، متاسفانه افزایش ابتلا به تب دنگی در ایران و سایر کشورها به خصوص کشورهای گرمسیری و حاشیه خلیج فارس، ضرورت افزایش آگاهی عمومی درباره علایم این بیماری را افزایش داده است زیرا هر نوع گزیدگی می تواند توسط پشه‌های آئدس که عامل این بیماری هستند، صورت گرفته باشد.

تب دنگی به انگلیسی (dengue fever) یک بیماری منتقله از طریق پشه است که در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری جهان رخ می‌دهد. تب خفیف دنگی باعث تب بالا و علائمی شبیه آنفولانزا می‌شود. شکل شدید تب دنگی که تب خونریزی دهنده دنگی نیز نامیده می‌شود، می‌تواند باعث خونریزی جدی، افت ناگهانی فشار خون (شوک) و حتی مرگ شود.

سالانه میلیون‌ها مورد عفونت دنگی در سراسر جهان رخ می‌دهد. تب دنگی بیشتر در جنوب شرقی آسیا، جزایر غربی اقیانوس آرام، آمریکای لاتین و آفریقا شایع است. اما این بیماری به مناطق جدید از جمله شیوع محلی در اروپا و بخش‌های جنوبی ایالات متحده در حال گسترش است.

محققان در حال کار بر روی واکسن تب دنگی هستند. در حال حاضر، در مناطقی که تب دنگی شایع است، بهترین راه برای جلوگیری از عفونت، اجتناب از گزیده شدن توسط پشه و انجام اقداماتی برای کاهش جمعیت پشه است. در ادامه این بخش از سلامت نمناک، علائم تب دنگی و راه‌های مراقبت و درمان تب دنگی را شرح داده ایم.

تب دنگی یک بیماری ویروسی است که توسط پشه هایی به نام آئدس منتقل می‌شود. این ویروس، چهار نوع ویروس دنگی را شامل می‌شود که هر کدام می‌توانند علت ابتلا به تب دنگی شوند.

افزایش ابتلا به تب دنگی معمولاً در مناطق گرمسیری اتفاق می‌افتد، زیرا پشه های ناقل آن در این مناطق به راحتی می‌توانند رشد و تکثیر کنند. همچنین، باران‌های زیاد و تجمع آب در ظروف و اشیاء مختلف می‌تواند محیط مناسبی برای تکثیر این گونه از پشه ها فراهم کند.

انسان ممکن است از طریق نیش پشه‌های حامل ویروس دنگی به این بیماری مبتلا شود. وقتی یک پشه حامل ویروس دنگی انسانی را نیش میزند، ویروس وارد سیستم خونی او می‌شود و عفونت را آغاز می‌کند.

درمان تب دنگی به تسکین علائم آن، نظیر تب، درد عضلانی، سردرد، و استفاده از آب و الکترولیت‌ها برای جبران از دست دادن مایعات بدن تأکید دارد. در صورت بروز عوارض جدی، مانند خونریزی گوارشی، به مداخله فوری پزشکی نیاز است.

برای پیشگیری از تب دنگی، مهم است که از در معرض نیش پشه‌ها بودن در مناطق خطرناک پرهیز کرده و از روش‌های حفاظت شخصی نظیر استفاده از اسپری ضد پشه، پوشیدن لباس‌های مناسب، و استفاده از پنجره‌ها و درها با توری استفاده کرد. همچنین، برنامه‌های کنترل پشه‌ها و حذف محل‌های آب راکد نقش مؤثری در کاهش ابتلا به تب دنگی دارند.

عوامل ابتلا به تب دنگی

۱. پشه‌های حامل ویروس: پشه‌های انواع مختلف از جمله پشه‌های آئدس به عنوان پشه‌های حامل و منتقل ویروس دنگی شناخته شده‌اند. وقتی یک پشه حامل ویروس دنگی، یک فرد را نیش می‌زند، ویروس به بدن فرد منتقل می‌شود.

۲. محل زندگی و شرایط محلی: شانس ابتلا به تب دنگی در مناطق با شرایط زندگی مساعد برای پشه‌ها از جمله رطوبت بالا، آب های راکد، نامناسب بودن سیستم آب و فاضلاب و نبود پوشش ضد پشه افزایش میابد.

۳. فاکتورهای فردی: عوامل فردی نظیر سابقه ابتلا به تب دنگی، سابقه سفر به مناطق با ریسک بالای تب دنگی، وضعیت سلامت عمومی فرد، سن، جنس، وضعیت ایمنی و ...

۴. محافظت شخصی: استفاده از روش‌های محافظتی نظیر استفاده از اسپری ضد پشه، پوشیدن لباس‌های مناسب، استفاده از توری برای پنجره و درها

ابتلا به تب دنگی به عوامل چندگانه بستگی دارد که شامل پشه‌های حامل و محل زندگی، فاکتورهای فردی و محافظت شخصی است. آگاهی از این عوامل و اقدامات پیشگیرانه موثر می‌تواند کمک کننده در کاهش خطر ابتلا به تب دنگی باشد.

مکانیسم‌های بروز و تاثیرات در بدن

ویروس دنگی از طریق نیش پشه‌های موش‌های پراکنده‌کننده به بدن انسان منتقل می‌شود. پس از ورود به بدن، ویروس به سرعت به سیستم گردش خون وارد شده و باعث عفونت در بدن می‌شود.

ویروس دنگی به طور مستقیم بر سیستم ایمنی بدن تاثیر می‌گذارد. این ویروس با فعال‌سازی سیستم ایمنی، باعث تولید سیتوکین‌های التهابی می‌شود که به عوارض متنوعی از جمله تب، درد عضلانی و استخوانی، لرزش، و علایم عصبی منجر می‌شوند.

ویروس دنگی باعث شکست خونریزی و آسیب رگ‌ها می‌شود. این واکنش منجر به اختلال در کلکسیون پلاکت‌ها و کاهش تعداد آنها در خون می‌شود که می‌تواند منجر به خونریزی‌ در دستگاه گوارش، دستگاه ادراری تناسلی و سایر ارگان ها شود.

تب دنگی می‌تواند به صورت مستقیم بر سیستم عصبی تأثیر بگذارد و علائمی از جمله سردرد، اختلال در دید، عصبی شدن و کاهش آگاهی را ایجاد کند که ممکن است وضعیت بیمار را تشدید کند.

ابتلا به تب دنگی باعث علائمی نظیر تب، درد عضلانی، سردرد و خستگی می‌شود و در موارد شدیدتر ممکن است به عوارض خطرناک منجر شود. به منظور تشخیص صحیح و به موقع تب دنگی، شناخت نشانه‌ها و علائم آن از اهمیت بسزایی برخوردار است.

نشانه تب دنگی شدید و خطرناک

تب دنگی معمولاً با علائم اولیه‌ای نظیر تب بالای ۴۰ درجه سانتی گراد چند روزه ای است که با دو یا بیشتر از نشانه های دیگری مانند تهوع و استفراغ، راش های پوستی، سردرد، درد پشت چشم، بدن درد و درد عضلانی، درد مفاصل، یا کاهش گلبول سفید یا تست تورنیکه مثبت همراه می شود. این علائم معمولاً در طول ۲ تا ۷ روز پس از ابتلا به ویروس دنگی ظاهر می‌شوند.

در صورت پیشرفت بیماری، علائم شدیدتری نظیر خونریزی از لثه یا بینی، گسترش راش های پوستی، تنگی نفس در اثر پلورال افیوژن، درد شدید شکم و استفراغ پایدار ممکن است ظاهر شود. این علائم نشان دهنده وضعیت جدی‌تر بیماری و نیاز به مراقبت پزشکی فوری است.

دنگی شدید زمانی اتفاق می‌افتد که رگ‌های خونی شما آسیب دیده و نشت می‌کنند و تعداد سلول‌های تشکیل دهنده لخته (پلاکت ها) در جریان خون شما کاهش می‌یابد. این می‌تواند منجر به شوک، خونریزی داخلی، نارسایی اندام‌ها و حتی مرگ شود.

علائم هشدار دهنده تب شدید دنگی که یک وضعیت اورژانسی تهدید کننده زندگی است، می‌تواند به سرعت ایجاد شود. علائم هشداردهنده معمولاً یک یا دو روز اول پس از از بین رفتن تب شما شروع می‌شود و ممکن است شامل موارد زیر باشد:

معده درد شدید

استفراغ مداوم

خونریزی از لثه یا بینی

وجود خون در ادرار، مدفوع یا استفراغ

خونریزی زیر پوست، که ممکن است شبیه کبودی باشد

تنفس دشوار یا سریع

خستگی

تحریک پذیری یا بی قراری

علل تب دنگی

تب دنگی توسط یکی از چهار نوع ویروس دنگی ایجاد می‌شود. شما نمی‌توانید تب دنگی را از قرار گرفتن در اطراف یک فرد مبتلا دریافت کنید، در عوض، تب دنگی از طریق نیش پشه منتشر می‌شود.

دو نوع پشه که اغلب ویروس‌های دنگی را منتشر می‌کنند، هم در داخل و هم در اطراف اقامتگاه‌های انسانی رایج هستند. هنگامی که پشه فردی را که به ویروس دنگی آلوده شده است نیش می‌زند، ویروس وارد پشه می‌شود. سپس وقتی پشه آلوده فرد دیگری را نیش می‌زند، ویروس وارد جریان خون آن فرد شده و باعث عفونت می‌شود.

پس از بهبودی از تب دنگی، نسبت به نوع ویروسی که شما را آلوده کرده است مصونیت طولانی‌مدتی دارید -، اما در برابر سه نوع دیگر ویروس تب دنگی نه. این بدان معنی است که می‌توانید در آینده دوباره توسط یکی از سه نوع ویروس دیگر آلوده شوید. اگر برای بار دوم، سوم یا چهارم به تب دنگی مبتلا شوید، خطر ابتلا به تب دنگی شدید افزایش می‌یابد

عوارض تب دنگی

تب دنگی شدید می‌تواند باعث خونریزی داخلی و آسیب اندام شود. فشار خون می‌تواند به سطوح خطرناک کاهش یابد و باعث شوک فرد مبتلا شود بطوریکه در برخی موارد، تب دنگی شدید می‌تواند منجر به مرگ شود.

زنانی که در دوران بارداری به تب دنگی مبتلا می‌شوند، ممکن است بتوانند ویروس را در هنگام زایمان به جنین منتقل کنند. علاوه بر این، نوزادان زنانی که در دوران بارداری تب دنگی می‌گیرند، در معرض خطر زایمان زودرس، وزن کم هنگام تولد یا عوارض دیگر این چنینی هستند.

درمان تب دنگی

طبق گزارشات هیچ درمان خاصی برای تب دنگی وجود ندارد و شما باید مراقبت‌های ویژه را که در ادامه لیست شده اند، رعایت کنید:

در دوران نقاهت از تب دنگی، مایعات فراوان بنوشید.

در صورت داشتن هر یک از علائم و نشانه‌های کم آبی بدن فوراً با پزشک خود تماس بگیرید:

کاهش ادرار

اشک کم یا بدون اشک شدن چشمان

خشکی شدید دهان یا لب

بی حالی یا گیجی

سرما یا گرمای شدید اعضای بدن

این نکته را در نظر داشته باشید که این بیماری ویروسی درمان اختصاصی ندارد و اقدامات لازم برای مدیریت آن شامل حفظ وضعیت هیدراتاسیون، کنترل تب، استفاده از داروهای ضد دردها و ضد التهابات، و در صورت لزوم، سایر مراقبت های پزشکی است.

تب دنگی در گروه‌های خاص مانند کودکان، زنان باردار، و افراد با بیماری‌های مزمن، ممکن است به صورت شدیدتری ظاهر شود.

برای درمان تب دنگی چه دارویی مصرف کنیم؟

داروی بدون نسخه (OTC) استامینوفن (تیلنول، سایرین) می‌تواند به کاهش درد و تب عضلانی کمک کند. اما اگر تب دنگی دارید، باید از مصرف سایر مسکن‌های OTC، از جمله آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن سدیم (Aleve) اجتناب کنید. این مسکن‌ها می‌توانند خطر عوارض خونریزی تب دنگی را افزایش دهند.

این بیماری ویروسی درمان اختصاصی ندارد و اقدامات لازم برای مدیریت آن شامل حفظ وضعیت هیدراتاسیون، کنترل تب، استفاده از داروهای ضد دردها و ضد التهابات، و در صورت لزوم، سایر مراقبت های پزشکی است.

تب دنگی در گروه‌های خاص مانند کودکان، زنان باردار، و افراد با بیماری‌های مزمن، ممکن است به صورت شدیدتری ظاهر شود.

کودکان از بین گروه‌های خاصی هستند که ممکن است به تب دنگی شدید حساس باشند. علت اصلی این حساسیت، سیستم ایمنی ناتوان و ضعف آنان در مقابل ویروس دنگی است. بنابراین، کودکان با تب دنگی شدید باید تحت نظر پزشک قرار گیرند و در صورت لزوم، بستری شوند.

زنان باردار نیز به عنوان یک گروه خاص، در معرض خطر تب دنگی شدید قرار دارند. تب دنگی در دوران باردار ممکن است به مشکلات جدی برای مادر و جنین منجر شود. بنابراین، زنان باردار باید از نحوه پیشگیری و مدیریت تب دنگی آگاه باشند و با پزشک خود مشورت کنند.

افرادی که دارای بیماری‌های مزمن مانند دیابت، فشار خون بالا، یا بیماری‌های قلبی هستند، نیز در معرض خطر تب دنگی شدید قرار دارند. این افراد به دلیل سیستم ایمنی ضعیف‌تر، قابلیت مقابله با ویروس دنگی را کمتر دارند. بنابراین، مدیریت مناسب تب دنگی و پیشگیری از عوارض جدی در این افراد بسیار حائز اهمیت است.