به گزارش خبرگزاری موج، بنادر ایرانی از دهه سی به دلیل تهیه طرح‌هایی در جهت رونق اقتصادی کشور و افزایش تجارت خارجی توجه کشورهای منطقه را به خود جلب کردند.

مورد اهمیت قرار گرفتن این بنادر موجب تفکر ایجاد مناطق آزاد در دهه چهل شمسی شد که در آن زمان، دولت از کنفرانس بین‌المللی تجارت و توسعه وابسته به سازمان ملل درخواست کرد که جهت ایجاد بنادر آزاد در ایران تحقیق و بررسی نماید.

در نهایت در سال ۱۳۶۸ بر اساس تبصره ۱۹ قانون برنامه اول توسعه، به دولت اجازه داده شد که در سه نقطه مرزی کشور شامل کیش، قشم و چابهار اقدام به تأسیس مناطق آزاد تجاری نماید.چگونگی اداره این مناطق در ۷ شهریور ۱۳۷۲ تصویب شد.به استناد ماده‌ی یک این قانون، اهداف تشکیل مناطق آزاد تجاری_صنعتی به شرح زیر است:

تسریع در انجام امور زیربنایی، عمران و آبادانی،  رشد و توسعه اقتصادی،  سرمایه‌گذاری و افزایش درآمد عمومی، ایجاد اشتغال سالم و مولد، تنظیم بازار کار و کالا، حضور فعال در بازارهای جهانی و منطقه‌ای، تولید و صادرات کالاهای صنعتی و تبدیلی و ارائه خدمات عمومی.

طبق اهداف ارائه شده در این قانون، قرار بود مناطق آزاد سکوی صادرات ایران باشد اما بررسی‌ها نشان می‌دهد روند اداره مناطق آزاد در سه دهه گذشته برخلاف اهداف پیش‌بینی شده در این زمینه است بطوریکه در سال ۱۳۸۸ میزان صادرات یک دهم واردات بوده است که البته این رقم درحال حاضر به یک پنجم تقلیل یافته است.

چابهار در این سال‌ها در زمینه سرمایه‌گذاری داخلی سابقه خوبی داشته اما در زمینه صادرات ضعیف عمل کرده است.همینطور کیش که سرمایه‌گذاری های داخلی و خارجی را به خود اختصاص داده است، درصادرات عملکرد خوبی ندارد.

طبق بررسی‌های انجام شده در زمینه اشتغال در این مناطق، اشتغال ها به جای آنکه تولیدمحور باشد، خدمات محور و بازرگانی محور است .نسبت شغل های بازرگانی و خدماتی به کل شغل های این مناطق ۶۳٪ است.

معصومه آقاپور، نماینده مردم شبستر در مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون اقتصادی مجلس معتقد است: قوانین زائد و دست و پاگیر از مهم‌ترین دلایل تحقق نیافتن اهداف پیش‌بینی شده برای این مناطق است.

از دیگر مشکلات و دست‌اندازهای اهداف  مناطق آزاد می‌توان به قوانین حوزه کسب مجوز و سنگ اندازی‌ها در حوزه دریافت تسهیلات بانکی اشاره کرد.همچنین ممنوعیت واردات کالای همراه مسافر در سال‌های اخیر موجب عدم اشتغالزایی و درآمدی مردم محلی در این زمینه است.

همانطور که ذکر شد یکی از مورد توجه‌ترین منطقه آزاد تجاری و مهم ترین بندر ایران، بندر چابهار است.

بندری که معادلات منطقه ای و بین‌المللی را برهم می‌زند!

بهروز آقایی، مدیرکل بنادر و دریانوردی استان سیستان و بلوچستان در اهمیت بندر چابهار گفت:این بندر می‌تواند به عنوان یک نقطه مهم و استراتژیک در شبکه حمل ونقل چندوجهی جریان کالا و مسافر بین ایران، هند، افغانستان و دیگر کشورهای منطقه و آسیای میانه فعالیت نماید.

قرار گرفتن بندر چابهار در کریدورهای اصلی آفریقا و آسیا و اروپا، این بندر را به مهم‌ترین بندر ایران تبدیل کرده است.بندری که به دلیل پدیده‌های جذاب طبیعی هم گردشگر جذب می‌کند و هم شاهراه ترانزیت ایران است.  مجاورت با آب‌های اقیانوسی و عمق مناسب بندر چابهار را به مناسبت ترین بندر ایران برای پهلوگیری کشتی‌های تجاری بدل کرده است. این بندر با توجه به موقعیت ژئوپولیتیکی که دارد موجب شده است که مورد توجه ایران و کشورهای خواهان تجارت منطقه نظیر هند، پاکستان، چین، روسیه، چین و افغانستان باشد.

محرومیت‌هایی که استان سیستان و بلوچستان سالها است با آنها روبرو است این بندر را به ضعف‌ها و مشکلاتی روبرو کرده است. یکی از این ضعف ها، نبود جاده ترانزیتی و ریلی و کیفیت نامناسب فرودگاه است. کمبود اسکله و نیروی کار ماهر برای بارگیری و تخلیه، نبود مراکز رفاهی و تاسیسات آبی، برقی و فاضلابی و عدم وجود نهادها و شرکت‌های بومی، از دیگر ضعف‌های این بندر است که بی‌توجهی به آن فرصت مناسبی را برای بندر رقیب یعنی بندر گوادر واقع در پاکستان فراهم می‌کند.

امضای تفاهم‌نامه همکاری اقتصادی از طریق بندر چابهار میان ایران و عمان و ایران و ارمنستان، همچنین علاقمندی ارمنستان برای ترانزیت کالا از مبدا هند از طریق بندر چابهار به ارمنستان به اهمیت این بندر برای ایران و کشورهای همسایه اشاره می‌کند.

استفاده از سیاست‌های درست و کارآمد در جهت توسعه اقتصادی و بازرگانی و بهره‌برداری مناسب از این بندر، ایران را به یکی از کانون‌های سرمایه‌گذاری منطقه تبدیل می‌کند.