، در ماه های گذشته، معادله احیا روابط ایران و سودان ، یکی از موضوعاتی بوده که توجهات زیادی را از سوی جریان های سیاسی و رسانه ای غربی به سمت خود جلب کرده است. در این راستا، چند ماه قبل بود که هیاتی از کشور آفریقایی سودان به ایران سفر کرده و در دیدار با مقام‌های ارشد کشورمان، از آمادگی سودان برای احیا روابط با ایران و حتی ارتقا آن به سطح راهبردی خبر دادند.

تنها اندکی بعد شاهد بودیم که جنجال های رسانه ای گسترده ای با محوریت این مساله که ایران درخواست ایجاد و ساخت یک بندر و پایگاه در سواحل سودان(در مجاورت دریای سرخ) را داده و دولت سودان هم با این مساله مخالفت کرده، به پا شد. موضوعی که خبرگزاری های غربی با استناد به آنچه یک مشاور نخست وزیر سودان مطرح کرده بود، آن را مورد اشاره قرار دادند. با این حال، دولت سودان اساسا وجود فرد مذکور را تکذیب کرد و دولت ایران نیز به صراحت اعلام کرد که درخواستی برای احداث پایگاه نظامی در خاک سودان در ازای ارائه کمک های نظامی به این کشور، تسلیم دولت سودان نکرده است.

با این حال، چند وقت قبل بود که شاهد طرح یک جنجال تازه از سوی رسانه های غربی علیه روابط ایران و سودان بودیم. ماجرا از این قرار است که خبرگزاری رویترز مدتی قبل در گزارشی مبسوط به این مساله اشاره کرده که ارتش سودان به نحو گسترده ای به پهپادهای ایرانی مجهز شده و توانسته در جنگ داخلی سودان علیه "نیروهای واکنش سریع" این کشور به فرماندهی ژنرال "حمیدتی" به پیشرفت ها و پیروزیهای قابل توجهی برسد. البته که این قبیل جوسازی ها تا به امروز نیز ادامه داشته اند.

رویترز به این موضوع اشاره کرده که ارتش سودان در ابتدای جنگ داخلی این کشور تا حد زیادی به توان نیروی هوایی سودان برای مقابله با نیروهای واکنش سریع سودان تکیه داشت با این حال، ناکارآمدی این رویکرد خیلی زود ثابت شد. ابن در حالی است که حرکت سودان به سمت استفاده از پهپادهای ایرانی جهت مقابله با نیروهای واکنش سریع سودان، عملا سبب شده تا روند پاکسازی به ویژه مناطق پیرامونی پایتخت سودان از وجود نیروهای واکنش سریع، شدت و سرعت قابل توجهی به خود بگیرد و ارتش این کشور بتواند دست بالا را در برخورد با جریان مخالف با خود در صحنه جنگ داخلی سودان کسب کند.

از این رو، یکی از سوالاتی که ذهن بسیاری از ناظران و تحلیلگران را به خود جلب کرده این است که علت جوسازی‌های گسترده جریان های سیاسی و رسانه ای غربی علیه توسعه روابط ایران و سودان چیست؟ به نظر می‌رسد در پاسخ به این پرسش، می توان به ۳ مولفه عمده و محوری اشاره کرد.

۱. جوسازی در فضای تشدید تنش ها میان ایران و اسرائیل

یکی از محرک های اصلی جوسازی های چند وقت اخیر علیه توسعه روابط ایران و سودان، تلاش جریان‌های نزدیک به رژیم اشغالگر قدس با هدف برسازی یک تصویر خطرناک از ایران در عرصه منطقه ای و بین المللی است. موضوعی که سال هاست صهیونیست ها با تکیه بر آن سعی دارند تا زمینه و بنیان های لازم جهت برخورد و تقابل جامعه بین المللی با ایران را فراهم کنند و در عین حال، زمینه های لازم برای مشروعیت بخشی به اقدامات تروریستی خود علیه کشورمان را نیز فراهم کنند.

توجه داشته باشیم که خبر چند وقت قبل خبرگزاری رویترز علیه کشورمان نیز در بحبوحه دوره زمانی پس از اقدام تروریستی رژیم اشغالگر قدس علیه کنسولگری کشورمان در دمشق منتشر شد و یکی از اهداف مهم آن این بود که از پاسخ و واکنش مشروع ایران به این اقدام تروریستی مشروعیت زدایی کند. از این منظر، یکی از محرک‌های جوسازیهای اخیر علیه ایران و توسعه روابط کشورمان با سودان را بایستی در قالب تحرکات ایران‌هراسانه دشمنان کشورمان در عرصه بین المللی مورد ارزیابی قرار داد.

۲: هراس از توسعه نفوذ ایران در قاره آفریقا

قاره آفریقا در ماه های اخیر آبستن تحولات و حوادث خاص و معناداری بوده است. در این راستا، شاهد وقوع سریالی از کودتاها در منطقه غرب آفریقا بوده ایم که در قالب آن ها کشورهایی نظیر گابن، نیجر، بورکینافاسو و غیره، اوج گیری بازیگرانی را شاهد بوده اند که خواستار خروج بی قید و شرط و فوری نظامیان غربی از کشورهایشان بوده اند. به طور خاص در نیجر، دولت جدید این کشور هشدار داده که هر سریعتر نظامیان فرانسوی و آمریکایی باید خاک این کشور را ترک کنند.

در عین حال، در همین دوره زمانی شاهد بوده ایم که وزن کنشگری مثلا روسیه در معادلات قاره آفریقا افزایش یافته و حتی مقام های روسی به تازگی به صراحت گفته اند که یکی از دلایل و محرک های اصلی تشدید لفاظی‌های رئیس جمهمور فرانسه علیه آن ها در بحبوحه جنگ اوکراین، این مساله است که پاریس سعی دارد تا پالس های هشدارِ معناداری را به روسیه و توسعه نفوذ آن در قاره آفریقا که به قیمت تضعیف حضور سنتی فرانسوی‌ها در این قاره انجام می گیرد، ارسال و مخابره کند.

در این میان، چین نیز سالهاست که توانسته رقبای غربی خود را در قاره آفریقا پشت سر بگذارد و چینی ها سال‌هاست که به شریک تجاری اول قاره آفریقا تبدیل شده اند. چین در عین موفقیت در توسعه مراودات تجاری خود با کشورهای آفریقایی، در حوزه مسائل سیاسی و نظامی نیز پیوندهای قابل توجهی را با آفریقایی ها ایجاد کرده است. حال در این فضا، شاهد هستیم که شماری از کشورهای آفریقایی نظیر اریتره و سودان که از موقعیت راهبردی در قاره آفریقا برخوردار هستند نیز به صراحت از اراده و تمایل خود جهت توسعه روابط با ایران و ارتقا ان به سطح راهبردی خبر داده اند.

معادله ای که زنگ هشدارها را در راهروهای قدرت رقبای منطقه ای و بین المللی ایران به صدا درآورده و آن ها را وادار کرده تا به هر طریق ممکن در مسیر توسعه پیوندها میان ایران و دولت های آفریقایی، ایجاد چالش و مانع کنند و از این رهگذر، منافع راهبردی خود را حراست کنند.

۳: تکمیل معادله تسلط ایران بر آبراه های مهم بین المللی

در نهایت باید گفت که رقبای منطقه ای و بین المللی ایران، توسعه روابط این کشور با بازیگرانی نظیر اریتره و سودان را که از حیث جغرافیایی به آب های مهم بین المللی نظیر دریای سرخ و تنگه باب المندب نزدیک هستند، به مثابه یک تهدید جدی می نگرند. اهمیت این تهدید از نگاه آن ها زمانی برجسته می شود که توجه داشته باشیم ایران به واسطه انصار الله یمن نیز توانسنته کنترل گسترده ای را بر دریای سرخ و تنگه باب المندب کسب کند و کنترل تنگه هرمز توسط ایران هم، کارت های موثری را در دست این کشور جهت مقابله با تهدیدات دشمنان منطقه ای و بین المللی خود به ویژه رزیم اشغالگر قدس قرار داده است.

در این چهارچوب، باید اذعان کرد که تا حد زیادی آبراه های ارتباطی در منطقه غرب آسیا، در وضعیت کنونی به کنترل تهران درآمده اند و این معادله می تواند چالاش های جدی را برای جریان های رقیب با این کشور در محیط بین المللی، در آینده ای نه چندان دور ایجاد کند. به بیان ساده تر، توسعه نفوذ و روابط راهبردی ایران با آن دسته از بازیگران منطقه ای که از موقعیت جغرافیایی استراتژیک در سطح منطقه برخوردار هستند، می تواند بنیان های قدرت و امنیت ملی ایران را چندین مرحله افزایش دهند و چالش های جدی و معناداری را برای جریان‌های رقیب و دشمن با تهران ایجاد کنند.

معادله ای که به وی|ژه در شرایط کنونی و در بحبوحه جنگ غزه، توانسته ضربات راهبردی را به جریان های دشمن با ایران وارد کند و آن ها را به بازنگری در بسیاری از رویکردهایشان وادار کند.