این روزها افزایش پدیده تکدی گری در معابر شهری و اسکان معتادان متجاهر در اکثر مناطق پایتخت انتقادات فراوانی را از سوی شهروندان در پی داشته است، در برهه ای اسکان معتادان متجاهر در معابر شهری، متعلق به برخی مناطق خاص پایتخت که عمدتا با عنوان جنوب شهر از آن یاد می شود خلاصه می شد اما امروزه این معتادان در اکثر سطح شهر اسکان یافتند و بدون هیچگونه وحشتی، صراحتا در حاشیه های بزرگراه ها، پل های عابر پیاده و بسیاری از بوستان ها پایتخت در حال مصرف مواد مخدر و بعضا خفت گیری هستند.

باتوجه به اینکه هر دو موارد مطرح شده به عنوان یک آسیب اجتماعی شناخته شده است و ازدیاد این موارد سبب نا امنی در سطح شهر خصوصا برای بانوان می شود برای پاسخ به این پرسش ها به سراغ زهرا شمس احسان رئیس کمیته اجتماعی شورای شهر تهران رفتیم.

ساماندهی معتادان متجاهر به لحاظ قانونی متوجه شهرداری تهران نیست

خبرگزاری موج: چرا شهرداری تهران با جدیت به منظور حل این مشکلات ورود  نمی کند؟ مگر شهرداری تهران نسبت به شناسایی، جمع آوری و تحویل آن ها به مجتمع های اردوگاهی با همکاری پلیس موظف نیست؟

شمس احسان: در بررسی و اظهار نظر در خصوص مباحث ذکر شده یعنی "تکدی" و "اسکان معتادان متجاهر" حتما باید به این نکته مهم توجه داشت که علی رغم هم پوشانی های زیاد موجود بین این موارد (معتاد متجاهر بودن بخشی از متکدیان و یا تکدی تعدادی از معتادان  متجاهر برای تامین هزینه های زندگی و اعتیاد خود)، در مقام عمل و رسیدگی، تکدی و معتادان متجاهر دو موضوع کاملا جدا با قوانین بالادستی و تکالیف سازمانی متفاوت می باشند. به بیان دیگر در حالی که موضوع تکدی به عنوان یکی از تکالیف مندرج در "بند 5 ماده 55 قانون شهرداری ها" و "مصوبه شورای عالی اداری سال 1378 در خصوص ساماندهی متکدیان" برای شهرداری ها ذکر شده است موضوع ساماندهی معتادان متجاهر به لحاظ قانونی به هیچ عنوان متوجه شهرداری نبوده است.

این در حالی است که مدیریت شهری در بحث ساماندهی معتادان متجاهر در حوزه های مختلف نظیر پیشگیری از اعتیاد، توانمندسازی روانی اجتماعی معتادان ماده 15 (راه اندازی مجتمع های بهاران) و ... همواره به ایفای نقش پرداخته و به طور مشخص در دوره اخیر مدیریت شهری نیز شهرداری تهران بنا به احساس تکلیف و نیاز مبرم جامعه به صورت مستقیم و در قالب راه اندازی قرارگاه اجتماعی مستقیما به بحث ساماندهی معتادان متجاهر ورود پیدا کرده است و در حال حاضر با راه اندازی و توسعه 9 مرکز نگهداری از معتادان متجاهر(با نام یاورشهر شامل: مرکز یاور شهر 1 ویژه نگهداری از معتادان بالای 65 سال، مرکز یاور شهر 2 ویژه نگهداری از معتادان صغر سن، مرکز یاور شهر 3 ویژه نگهداری از معتادان دارای زخم باز، مرکز یاورشهر 4 ویژه نگهداری از معتادان مرد، مرکز یاور شهر 5 ویژه نگهداری از زنان، مرکز یاور شهر 6 ویژه نگهداری از مردان، مرکز یاور شهر 7 ویژه نگهداری از معتادان دارای نقص عضو، یاور شهر 8 ویژه نگهداری از بانوان دارای مشکلات اعصاب و روان  و مرکز یاورشهر جاجرود –در حال آماده سازی-) نسبت به ایجاد ظرفیت تا 5000 نفر (مطابق تکلیف قرارگاه اجتماعی) اقدام نموده است.

تاثیر شرایط اقتصادی کشور بر افزایش تعداد معتادان متجاهر

بر این اساس و در جواب سوال شما بنظر می رسد اقدامی در این سطح و ایجاد چنین ظرفیت قابل توجهی در خصوص ساماندهی و نگهداری از معتادان متجاهر از سوی شهرداری تهران بیانگر جدیت و اهتمام مدیریت شهری در خصوص موضوع اعتیاد و معتادان متجاهر (علی رغم وجود تکلیف و سند قانونی بالادستی در این حوزه) می باشد. ضمن آنکه افزایش قابل توجه تعداد معتادان و متکدیان و به عبارتی ورودی آسیب های اجتماعی کلان شهری مانند تهران به صورت مستقیم متاثر از شرایط کلی اقتصادی و اجتماعی جامعه است و در چنین شرایطی نمی توان افزایش تعداد آسیب دیدگان اجتماعی در یک دوره خاص را متوجه کوتاهی و یا عدم جدیت تنها یک دستگاه دانست.

اما در خصوص موضوع ساماندهی متکدیان، همانطور که می دانید شهرداری تهران به استناد مصوبه شورای عالی اداری سال 1378 در خصوص ساماندهی متکدیان و بند 5 ماده 55 قانون شهرداری ها به نوعی متولی جلوگیری از تکدی در سطح شهر تهران می باشد و بر این اساس نیز از سال 1385 طرح ساماندهی این افراد از طریق گشت های فوریت خدمات اجتماعی و انتقال و اسکان این افراد به سامانسراها جهت غربال، نگهداری و ارجاع به مراکز ذی صلاح یا خانواده های این افراد توسط سازمان خدمات و مشارکت های اجتماعی شهرداری تهران به طور مستمر انجام پذیرفته است.

سازمان بهزیستی متولی اصلی ساماندهی کودکان کار است

خبرگزاری موج: باتوجه به اینکه اکثر کودکان و زنان متکدی در سطح شهر از اتباع غیرقانونی هستند پس چگونه این افراد به راحتی در یک سایه امن در سطح شهر حضور دارند و با آن ها برخوردی نمی شود؟

شمس احسان: در خصوص موضوع ساماندهی کودکان کار و خیابان همانطور که می دانید متولی اصلی سازمان بهزیستی است و از شهرداری تهران نیز به عنوان یکی از 11 دستگاه همکار این بحث در مهمترین سند بالادستی این موضوع یعنی آیین نامه ساماندهی کودکان خیابانی نام برده شده است. ضمن آنکه رویکرد کلی مدیریت شهری در مواجهه با این پدیده توانمندسازی کودکان و خانواده های آن ها از طریق آموزش و اقدامات حمایتی در قالب راه اندازی و راهبری مراکز ارائه خدمات به کودکان در معرض آسیب و آسیب دیده شهر تهران است که تاکنون نیز با همکاری و مشارکت مثال زدنی سازمان های مردم نهاد فعال حوزه کودکان 32 مرکز در مناطق مختلف شهر تهران راه اندازی شده و مشغول ارائه خدمات مختلف به کودکان جامعه هدف ما می باشند و در حال حاضر بیش از 6000 کودک تحت پوشش این مراکز می باشند.

اما در خصوص اتباع بودن بخش زیادی از این کودکان و زنان متکدی طبیعتاً متولی ارجاع و بازگرداندن این افراد به مجتمع ها و اردوگاه های ویژه اتباع شهرداری تهران نیست.

خبرگزاری موج: چگونه می شود معتادان متجاهر به صورت علنی در سطح شهر مشغول به مصرف مواد مخدر باشند و هیچ مانعی برای آنان وجود نداشته باشد؟

شمس احسان: شهرداری تهران در خصوص ساماندهی معتادان متجاهر در هیچ دوره ای به میزان دوره مدیریت شهری فعلی به لحاظ امکانات زیرساختی، مالی و نیروی انسانی به این امر اختصاص نداده است(به عنوان مثال تنها در سال 1401 در مجموع 145 میلیارد تومان شامل 90 میلیارد تومان اعتبار هزینه ای و 55 میلیارد تومان اعتبار سرمایه ای، توسط شهرداری به این موضوع اختصاص یافته است و در حال حاضر شهرداری با راه اندازی 9 مرکز ساماندهی به دنبال ایجاد 5000 ظرفیت نگهداری در این حوزه می باشد). بدیهی است دستیابی به توفیقات چشمگیر و ملموس در چنین مسائل پیچیده و حساسی نیازمند همکاری و هم افزایی تمامی سازمان ها و نهادهای مسئول و در کنار زمان دادن جهت به ثمر نشستن اقدامات کنونی است.

چالش های جدی دوره گردهای زباله گرد برای شهر

خبرگزاری موج: دوره گردهای زباله گرد همواره منجر به آلوده کردن سطوح شهر شده اند و در حاشیه اکثر سطل های زباله آلودگی به وفور وجود دارد چرا شهرداری به این موارد بی اعتنا است؟

شمس احسان: موضوع زباله گردی در شهر تهران با توجه به گردش مالی بسیار بالای این حوزه با سایر نقاط کشور تفاوت های جدی داشته و این موضوع را در عین ظاهر ساده دچار پیچیدگی های عملیاتی و اجرایی نموده است. رقابت زیاد زباله گردها برای دستیابی به زباله های بیشتر ، بکارگیری کودکان در این حوزه علی رغم تاکیدات مکرر شهرداری و بخشنامه های متعدد و بندهای تاکیدی در قراردادهای پسماند و ...  از چالش های جدی است به نظر می رسد با عملی شدن این برنامه ها (فرهنگ سازی در بین شهروندان، منع بکارگیری کودکان در این حوزه، انجام تفکیک زباله از مبدا، نصب مخازن سرپوشیده و ...) از سوی حوزه اجتماعی و خدمات شهری مشکلات این بخش تا حدود زیادی مرتفع شود و رضایت شهروندان در این حوزه تامین گردد.

بیشتر بخوانید:

گشت‌های ویژه پلیس برای برخورد با "مجرمان خشن" آغاز شد

معتادان متجاهر تا پایان شهریور جمع‌آوری شوند

شایان ذکر است؛ اگر همکاری و هماهنگی لازم بین دستگاه های ذی ربط جهت ریشه یابی و ریشه کنی معضلات اجتماعی پیش رو وجود نداشته باشد بیش از پیش شاهد رشد معتادان متجاهر و متکدیان خواهیم بود که مسلما در پی آن کاهش امنیت اجتماعی برای شهروندان خصوصا بانوان و نوجوانان را در پی خواهد داشت.

اینکه اتباع بیگانه با وجود ماموران مرزبانی از مرزهای کشور به صورت غیر قانونی به ایران وارد می شوند و با استقرار در اکثر شهرهای کشور در سایه امن و آسوده مشغول به تکدی گری و گاها باج گیری هستند ملزم دقت، توجه و واکنش هرچه سریعتر دستگاه های ذی ربط است و خبرگزاری موج در راستای ایجاد آرامش در سطح شهر و مقابله با این معضلات اجتماعی از پای نمی نشیند.