، بحث گسترش اعضای سازمان بریکس یکی از موضوعاتی است که در صورت وقوع، می تواند وزن سیاسی و اقتصادی آن را افزایش دهد. در ماه آگوست 2023 از عربستان سعودی، امارات متحده عربی، جمهوری اسلامی ایران، آرژانتین و اتیوپی دعوت شد که تا به این سازمان بپیوندند. چین، برزیل، روسیه، هند آفریقای جنوبی عضو بریکس هستند. در همین راستا در ماه نوامبر آرژانیتن اعلام کرد این دعوت را قبول نمی کند. در این بین ایران این دعوت را پذیرفت و عربستان سعودی نیز تا امروز در حال ارزیابی برای رد یا پذیرش آن است.

با توجه به جضور چین و هند که از جمله بزرگترین شرکای تجاری عربستان هستند. بنابراین حضورش در بریکس این فرصت را به این کشور می دهد تا شرایط را برای ارتقا مناسباتش فراهم سازد. این کشور به دنبال تنوع بخشی به اقتصاد خود به دور از نفت است و پیوستن به بریکس را راهی برای دسترسی به بازارهای جدید و فرصت‌های سرمایه‌گذاری محسوب می شود. اما در این رابطه فیصل علی ابراهیم، وزیر اقتصاد عربستان، اعلام کرد ریاض هنوز در فرآیند تصمیم گیری برای پیوستن به این بلوک است. این در حالی بود که در ژانویه 2024 تلویزیون دولتی این کشور به طور رسمی اعلام کرد که عربستان به عضویت بریکس درآمد اما این خبر به سرعت از سوی مقامات سعودی تکذیب شد.

دلیل تعلل عربستان به ماهیت روابط خارجی این کشور برمی گردد که این کشور به صورت چندجانبه و دو جانبه با مراکز قدرت و کشورهای بزرگ در روابط است و تصمیم گیری پیرامون ورود به یک سازمان که در آن بلوک شرق عضویت اصلی را دارند، باید با ملاحظه خاصی صورت بگیرد تا به نوعی بر مناسبات ریاض با غرب اثر منفی نداشته باشد.

در این میان آمریکا حتی اکنون پیش از عضویت عربستان در بریکس، با نگرانی خاصی مراودات اقتصادی این کشور با چین را دنبال می کند. چین در یک دهه اخیر تلاش کرده است جای پایی در خاورمیانه برای خود باز کند. سعودی ها نیز از این فرصت برای تنوع بخشیدن به روابط خود با دنیا استفاده کرده اند. همکاری ریاض و پکن تا جایی پیش رفته است که چینی ها نقش میانجی را بین ایران و عربستان برای ازسرگیری روابط دیپلماتیک ایفا کرد. بنابراین جلوگیری از بروز تنش‌های ژئوپلیتیکی بین آمریکا و چین و روسیه در خاورمیانه، برای عربستان مهم است.

ناظرین معتقدند عقب‌نشینی آمریکا از منطقه انگیزه‌ای بیشتر را به کشورهای خلیج فارس برای تنوع بخشیدن به روابط خود در سیاست خارجی بخشیده است. این احساس وجود دارد که با توجه به اینکه غرب دیگر این متحدان را در اولویت خود قرار نمی‌دهد، تنوع روابط و پیگیری قطب‌ها، بلوک‌ها و مدارهای اضافی به یک ضرورت وجودی سیاسی و اقتصادی تبدیل شده است.

براین اساس حضور در بریکس منافع اقتصادی ای برای عربستان دارد اما پیامدهای سیاسی ای هم خواهد داشت. در صورتی که این سازمان از توان اقتصادی خود برای اثرگذاری در بعد سیاسی استفاده کند، هر تصمیمش به پای ریاض نیز نوشته می شود و پادشاهی سعودی به هیچ وجه نمیخواهد روابطش را با غرب خدشه دار سازد.

هدف عربستان حفظ فاصله برابر با همه قدرت‌های بزرگ است و در حال حاضر نمی‌خواهد سیگنال‌هایی ارسال کند که ممکن است اشتباه تعبیر شود. نکته مهم اینکه بخشی از قدرت سیاسی، اقتصادی و نظامی عربستان به واسطه همسویی هایش را غرب است. این کشور حتی تلاش میکند از برگ «عادی سازی روابط با اسرائیل» نیز به نفع خود در جهت توسه توامندی های هسته ای استفاده کند.

اگرچه نزدیک به 90 درصد افکار عمومی داخل عربستان خواهان حمایت از آرمان فلسطین هستند و تمایلی به شناسایی رژیم صهیونیستی ندارند، اما درخواست اسرائیلی ها برای عادی سازی از دید مقامات سعودی یک فرصت بی نظیر برای کسب امتیاز از غرب است. در چنین فضایی ورود به سازمانی که کفه شرقی آن سنگین تر است، به نفع منافع عربستان نیست.

اما از طرفی این مسئله مطرح است پیوستن عربستان سعودی به گروه بریکس موجب پیروی سایر کشورهای حوزه خلیج فارس به ویژه امارات متحده عربی از آن می‌شود. در این شرایط عرصه بر نقش آفرینی آمریکا تنگ خواهد آمد.

لازم به ذکر است بریکس نام اتحادیه‌ای فرا قاره‌ای است که فعالیت خود را در سال ۲۰۰۹ میلادی با عضویت چهار کشور برزیل، روسیه، چین و هند آغاز کرد. یک سال پس از آن نیز آفریقای جنوبی به جمع این کشور‌ها پیوست. بریکس از کنار هم گذاشتن حرف اول نام این پنج کشور در زبان انگلیسی تشکیل شده است. این گروه که در ابتدا بریک نام داشت پس از پیوستن آفریقای جنوبی، به بریکس تغییر نام یافت. این پنج کشور‌، همگی جزو کشور‌های در حال توسعه یا اقتصاد‌های در حال ظهور هستند. در حال حاضر جمهوری اسلامی ایران نیز به عضویت آن درآمده است و علی باقری کنی، سرپرست وزارت خارجه دولت سیزدهم، چندی قبل در نشست بریکس در روسیه حضور یافت.