهروند ایرانی، یک نفر دچار اختلالات روانی باشد که آمار قابل توجهی است.

وی در ادامه دلایل ایجاد اختلالات روانی در ایران را اینگونه برشمرد: «ماشینی‌تر شدن جامعه، دوری از معنویت، تکانه‌های اقتصادی و تورم، چالش‌های اجتماعی، تغییر الگوی زیستی، دوری از نقش خانواده‌ها به عنوان لنگرگاه‌های عاطفی در مقابله با اختلالات اجتماعی، تکانه‌های روزمره استرس زا و افزایش استفاده از فضای مجازی از جمله عواملی است که در بروز این ارقام نگران کننده دخیل است».

گفتنی است رئیس دانشگاه علوم پزشکی درپی انتشار این خبر در گفت‌وگویی تلویزیونی اعلام کرد: سخنانم تقطیع شده است و منظور من از این سخنان گروه‌های شغلی خاص در جامعه است.

دکتر غلامرضا ترابی عضو هیات مدیره انجمن علمی روان‌‌درمانی ایران در گفتگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری موج درخصوص تأثیر کرونا بر سلامت روان جامعه بیان کرد: همه‌گیری کووید ۱۹ به خودی خود استرس زا است و قابل پیش‌بینی است که می‌تواند سبب افزایش شیوع اختلالات روان‌پزشکی و یا افزایش شدت آن‌ها شود. اما برخلاف انتظار، طبق مطالعات انجام شده در سراسر جهان محدودیت های کرونایی و مشکلات معیشتی منجر به کاهش مراجعه افراد به مراکز ارائه‌دهنده خدمات سلامت روان شده است.

آمار شیوع اختلالات روان پزشکی در کشور در بین گروه سنی ۱۵ تا ۶۴ سال، ۲۳.۶ درصد است

دکتر ترابی درخصوص پیش بینی اخیر علیرضا زالی رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی اعلام کرد: طبق آمارهای رسمی وزارت بهداشت که پیش از پاندمی کووید ۱۹ انجام شده بود آمار شیوع اختلالات روان پزشکی در کشور در بین گروه سنی ۱۵ تا ۶۴ سال، ۲۳.۶ درصد است. بنابر گزارشات دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت، نتایج پیمایش جدید ممکن است تا پایان ۱۴۰۰ اعلام شود.

عضو هیات مدیره انجمن روان درمانی ایران در ادامه افزود: یکی از ویژگی‌های همه‌گیری کووید ۱۹ افزایش سوگ‌های پیچیده است. بسیاری از هم‌وطنان ما دچار سوگ شده‌اند و به اقدامات حمایتی اجتماعی و روانی نیاز دارند. کودکان و سالمندان سوگوار بیشتر از سایرین آسیب‌پذیر هستند.

خدمات روان درمانی تحت پوشش بیمه های پایه و تکمیلی قرار نگرفته است

به گزارش خبرگزاری موج، دکتر ترابی با اشاره به راهکارهای موجود برای برون رفت از مشکلات و اختلالات روانی جامعه مطرح کرد: حل بحران موجود نیازمند توجه ویژه دولت ها و اتخاذ تدابیر خاص برای برطرف کردن موانع دسترسی به خدمات سلامت روان است. یکی از اقدامات مؤثر افزایش پوشش بیمه‌ای خدمات روان‌‌درمانی است.

وی در ادامه گفت: علی رغم مصوبه هیات دولت در سال های گذشته خدمات روان درمانی آن طور که باید تحت پوشش بیمه های پایه و تکمیلی قرار نگرفته است که این امر یکی از دلایل اصلی عدم مراجعه مردم برای روان درمانی است؛ چرا که بسیاری از مردم توان پرداخت هزینه‌های روان‌درمانی را ندارند. این مشکل در مناطق محروم کشور بیشتر جلب توجه می‌کند. وضعیت پوشش بیمه‌ای در شهرهای کوچک بدتر از شهرهای بزرگ و کلان شهر ها است.

ضعف در زیرساخت های روان‌‌پزشکی از راه دور

عضو هیات مدیره انجمن روان‌‌درمانی ایران یکی دیگر از موانع دسترسی به خدمات سلامت روان در پاندمی کووید۱۹ را ضعف در زیرساخت های روان‌‌پزشکی از راه دور دانست. عدم دسترسی به اینترنت پرسرعت در بسیاری از مناطق به ویژه مناطق محروم و فقدان قوانین مورد نیاز برای تسهیل دسترسی به روان‌‌پزشکی از راه دور ارائه خدمات آن‌لاین را سخت کرده است.

ترابی در پایان انگ‌زدایی درخصوص مراجعه مردم به روان‌‌پزشک را یکی دیگر از راهکارهای مفید برای افزایش دسترسی به خدمات سلامت روان عنوان کرد.

همچنین دکتر محمد حاتمی رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور در گفتگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری موج با بیان اینکه پاندمی کرونا به یک بحران ملی و جهانی تبدیل شده است بیان کرد: این پاندمی تمام ابعاد زندگی فردی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، سبک زندگی و وضعیت سلامت روان در جامعه را تغییر داده است.

وی با اشاره به اینکه پاندمی کرونا از ابتدا به یک اضطراب ملی تبدیل شد ادامه داد: برخی از بحران ها موجود در کشور مانند وقوع زلزله، سیل، حادثه پلاسکو و تحریم گذرا بوده و بخشی از مردم کشور را به صورت موقت تحت تاثیر قرار داده اما پاندمی کرونا علاوه بر هدف قرار دادن سیستم ایمنی بدن فشارهای روانی بسیاری را به مردم تحمیل کرد و تاب آوری مردم را به شدت پایین آورد.

رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره افزود: ایجاد قرنطینه، محدودیت های پی در پی و مشکلات معیشتی در دوسال گذشته آسیب های اجتماعی و روانی بسیاری را در جامعه بر جای گذاشته است.

وی در ادامه گفت: بخشی از جامعه از جمله کادر درمان، افراد مبتلا به کرونا و خانواده های داغ دیده از این ویروس به شدت تحت تاثیر پاندمی کرونا قرار گرفتند و به دلیل فشار روحی فراوان نیاز به بررسی کارشناسی و رفع مشکلات موجود در جامعه است.

آمار وزارت بهداشت در حوزه سلامت روان صحیح نیست

دکتر حاتمی با تکذیب اظهارات اخیر زالی درخصوص آمار اختلالات روانی در جامعه بیان کرد: میان اختلال روانی و نیاز به خدمات مشاوره در جامعه تفاوت زیادی وجود دارد؛ شاید از هر سه نفر در جامعه یک نفر نیاز به مشاوره داشته باشد اما این آمار به معنی اختلال روانی نیست.

وی در ادامه با بیان اینکه وزارت بهداشت میان نشانه های روان شناختی با اختلالات روانشناسی نمی تواند تفاوت قائل شود صراحتا آمار وزارت بهداشت را رد کرده و گفت: اختلال روانی به معنای تحت درمان بودن و مصرف دارو است و آمار وزارت بهداشت به هیچ عنوان صحیح نیست.

رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره با توجه به اینکه نرخ آسیب های اجتماع در سراسر دنیا افزایش پیدا کرده است و وضعیت روانی جامعه مثبت ارزیابی نمیشود گفت: رفع این بحران روحی نیازمند تمهیدات لازم از سوی دولت، کمک فعالان اجتماعی و رسانه ها در سراسر کشور است.

دکتر حاتمی با اشاره به اینکه آمار مراجعه حضوری مردم به مشاوران و خدمات روان درمانی در پاندمی کرونا کاهش پیدا کرده است گفت: در دو سال گذشته غالبا مردم برای اخذ مشاوره به سامانه ۴۰۳۰ مراجعه کرده و در حال حاضر هر ۸۵ میلیون مردم کشور جهت کنترل خشم و استرس بیشتر از خدمات پزشکی نیاز به خدمات روانشناسی دارند.

وی با اشاره به آمار مصرف خودسرانه داروهای آرامبخش در جامعه بیان کرد: برای حل مشکلات روحی و روانی دارو راه حل مشکلات فعلی جامعه نیست و تنها اثر تسکینی کوتاه مدت و اعتیاد آور داشته و منجر به امتداد مریضی خواهد شد.

عملکرد ضعیف دولت گذشته در حوزه سلامت روان در پاندمی کرونا

حاتمی با انتقاد صریح از عملکرد ستاد ملی کرونا در دو سال گذشته بیان کرد: با شروع پاندمی کرونا باید به موازات اقدامات انجام شده در راستای مقابله با کرونا و سلامت جسم برای سلامت روان جامعه هم برنامه ریزی می شد اما در این دوسال به دلیل عدم استفاده از سرمایه های اجتماعی نظیر رسانه ها، سرکوب مردم،  اساتید، نخبگان و روحانیون وضعیت سلامت روان جامعه دچار خدشه شد.

تشکیل کمیته اجتماعی مقابله با آسیب های روانی اجتماعی کرونا در ستاد ملی کرونا

رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره در پایان درخصوص وضعیت سلامت روان جامعه در آینده با وجود پاندمی کرونا، ظهور سویه های جدید و وضعیت معیشتی خاطر نشان کرد: با دستور رئیس جمهور و با حضور وزیر کشور کمیته اجتماعی مقابله با آسیب های روانی اجتماعی کرونا در ستاد ملی کرونا تشکیل و اهداف این کمیته برنامه ریزی شد و انتظار می رود وضعیت سلامت روان جامعه پس از تشکیل این کمیته مثبت ارزیابی شود.

به گزارش خبرگزاری موج، بر اساس تازه ترین رنگ بندی اپلیکشین ماسک، ۳۲۱ شهرستان کشور در وضعیت آبی قرار گرفتند و کشور از رنگ قرمز کرونایی پاک شد.

حال باید دید با وجود واکسیناسیون سراسری کرونا و کاهش چشمگیر آمار مبتلایان در کشور، وضعیت سلامت روان جامعه در چند ماه آینده چگونه ارزیابی می شود، هرچند با شیوع سویه جدید کرونا در سراسر جهان و خطر شیوع امیکرون در ایران و افزایش آمار تورم و مشکلات معیشتی و در پی آن افزایش آمار فقر، طلاق و کاهش نرخ فرزند آوری به زودی سلامت روان مردم با تغییر مثبت همراه نخواهد بود و باید از سوی دولت اقدامات اساسی صورت گیرد.

گفتنی است، اطلاعات منتشر شده از مرکز آمار ایران در مورد میزان احساس شادی در زندگی خانوادگی ایرانی در سال ۱۳۹۹ نشان می دهد که میزان شادی حدود ۶۲/۸ درصد افراد جامعه در سطح متوسط یا کمتر بوده است، همچنین آمارهای جهانی سال ۲۰۲۰  نشان می دهد که ایران از نظر شادکامی در بین ۱۵۳ کشور جهان، جایگاه ۱۱۸ را دارد.