به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری موج، همه ساله با آمدن فصل بهار سفرها رونق می‌گیرد و با تعطیلی مدارس و شروع تابستان به اوج خود می‌رسد؛ اما این پایان ماجرا نیست زیرا آغاز تعطیلات تعداد آمار تصادفات را نیز بالا می‌برد و در پی آن حوادث جاده‌ای و تلفات در کشور ما از آمار بالایی برخوردار است، به‌طوری که همه مردم بارها صحنه‌های دلخراش آن را به چشم دیده‌اند.

آمارهای رسمی مرگ سالانه ۱۶ تا ۱۷ هزار نفر را در حوادث رانندگی ایران تأیید می‌کند که تعداد کمی نیست. آمارهای پزشکی قانونی نشان می‌دهد سال گذشته ۱۶ هزار و ۷۷۸ نفر در حوادث رانندگی ایران جان خود را از دست دادند، یعنی هر روز ۴۵ نفر و هر ۳۲ دقیقه یک نفر.

به گفته «سیدکمال هادیانفر» رئیس پلیس راهور فراجا از ۲۴ اسفند ۱۴۰۱ تا پایان چهاردهم فروردین امسال  شاهد افزایش ۴۰ درصدی شمار ترددها و سفرهای نوروزی بودیم اما متاسفانه به طور متوسط روزانه حدود ۴۵ نفر در تصادفات جان باختند که در مجموع ۸۲۱ نفر در تصادفات رانندگی جان خود را از دست دادند؛ آماری که نسبت به سال گذشته کاهشی ۲۲درصدی نشان می‌دهد. به گفته وی در این مدت و در جریان تصادفات جاده‌ای ۱۶ هزار نفر نیز مصدوم شدند.

برپایه آمارها در سال گذشته ۳۱۷ هزار و ۱۲۰ نفر در حوادث رانندگی کشور مصدوم شدند. از این تعداد به گفته «حمیدرضا خانکه» رئیس مرکز تحقیقات سلامت در حوادث و بلایا دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی حدود ۴۴ هزار نفر معلول دائمی می‌شوند.

خطای انسانی متهم ردیف اول

سه عامل خطای انسانی، جاده‌های غیراستاندارد و خودروهای غیرایمن از جمله مهمترین عواملی به‌شمار می‌روند که کارشناسان از آن یاد می‌کنند. اما با این حال به گفته بسیاری از آنان رد پا و سهم انسان در بروز ۹۵ درصد این حوادث وجود دارد. درست است که خطای انسانی نقش اول را در بروز بسیاری از حوادث جاده‌ای دارد اما این مسأله به هیچ وجه از سهم مسئولیت مسئولان کم نمی‌کند. روانه کردن خودروهایی بدون استانداردهای لازم جهانی سهم آنان را در این فاجعه کم نمی‌کند.

جرایم بازدارنده در دستور کار نیست!

دهه هشتاد بود که اجباری شدن استفاده از کمربند ایمنی در دستور کار قرار گرفت، تجربه‌ای موفق که توانست میزان تلفات رانندگی را از حدود ۲۷ هزار نفر به حدود ۱۷ هزار نفر کم کند. اما پس از موارد ایمنی در زمینه‌های دیگر اجباری نشد. در واقع  اقدام موثری برای کاهش این تلفات نه در قوه مقننه و نه در دستگاه‌های اجرایی انجام نشد. آموزش‌های مردمی در رسانه‌ها کنار گذاشته شده و جرایم بازدارنده در دستور کار نیست.

مطالعات و تحقیقات زیادی درباره عوامل موثر در بروز تصادفات رانندگی در ایران و جهان انجام شده است. پژوهش‌هایی که در همه آنها با اعداد متفاوت به عوامل انسانی و فنی در بروز این حوادث اشاره شده است. در این میان نقش رسانه‌ها و وسایل ارتباط جمعی در ایجاد کمپین‌های آگاهی سازی و توجه دادن مردم به این مرگ‌های قابل پیشگیری بسیار مهم است.

کیفیت نامطلوب جاده‌های کشور

طبق استانداردهای جهانی کیفیت جاده‌ای کشورمان از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست و رتبه ایران در بین کشورهای آسیایی در جایگاه ۲۲ و در جهان در رده ۷۷ قرار دارد. به استناد آخرین رتبه‌بندی وبسایت «گلوبال اکونومی» کیفیت راه‌های ایران از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست. چنانچه رتبه ایران در بین کشورهای آسیایی ۲۲ و در جهان ۷۷ است.

در وب‌سایت «سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای» آمده است: در ایران ۴۹۳ هزار و ۲۳۷ کیلومتر راه، شامل آزادراه(۲۷۹۳ کیلومتر)، بزرگراه(۱۹۲۸۲ کیلومتر)، راه اصلی(۲۲۵۱۹۳ کیلومتر) و راه فرعی و روستایی(۲۴۵۹۶۹ کیلومتر) وجود دارد.

بسیاری از رانندگان، وضعیت کیفی راه‌های ایران را مطلوب ارزیابی نمی‌کنند. این که تنها طول مسیرهای جاده‌ای را افزایش دهیم تا آمار و ارقام مربوط به راه‌سازی در کشور افزایش یابد اما به کیفیت آن توجهی نشود، یکی از بزرگ‌ترین مشکلاتی است که وجود دارد.

بدون شک یکی از عناصر کلیدی در کاهش حوادث جاده‌ای، بهبود کیفیت جاده است. طبق اسناد معاونت آموزش، تحقیقات و فناوری وزارت راه و شهرسازی، عامل راه و محیط اطراف ۵۰ درصد و عوامل انسانی و وسایل نقلیه هر یک ۲۵ درصد در ارتقای ایمنی جاده تاثیر دارند.

زیرساخت جاده یعنی رعایت استانداردها در همه بخش‌های زیرساخت شامل آسفالت، اساس، زیراساس، سابگرید و خاکریز از مهم‌ترین عوامل مرتبط با جاده است. علاوه بر این، طراحی هندسی جاده یعنی عرض، شیب و… در بحث ارتقای ایمنی بسیار مهم است. همچنین وجود علائم راهنمایی و رانندگی در جاده، تشخیص، انتخاب، تهیه، جانمایی، نصب، ترسیم و نگهداری علائم و تابلوهای راهنمایی و رانندگی نقش بسزایی در بهبود کیفیت جاده‌ها و کاهش تصادف‌ها دارد زیرا تا حد زیادی از بروز اشتباه‌های انسانی جلوگیری می‌کند.

بیشتر بخوانید: 

اجماع ملی برای کاهش تلفات جاده ای

تصادفات جاده‌ای در نوروز پایانی ندارد

تا امروز ۲۶۲ میلیون تردد بین استانی و شهرستانی ثبت شده است/۴۷۰ نفر در تصادفات جاده ای جان خود را از دست دادند

نقش پررنگ پلیس راهور در جلوگیری از تصادف‌ها

حضور پررنگ «پلیس» در جاده‌ها و جلوگیری از بروز تصادف‌ها بسیار مهم است. متوقف‌ کردن رانندگان عادی با خودروی دارای پلاک و سایر مشخصات قانونی که با سرعت بالا تردد می‌کنند کار بسیار درستی است. این نکته را هم باید در نظر داشت خطر رانندگان شوتی با خودروهای فاقد پلاک بسیار بیشتر از رانندگان عادی است. با وجود این که جمعیت کشور ما کمتر از یک درصد کل جمعیت جهان است اما درصد تلفات جاده‌ای کشور حدود ۲ درصد تلفات جهانی و حدود یک و نیم برابر متوسط جهانی است.

آمارها در دیگر کشورها چگونه است؟

اتحادیه اروپا با بیش از ۴۵۰ میلیون نفر جمعیت، در سال ۲۰۱۸، اعلام کرد برنامه بلندمدتی را دنبال می‌کند که تا سال ۲۰۳۰ شاهد کاهش ۵۰ درصدی سوانح مرگبار در جاده‌های خود باشد و همچنین قرار است این رقم تا سال ۲۰۵۰ میلادی با تحقق برنامه های ایمنی راه اعضای این بلوک، شاهد به صفر رسیدن مرگ و میر جاده‌ای ('Vision Zero') باشند. تمرکز اصلی ابتکارات اتحادیه اروپا در این برنامه بلندمدت، ایمنی جاده و خودرو برای محافظت از سرنشینان خودروهاست، ضمن اینکه در این برنامه‌ها مردم در جاده‌ها و اتوبان‌ها در کشورهای اروپایی باید بتوانند از تحرک پایدار و هوشمند درون و برون شهری برخوردار شوند. طبق گزارش تارنمای BRAKE به طور متوسط در سال های ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۱ روزانه پنج نفر در جاده‌ها در بریتانیا جان خود را از دست داده و ۸۴ نفر به شدت مجروح می شوند. براین اساس، در این مدت هر ۱۶ دقیقه یک نفر در جاده‌های بریتانیا کشته یا به شدت مجروح شده است. بسیاری از کشورهای عضو اتحادیه اروپا کمتر از ۸۰ مرگ و میر جاده ای در هر میلیون نفر در سال دارند، اما آمار تلفات اکثر ایالات آمریکا بیشتر از این رقم است.

راهکار چیست؟

با تمام این تفاسیر اغلب پژوهش‌ها مهمترین فاکتور در تصادفات جاده‌ای را عامل انسانی معرفی می‌کنند. همچنین مسئولیت بخش مهمی از آمار بالای تلفات جاده‌ای به کیفیت راه‌ها، نظارت‌های جاده‌ای، کیفیت خودروها و رسیدگی‌های اورژانسی پس از تصادفات برمی‌گردد؛ مساله‌ای که صدمات و آسیب‌های ناشی از تصادفات جاده‌ای نه تنها تعداد زیادی از مسافران و خانواده‌های آنان را با رنج فقدان و جراحات مواجه می‌کند، بلکه خسارت اقتصادی بزرگی را به کشور وارد می‌کند. حوادثی که ضمن توجه و مسئولیت‌پذیری رانندگان اقدامات هماهنگ نهادها و ارگان‌های مسئول را نیز می‌طلبد.