به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری موج، «انسیه خزعلی» معاون زنان و خانواده ریاست جمهوری معاون زنان و خانواده ریاست جمهوری روز یکشنبه درخصوص پدیده چند همسری و تبلیغاتی که در این زمینه در فضای مجازی انجام می‌شود، گفت: چند همسری از نظر  قانون در صورتی که رضایت همسر وجود داشته باشد مجوز دارد اما گاها از همین قانون هم که برای شرایط خاص و ضرورت‌ها است سوء استفاده می‌شود.

خزعلی در ادامه بیان کرد: اگر کسانی می توانند عهده دار معیشت خانواده های بیشتری  شوند،  بهترین اقدام،  تلاش برای فراهم کردن شرایط ازدواج جوانان است. در جامعه ای که جوانان مجرد بسیار داریم و شرایط اقتصادی، بعضا اجازه تشکیل خانواده به آنها نمی دهد وظیفه کسانی که توانایی تامین دارند فراهم کردن  امکان ازدواج جوانان است.

به گزارش خبرگزاری موج، پدیده چندهمسری یا تعدّد زوجات به معنای چند همسر داشتن یک مرد است که جواز آن در شریعت اسلامی با استناد به آیات و روایات معتبر در برخی از مذاهب اسلامی حکمی امضا شده تلقی می شود که از گذشته های بسیار دور در تمدن هایی نظیر ایران باستان، عراق، چین، هند و مصر رواج داشته است و همچنین در ادیان آسمانی پیش از اسلام نیز امری پذیرفته شده‌ است و کماکان در بسیاری از اجتماعات بشری در سراسر جهان به رسمیت شناخته شده و عده ای متاثر از این پدیده که عموما از عرب زنان هستند به رواج چند همسری می پردازند.

پدیده چندهمسری در اسلام با استناد به قرآن کریم، سنت، اجماع فقیهان مذاهب اسلامی و سیرۀ قطعی مسلمانان امری پذیرفته شده است و اصلی‌ترین دلیل بر جواز چندهمسری در اسلام، آیه ۳ سوره نساء است که آن‌ را محدود به حداکثر ۴ زن و مشروط به رعایت عدالت در میان همسران نموده است.

نا گفته نماند در اناجیل چهارگانه، دربارۀ تعدد زوجات بیان روشنی به چشم نمی‌خورد اما طبق بررسی ها برخی از پادشاهان مسیحی زنان متعددی را اختیار کرده اند.

اگر به تاریخ صدر اسلام باز گردیم پدیده چند همسری امری غالب در آن برهه بوده است که با اطمینان کامل می توان یکی از دلایل اصلی آن را مرگ مردان بر اثر بیماری و جنگ های متعدد برشمرد. چراکه در پی مرگ مردان، زنان بیوه دارای فرزند، نیاز به ازدواج مجدد در جهت تامین مسکن، خوراک و پوشاک داشتند.

البته در این ارتباط فقهای همه مذاهب اسلامی با استناد به آیه سوم سوره نساء بر شرط عدالت بین زوجین اتفاق نظر دارند و با اشاره به عبارت« ذلک ادنی الّا تعولوا »تصریح دارند که اساس تشریع احکام ازدواج بر پایه عدل و عدم تجاوز به حقوق دیگران است.

اما در این بین بسیاری از مخالفان تعدد زوجات با اشاره به حرمسراهای متعدد در زندگانی خلفا و سلاطین گذشته، بروز پدیده چند همسری را عامل اصلی گسترش شهوت پرستی در جوامع بیان کردند، چراکه حتی با وجود قیود متعدد در شریعت اسلام در خصوص پدیده تعدد زوجات، ذات شهوت و هوس رانی کنترل نشده است.

نظر رهبر انقلاب درخصوص تعدد زوجات

در نظر حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای رهبر انقلاب، بنابر ادله‌ی معتبر دینی، چند همسری مردان، مباح اما غیر مستحب است، اما از آنجا که مطابق دلایل قرآنی جواز آن مشروط به اطمینان از رعایت عدالت بین همسران شده است، بنابراین، هر گاه از نظر عقلایی عدم تحقق رعایت عدالت بین همسران محتمل باشد، ازدواج مجدد شوهر جایز نیست.

بیشتر بخوانید:

نظر حضرت آیت الله خامنه ای درخصوص چند همسری مردان/خدا یکی و محبت یکی و یار یکی

تعدد زوجات در جامعه کنونی کارکرد خود را از دست نداده است

اگر به صدر اسلام بازگردیم سبک زندگی ها در اغلب جوامع، کشاورزی و دامپروری بود و به دلیل جنگ های متعدد و عدم حضور مردان به طور مستمر در خانه، وظیفه اصلی زندگی بر دوش زنان خانواده بود و به همین دلیل اغلب مردان برای رتق و فتق امور خانه به پدیده چند همسری رجوع می کردند اما امروزه به دلیل تغییر در سبک زندگی، تعدد زوجین مورد پذیرش عموم قرار نمی گیرد و روشنفکران جامعه نیز در این بین، پدیده چندهمسری را انحطاط اخلاقی ارزش های جامعه قلمداد کرده اند.

همچنین در این خصوص آیت الله طالقانی و امام موسی صدر نیز با مخالفت جدی نسبت به پدیده چند همسری معتقد بودند زن هم فارغ از جنسیت مانند مرد یک انسان آگاه و آزاد است.

شهناز سجادی دستیار حقوق شهروندی و معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده در دولت حسن روحانی ضمن انتقاد تند نسبت به برخی اقدامات برای ترویج چندهمسری برای مردان گفت: "به جای انجام تمهیدات لازم و حمایتی در جهت تحقق امر ازدواج برای مردان مجرد، جریانی به ترویج و ترغیب مردان متاهل به ازدواج مجدد پرداخته‌؛ در حالیکه این امر به فروپاشی نظام خانوادگی و افزایش طلاق و دعاوی مهریه منجر خواهد شد."

از سال ۹۸ صداوسیمای جمهوری اسلامی در اقدامی غیر منتظره به رواج پدیده چند همسری پرداخت و با دعوت از تعدادی زوج چند همسره به نحوی به عادی سازی این پدیده پرداخت اما با واکنش های منفی شماری از بینندگان در شبکه های اجتماعی بساط دعوت های این چنینی از برنامه های متعدد تلویزیون رخت بر بست.

مطابق با آخرین سرشماری کشور، اگر جمعیت پسران ۲۰ تا ۳۹ ساله و جمعیت دختران ۱۵ تا ۳۴ ساله ازدواج نکرده را در نظر بگیریم، جمعیت پسران ۲۰ تا ۳۹ ساله مجرد حدود پنج میلیون و ۷۰۰ هزار نفر و جمعیت دختران ۱۵ تا ۳۴ ساله مجرد حدود سه میلیون نفر است یعنی در مقابل هر ۱۰۰ دختر مجرد ۱۹۱ پسر مجرد داریم و به واقع جمعیت مردان مجرد از زنان مجرد بیشتر است. حال اگر علت و توجیه رواج تعدد زوجین در کشور را کاهش آمار دختران مجرد در کشور و افزایش آمار ازدواج تلقی کنیم باید بدانیم رواج پدیده چند همسری در کشور به افزایش آمار مردان مجرد در جامعه دامن می زند و این سوال در ذهن تداعی می شود که با این جمعیت کثیر پسران مجرد در کشور چه باید بکنیم؟!

گفتنی است، با توجه به فرهنگ رایج در ایران امروز، تحقق ازدواج دوم نه تنها منجر به ثبات و آرامش روحی_روانی در زندگی نمی شود بلکه آرامش خانواده را به شدت متزلزل و تضعیف خواهد کرد.

حال برای موشکافی این پدیده به سراغ حجت السلام رازینی رئیس شعبه ۳۹ دیوان عالی کشور رفته و به گفتگو پرداختیم.

حجت الاسلام رازینی در گفتگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری موج، با اعلام موافقت در خصوص پدیده چند همسری گفت: تعدد زوجات از نگاه قانون اسلامی و شرع امضا شده است و مردان مجازند که در شرایطی همسر متعدد برگزینند کما اینکه در جوامع اسلامی هم نمونه هایی از چند همسری خصوصا دو همسری وجود داشته و توسط اجتماع  نیزپذیرفته شده است.

نباید حق همسر نخست ضایع و مورد احجاف قرار گیرد

وی با اشاره به اینکه پدیده چند همسری مقوله ای پذیرفته شده در جوامع امروزی و بسیاری از کشورها همانند آلمان، انگلستان، عراق، عربستان و مصر است بیان کرد: من معتقدم این پدیده در بسیاری از شرایط و حالات اجتماعی به واقع مفید است اما نباید در این بین حق همسر نخست ضایع و مورد احجاف قرار گیرد.

رئیس شعبه ۳۹ دیوان عالی کشور یکی از دلایل تعدد زوجات را بیماری نازایی همسر نخست عنوان کرده و مطرح کرد: اگر نقص و نازایی از زن باشد و سلامتی مرد تثبیت شود مرد می تواند به جای طلاق همسر نخست، همسر دیگری را برگزیند و به شرطی که حقوق همسر اول حفظ شود همسر دوم را اختیار کند و در صورت بی اطلاعی همسر نخست در ازدواج مجدد، قرارداد طوری تنظیم شود که زن ثالث وجود زن اول در زندگی را پذیرفته و به یک زندگی حداقلی قانع باشد.

وی یکی دیگر از دلایل تعدد زوجات را بیماری همسر دانست و افزود: اگر زن به دلیل حادثه یا بیماری فلج شود و به پرستاری نیاز داشته باشد مرد می تواند همسر دوم را به زندگی وارد کند چراکه مرد موظف نبوده تمام زمانش را در جهت پرستاری زن به کار گیرد.

حجت الاسلام رازینی ادامه داد: در این حالت مرد یا باید همسر نخست را طلاق بدهد یا برای رفع امور شخصی همسر، برای او پرستاری را در نظر بگیرد، حال اگر مرد همسر دوم را اختیار کند هم مشکل نگه داری همسر بیمارش را حل کرده هم فرد ثالث به عنوان محرم و عضو خانواده به زندگی زوج وارد می شود.

رئیس شعبه ۳۹ دیوان عالی کشور نوع شغل مردان را یکی دیگر از عوامل تاثیر گذار بر تعدد زوجات بیان کرده و گفت: مردانی که به دلیل نوع کارشان مدت زمانی را خارج از شهر سکونت خود قرار دارند و از همسر و فرزندان دور هستند می توانند برای دوری از فعل حرام در شهر دوم زوجه خود را اختیار نمایند.

وی ادامه داد: اگر این آقا در شهر دوم با زن بیوه یا مطلقه دارای فرزند ازدواج نماید هم بانو را از نظر عاطفی و مالی تامین می کند هم فرد در مدت زمان دور از خانه از نظر عاطفی تامین شده است، اما شرط ازدواج دوم منوط به آن بوده که به هیچ وقت حق همسر اول ضایع نشود.

حجت الاسلام رازینی از لزوم حمایت کشور از ازدواج موقت خبر داد و مطرح کرد: با ازدواج موقت یا تعدد زوجات بسیاری از مشکلات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی کشور حل می شود.

رئیس شعبه ۳۹ دیوان عالی کشور با بیان اینکه مقوله ازدواج جوانان با پدیده چند همسری قابل حل نیست خاطر نشان کرد: دولت ها باید از طریق بسته های تشویقی اشتیاق جوانان به ازدواج را احیا کرده و از کاهش آمار ازدواج و افزایش سن جوانان مجرد جلو گیری نمایند.

وی در پایان با اشاره به اینکه الگوی مناسب ازدواج باید توسط جامعه شناسان، روانشناسان و مسئولین امر در کشور طراحی و به اجرا درآید عنوان کرد: بلاشک اگر بسته های تشویقی مانند ارائه مسکن رایگان و وام های کم بهره مانند کشورهای دیگر به جوانان تعلق گیرد، میل و اشتیاق جوان به ازدواج به حالت طبیعی بازگشته و مشکل ازدواج در کشور و در پی آن فرزند آوری حل می شود.

مسیر مدیریت ابر بحران کاهش جمعیت ایران از ایستگاه تعدد زوجات عبور نخواهد کرد

همچنین صالح قاسمی نویسنده و پژوهشگر تحولات حوزه جمعیت درخصوص پدیده " تعدد زوجات " و چندهمسری بیان کرد: وظیفه خود میدانم که در این رابطه نکاتی را عرض کنم؛ ابتدا یک مقدمه و بعد دو نکته.

به عنوان مقدمه، نکاتی که عرض می­‌کنم ناظر به مبانی مسئله تعدد زوجات نیست؛ اساساً بنده در بررسی مبانی قرآنی یا روایی موضوع تعدد زوجات هیچ ورودی ندارم چرا که اساساً صلاحیت و شانیت ورود به بررسی دیدگاه شارع مقدس در موضوع تعدد زوجات را ندارم لذا چون مطمئنم عده­‌ای ادعا خواهند کرد که بنده در مقابل حکم خدا قرار گرفته­‌ام  یا آیات قرآن را به چالش کشیده­‌ام؛  تاکید می­‌کنم که هیچ ورودی در بررسی این مبانی ندارم و فقط در نسبت موضوع ادعا شده تعدد زوجات و بحران جمعیت نکاتی را عرض می­‌کنم.

در این رابطه دو نکته قابل ذکر است؛ نکته اول، مضیقه ازدواج وجود ندارد و نکته دوم، تعدد زوجات هیچ کمکی برای حل بحران جمعیت نخواهد کرد؛ اما توضیحاتی در این باره لازم است.

نکته اول؛ ما در ایران مضیقه ازدواج نداریم لذا خواهش می­‌کنم اگر کسانی احساس تکلیف می­‌کنند و می­‌خواهند حرفی بزنند، مراقب باشند آمار اشتباه یا تحلیل اشتباه ارائه ندهند؛ ما بر اساس آمار، در حال حاضر در گروه سنی ۲۰ تا ۴۵ ساله­‌ها حدود ۱۰ میلیون و ۵۰۰ هزار مرد و زن مجرد داریم؛ مردان و زنانی که یا هرگز ازدواج نکرده­‌اند یا ازدواج کرده­‌اند اما حالا به خاطر فوت همسر یا طلاق مجرد هستند.

از این آمار، حدود ۶ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر مرد و و حدود ۴ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر خانم هستند؛ با این آمار، ما نه تنها مضیقه ازدواج بانوان را نداریم  بلکه اگر مضیقه‌ای هم باشد، مربوط به آقایان است! ضمن اینکه اگر درست نگاه کنیم، این مضیقه ازدواج نیست و ریشه‌های جامعه‌شناسی و جمعیت‌شناسی دارد؛ باید توجه کنیم که بسیاری از مردان و زنانی که امروز بعد از فوت یا طلاق همسر، زندگی مجردی دارند، در واقع تجرد اختیاری دارند! توجه به این مبانی بسیاری از آمارها را گویاتر می­‌کند.

پس نکته اول اینکه ما در ایران مضیقه ازدواج نداریم؛ نکته دوم اینکه، مسیر مدیریت ابر بحران کاهش جمعیت کشور از ایستگاه تعدد زوجات عبور نمی­کند؛ خانواده­ وقتی به کارکرد فرزندآوری می­رسد که یک درصد و نسبتی از آرامش و ثبات روحی روانی را در اختیار داشته باشد؛ با توجه به فرهنگ فعلی رایج در کشور ما، در ایران تحقق ازدواج دوم نه تنها باعث ثبات و آرامش روحی روانی در ازدواج دوم نمی­‌شود بلکه اتفاقاً ثبات و آرامش خانواده و ازدواج نخست را هم به شدت متزلزل و تضعیف خواهد کرد!

به این ترتیب، خانواده دوم در اغلب موارد نه تنها به فرزندآوری نمی­ رسد بلکه کارکرد فرندآوری خانواده و ازدواج نخست را هم از بین می­ برد! بر این اساس است که عرض می­‌کنیم با توجه به فرهنگ رایج و عرف فعلی در ایران، مسیر مدیریت ابر بحران کاهش جمعیت ایران از ایستگاه تعدد زوجات عبور نخواهد کرد.