، ضیافت شام اهالی فرهنگ و نشر و قلم با سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با حضور چهره‌هایی از اهل فرهنگ، چهارشنبه سی‌ام آبان همزمان با آخرین روز هفته کتاب در هتل انقلاب تهران برگزار شد.

عبدالحسین کلانتری، معاون فرهنگی ارشاد در این نشست در سخنانی گفت: در مدت کوتاه حضورم در معاونت فرهنگی، با مشکلاتی که وجود دارد، اشنا شدیم. اگر با کمک هم صورت‌بندی دقیقی انجام دهیم، با استعدادها و ظرفیت‌ها و توانمندی‌هایی که در کشور وجود دارد با گفت‌وگو، بحث، اتکا به گذشتگان و تجارب گذشته می‌توانیم این مسایل را حل کنیم.

او ادامه داد: کتاب نیاز امروز جامعه ماست. تمدنی که از آن استفاده می‌کنیم، ثمره کتاب است. هر چه کتاب را تکریم کنیم، تمدن بشری را نکریم کرده‌ایم. کتاب حلقه گمشده امروز و فردای ماست، کتاب فرصتی است برای همدلی و گفت‌وگو؛ با خواندن کتاب، افق مخاطبان با نویسنده هم راستا و هماهنگ می‌شود.

او در پایان گفت: کتاب حلقه گمشده جامعه ماست باید به آن برگردیم، آن را احیا کنیم.

ابراهیم کریمی، رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران نیز در سخنانی درباره مهمترین مطالبات اتحادیه ناشران گفت: قطعیت بخشیدن به معافیت مالیاتی ناشران و کتابفروشان مساله‌ای جدی است. در این زمینه وحدت رویه در حوزه‌های مختلف مالیاتی وجود ندارد.

او ادامه داد: ارتقای نقش اتحادیه به عنوان مهمترین نهاد قانونی و صنفی دیگر خواسته ماست. منطق عرصه فرهنگ، گفت وگو و استدلال است. در حال حاضر عرصه کتاب سخت مورد تهدید و اسیب سودجویان بی‌فرهنگ قرار گرفته است. کتاب‌های قاچاق، کپی کاری، بدلی و ... با تخفیف‌های بی‌رویه به عنوان معضلی برای این حوزه شناخته شده است. 

کریمی گفت: سهمیه ارزی کاغذ برای  سال ۱۴۰۱ تاکنون در عمل محقق نشده است. استدعا دارم به جد این موضوع را پیگیری کرده تا موجب کمک به ناشران شود. فراهم ساختن اختصاص تسهیلات بانکی با نرخ عادلانه نیز از دیگر خواسته‌های ما است. و بالاخره شفافیت در خرید کتاب برای کتابخانه‌ها و شفافیت در عرصه حمایتی برای ناشران و کتابفروشان.

فریدون عموزاده خلیلی رییس انجمن نویسندگان کودک و نوجوان نیز از جمله سخنرانان این نشست بود که در سخنانی گفت: من امروز روی سخنم با سه شخصیت سیدعباس صالحی است! اول سید عباس صالحی به عنوان فردی متعهد به اخلاق و یک شهروند اهل فرهنگ که همیشه سعی کرده ارتباط خود را با اهل فرهنگ حفظ کند.

وی ادامه داد: نفر دوم، سیدعباس صالحی وزیر ارشاد است. من به عنوان یکی از نویسندگان که در نهاد غیردولتی کار می‌کند، از صالحی می‌خواهم همچون گذشته که تلاشش سهیم کردن نهادهای غیردولتی در فرهنگ بوده، این رویه را تقویت کند. اگر تجربه قبلی‌اش موفق بوده پس باید ادامه پیدا کند.

عموزاده‌خلیلی اضافه کرد: مشکلات اهالی قلم که هرازگاهی تلاش می‌شد مرتفع شود، هنوز پایدار است، اهالی قلم هنوز به عنوان صنف پذیرفته نمی‌شوند.

وی ادامه داد: روی سخن دیگرم، با سیدعباس صالحی به عنوان شخصیت ارشد نظام است. آقای صالحی من نگران وضعیت جامعه و بچه‌ها هستم‌. اینکه در فاصله زمانی کوتاهی چند دانش‌آموز خودکشی می‌کنند، چیزی نیست که به آسانی از آن بگذریم. آیا تحلیلی کردیم که چرا فرهنگ ما و کتاب نتوانسته هیچ تاثیری بگذارد؟ درهای مدرسه ما بر کتاب بسته است.

او ادامه داد: درکشور ما روزی نهادی پایه‌گذاری شد، به نام کانون پرورش فکری که در تعریفش از نهاد غیررسمی برای پرورش خلاقیت نام برده شده است. ما این نهاد را رسمی کرده و زیر نظر آموزش و پرورش بردیم و عملا ان را بی مصرف کرده‌ایم. کانون، انجمن‌های نویسندگان و تشکل‌های فرهنگی، می‌توانند به کودکان این سرزمین کمک کنند که از ادبیات و هنر استفاده بیشتری داشته باشند.

در ادامه این نشست، علی‌محمد مودب، شاعر نیز در سخنانی گفت: اهمیت و حرمت شعر در صورتی حفظ می‌شود که حرمت شاعر حفظ شود اما آموزش رسمی، شعر به‌عنوان چشمه زاینده فرهنگ ایران را به رسمیت نمی‌شناسد. ایده داریم که ادبیات خلاق، وارد نظام آموزشی و دانشگاه‌ها شود.

وی ادامه داد: شعر امروز از فضای مجازی تاثیر گرفته است و شاعر به دنبال این است که شعر چه میزان در فضای مجازی لایک می‌گیرد. شعر در حوزه ترویج و تولید، در فضای مجازی به شدت آسیب دیده است.

محسن پرویز که تجربه حضور در معاونت فرهنگی وزارت ارشاد را نیز دارد، در سخنانی با اشاره به چند نکته گفت: تلاش کنیم حوزه داستان تقویت شود. توقع ما این است که در این حوزه قوی‌تر از گذشته عمل کنیم. نیاز داریم استعدادها را شناسایی کنیم و فضاها را برایشان باز کنیم.

این نویسنده ادامه داد: نکته‌ای که می‌خواهم بگویم به‌عنوان کسی که ۴۲ سال از فعالیتم در عرضه فرهنگ می‌گذرد، این است که متأسفانه همه با وجود اینکه اعتقاد راسخ داریم مسئله فرهنگ مسئله اصلی و اساسی است، اما فعالیت‌های اقتصادی و پیوست فرهنگی به درستی مشخص نیست. پرداختن به این حوزه در سطح کلان، مسئله حاشیه‌ای بوده است. مسائل اقتصادی، وقت و سرمایه نیروی انسانی نیز ازجمله نکات مهم است که از سوی دولت‌ها و بخش خصوصی مطرح می‌شود.

وی همچنین به مبحث «مدیریت فرهنگی» اشاره کرد و گفت: سال ۱۳۸۶ وقتی می‌خواستیم براساس قانون برنامه چهارم، یارانه کاغذ را به سمت مصرف‌کننده ببریم، گروهی از دست‌اندرکاران نشر دفاع می‌کردند و کسانی هم بودند که می‌گفتند اگر یارانه را بردارید، قیمت کاغذ ۱۰ برابر می‌شود؛ مانع تراشی می‌کردند.

وی افزود: با تکیه به پژوهش‌های انجام‌شده، یارانه کاغذ را جابه‌جا کردیم، قیمت کاغذ سال اول ۲۰ درصد و معادل تورم کلی کشور بود، اینکه کمتر یا بالاتر از تورم شد، اتفاق ویژه‌ای نیفتاد؛ زیرا پژوهش درست، پشتوانه این کار بود. اکنون نیز می‌توان بعد از بررسی علمی و دقیق برخی از برنامه‌ها را اجرا کنیم.

سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اخرین سخنران این ضیافت بود. وی در سخنانی با اشاره به اینکه این محفل، محل انس و دوستی است، گفت: اقای عموزاده خلیلی از ۳ عباس صالحی نام برد؛ من همان یک سیدعباس صالحی هستم، بودم و خواهم بود. مسئولیت‌هایم افزایش پیدا کرده اما امیدوارم خداوند یاری کند که شرمنده خدا و خلق او نشوم. شما کمک کنید و به عنوان کسانی که بازوان کار هستید همیاری کنید تا گامی را به پیش برداریم.

وی با اشاره به تلاش‌های دولت شهید رئیسی از دست‌اندرکاران این دولت در عرصه فرهنگ قدردانی کرد. 

صالحی سپس در سخنانی گفت: ما امروز نیازمند همدلی بسیار حداکثری هستیم. در فضای کلی جامعه و در محیط خودمان و فرهنگ مکتوب احتیاج به همدلی حداکثری داریم، اختلاف، دعوا و نزاع در شرایط فعلی انقلاب و کشور غلط است. تلاش کنیم همدلی را حداکثری کنیم و دلها را صاف تر کنیم، کشور به این نیاز دارد. ابر مسئله‌هایی در حوزه  اقتصاد، فرهنگ و اجتماع داریم که حل آن ها از عهده یک جناح برنمی‌آید و همه باید دست به دست هم دهیم. این کنار هم قرار گرفتن می‌تواند به کشور در شرایط خاص کمک کند. 

وی ادامه داد: مورد دوم، همگرایی در حوزه مشترکات است. مشترکات کم نیست و همگرایی درباره اشتراکات قابل تحقق است. اصل سوم گفت‌وگو بر مبنای منطق و ادب در حوزه اختلافات و موضوعات عام و فرهنگ به صورت خاص است. همدلی حداکثری، همگرایی مشترک و گفت‌وگو بر مبنای منطق باید در دستور کار قرار گیرد.

صالحی گفت: راجع به صنف و صنوف باید بگویم که معتقدم، صنوف، میانجی حمکرانی و مردم هستند و اگر نهاد صنفی را تضعیف کنیم، اشتباه است. باید توجه کنیم ما هیچ وقت مرز میان حکمرانی بر توده و حکمرانی توده را نمی‌دانیم‌. باید نهادهای میانجی و صنوف خط اتصال مردم و حکمرانی باشند. باورم این است که باید سعی کنیم به صنوف تشکیل شده برسیم. حتما صنوف می‌توانند به ما کمک کنند. به عنوان نهادهای صنفی میانجی مشارکت‌ کنند، در سیاست گذاری در قدرت عمل در حوزه اجرا با تمام وجود باور داشته و دارم که وزارت فرهنگ وظیفه‌اش نمایشگاه‌داری نیست. ما وقتی خود را درگیر کارهای ریز می‌کنیم، از کارهای حکمرانی غافل می‌شویم.

او ادامه داد: در حکمرانی لازم نیست در همه مسیر مانند پلیس حضور داشته باشیم، بلکه نقطه اصلی، این است که در پیچ‌ها حاضر باشیم و در آنجا حکمرانی کرد نه اینکه  قدم به‌قدم پلیس در طول مسیر پلیس بگذاریم!

او با بیان اینکه ممکن است کسی این سخنان را رها کردن حکمرانی فرهنگی تعبیر کند اما اینطور نیست، گفت: اگر از مبدأ تا مقصد حکمرانی کنید، ممکن است همه چیز یک‌جا از دست برود و دیگر حکمرانی فرهنگی وجود نداشته باشد. اگر تصدی‌گری، تسهیل‌گری و تنظیم‌گری هر سه را به صورت یک‌جا داشته باشید، همه چیز را از دست می‌دهید. حکمرانی در شکل کلان نیازمند این است که بدانید  کجای کار را سفت بگیرید و کجا منعطف باشید.

او با بیان اینکه نگاهش به صنف، نگاه مشارکت‌کننده، تقویت صنوف و تشکیل صنوف فراگیر است، اظهار کرد: در دوره قبل تلاش کردیم مسیر تشکیل اتحادیه کلان در حوزه فرهنگ و هنر  را طی کنیم. صنوف می‌توانند بخش اعظم امور را انجام دهند، البته بخش‌هایی در حوزه حکمرانی فرهنگی وجود دارد که جای عقب‌نشینی نیست. طبیعی است سازوکارها باید به گونه‌ای پیش برود که صنوف به صورت طبیعی و نه گلخانه‌ای حرکت کنند و جلو بیایند.

سیدعباس صالحی با بیان اینکه می‌خواهند این حس به وجود باید که وزارت ارشاد تسهیل‌گر است، گفت: در مجموعه نشر، فضای اهل قلم، فضای سختی است و بخش قابل توجهی نمی‌توانند از این فضا ارتزاق کنند. این شرایط پیش آمده و اهتمام بیشتری در این زمینه خواهیم داشت، ایده‌هایی هم داریم. 

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به تشکیل شورای هم‌افزایی برای ایجاد وحدت رویه برای امور فرهنگی در وزارتخانه‌های فرهنگی گفت:  اگر پیوست‌ها و اتصالات فرهنگ، همین مسیر را طی کند که تاکنون رفته، اتفاقی نخواهد افتاد. به درستی در سخنان اهالی قلم و نشر اشاره شد که بخشی از ناکامی‌های ما در توسعه اقتصادی، نبود پیوست فرهنگی و اجتماعی منسجم است‌.

سیدعباس صالحی سپس به موضوع ممیزی پرداخت و با تأکید بر اینکه مادامی که قانون در کشور داریم، باید مورد احترام و انطباق باشد، گفت:  قانون بد، بهتر از بی‌قانونی است زیرا در بی‌قانونی اختلاف اجتماعی پدید می‌آید. به این موضوع معتقدم و آن را قبول دارم اما اینکه از ۴۰ سال قبل به یک روش کار کردیم و الان آن روش وحی منزل است را نمی‌فهمم. 

او ادامه داد: در طول این سال‌ها تغییرات اجتماعی داشتیم و اینکه اصرار داشته باشیم که باید با همین روش کارمان را ادامه دهیم، را نمی‌فهمم. حتما باید به تناسب تغییرات اجتماعی و فناورانه، روش‌هایمان تغییر پیدا کند. طبیعتاً در اینجا قانون داریم و خط قرمزهایی وجود دارد اما به تناسب تغییرات اجتماعی، می‌توان برای اصلاح قانون تلاش کرد.

او با بیان اینکه «من، سیدعباس صالحی بنا بر نظر شخص خودم حق ندارم ریل را عوض کنم»، ادامه داد: قطعا در این مسیر باید پژوهش انجام شود. نباید اینگونه باشد که قانون دهه ۸۰ وحی منزل باشد و تصور کنیم که تغییر یک «و» به ویرگول، به ارکان جمهوری اسلامی صدمه وارد می‌کند. به همین دلیل است که مجموعه‌های قانون‌گذار بر قوانین اصلاحیه می‌زنند، اما  چرا در همه این سال‌ها ممیزی و قانون کتاب حتی یک واو هم تغییر نکرده درحالی که تحولات اجتماعی بسیاری داشتیم؟ ما همچنان داریم در فضای ۳۰ سال قبل حرکت می‌کنیم درحالیکه باید تلاش کنیم و «اصلاحیه قانونی» از الزامات ماست. 

وزیر فرهنگ همچنین به موضوع برخورد سلیقه‌ای در ممیزی اشاره کرد و گفت: دوستان اصل احتیاط را خط قرمزها بدانند و در احتیاط در سایر موارد، کنار برود. باید اصل اول حقوق شهروندی، حقوق ناشر باشد و حق نداریم حقوق شهروندی را نادیده بگیرم.

سیدعباس  صالحی در پایان تأکید کرد: «حکمرانی فرهنگی بله؛ اما سلیقه‌سازی فرهنگی خیر». سلیقه شخصی و نگاه از بالا به پایین، کار را سخت‌تر  می‌کند.

مریم جدلی، مدیرعامل انجمن فرهنگی و هنری زنان ناشر، سعید جلالی، رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان آذربایجان شرقی، فاطمه راکعی، محمدرضا توکل صدیق پیشکسوت حوزه نشر، میثم نیلی مدیرعامل مجمع ناشران انقلاب نیز از دیگر سخنرانان مراسم بودند.