، حسین سیمایی صراف وزیر پیشنهادی علوم، تحقیقات و فناوری دولت چهاردهم در دفاع از برنامه‌های خود در مجلس شورای اسلامی، گفت: سخنان خود را به قدرشناسی آغاز می‌کنم. قدرشناس همه ادوار آموزش و عالی در گذشته هستم و امیدوارم میراث‌دار امینی برای خدمات آنها باشم.

وی‌افزود: قدردان صبر و حوصله نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی هستم. مردم عزیز ایران نمایندگان شما با جدیت پیگیر مسائل کشور و حوزه انتخابیه خود هستند.

وزیر پیشنهادی وزیر علوم تحقیقات و فناوری تاکید کرد: نمایندگان محترم چالش‌های آموزش عالی را شناسایی کرده‌اند و خوشبختانه بسترهای قانونی و حقوقی مناسبی برای برخی از این چالش‌ها طراحی کردند. همچنین قانون برنامه هفتم منابع و راهکارهای مناسبی را برای رشد و بالندگی دانشگاه‌ها فراهم کرده است.

وی‌ادامه داد: قانون جهش تولید دانش بنیان به خصوص مواد یازدهم و سیزدهم برنامه مالی خوبی را در اختیار می‌گذارد. همین‌طور قانون جهش تولید مسکن که راهکارهای مناسبی برای تبیین دانشگاهیان فراهم کرده است که البته در اجرا با برخی ابهامات برخورد کرده که اگر نتوانیم آن تأثیر حقوقی این ابهامات را برطرف کنیم، حتماً از مجلس شورای اسلامی استفسار خواهیم کرد که نقض غرض نشود.

سیمایی صراف با اشاره بودجه مناسبی که برای بخش مربوطه خود در نظر گرفته شده است، بیان کرد: مجلس شورای اسلامی برای بخش فرهنگی برای اولین بار بودجه خوبی را در نظر گرفته و برای اولین بار این بودجه را به ذی‌نفعان اختصاص داده که گامی مهم است.

وی خطاب به نمایندگان مجلس گفت: نمایندگان محترم! من مفتخرم که فرزند نهاد علم هستم، خوشه چینی از آموزش‌های پربرکت اساتید علوم انسانی در دانشگاه‌های برتر کشور و حوزه‌های علمیه و در محضر بزرگان حقوق، حکمت، فلسفه، تفسیر، منطق و اصول انجام دادم که کماکان در تحقیق و تدریس بر سر سفره علم و دانش ایشان بهره مند هستم.

وزیر پیشنهادی علوم تحقیقات و فناوری با اشاره به موضوع مسئولیت اجتماعی، بیان کرد: بنده در تمام کمیسیون‌ها عرض کردم، گفتمان این دوره آموزش عالی انتخاب مسئولیت اجتماعی است و در چهار سال آینده، پژوهشگاه‌ها و دانشگاه‌ها بیش از هر زمان دیگر مسئولیت اجتماعی خود را بر عهده خواهند گرفت.

وی افزود: دانشگاه‌ها معطوف به مسائل جامعه بوده و نسبت به نیازها و مسائل کشور و مسائل فرهنگی و اجتماعی بی‌توجه، بی تعهد و بی‌طرف نخواهند بود و این وظیفه مسئولیت اجتماعی و مؤلفه‌های مسئولیت اجتماعی است.

سیمایی صراف عنوان کرد: یک پیش نیاز مهم برای تحقق مسئولیت اجتماعی این است که کرامت انسانی، کرامت دانشگاه‌ها و دانشجویان را به رسمیت بشناسیم، زیرا احترام به علم جز با احترام به عالم و احترام به کسانی که در خدمت علم هستند، میسر نیست. همچنین نگرانی از معاش و معیشت با کرامت انسانی و کرامت دانشگاهیان سازگار نیست و کرامت استاد و دانشجو اقتضا می‌کند که استقلال نهاد علم و آزادی پرسشگری و و پاسخگویی را به رسمیت بشناسیم.

وزیر پیشنهادی علوم تحقیقات و فناوری ادامه داد: برخی از نمایندگان محترم، مخالفان عزیز و برخی در کمیسیون‌ها برخی راهبردها را به بنده گوش‌زد کرده‌اند که بنده می‌خواهم بگویم نسبت به این نگرانی‌ها بی‌توجه نیستم.

وی در خصوص چالش‌های مطرح از سوی منتقدین در مجلس اظهار کرد: از دیدگاه من گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در خصوص چالش‌ها، گزارش بسیار کارشناسی است که لازم است در این وقت برخی از مصادیق چالش‌ها و برنامه‌های برون رفت از آن را به صورت فهرست‌وار اعلام کنم.

وزیر پیشنهادی علوم تحقیقات و فناوری بیان کرد: پیوند مناسبی میان تقاضا و عرضه آموزش عالی وجود ندارد. انسجام ساختاری بین مراکز آموزش عالی با دستگاه‌های بهره‌بردار مشاهده نمی‌شود؛ در حوزه مهارتی ضعیف هستیم. مدرک‌های بی‌مهارت را به جامعه تحویل می‌دهیم، لذا بازار خریدار فارغ التحصیلان ما نیست. کثرت مهاجرت دانش آموختگان قصه پرغصه‌ای است. هزینه می‌کنیم اما برای دیگران.

وی ادامه داد: وای بر روزی که فقر منابع انسانی از فقر منابع اقتصادی پیشی بگیرد. منابع انسانی که منشأ تولید قدرت نرم هستند و حتی قدرت سخت نیز در مقدماتش متکی به منابع انسانی است.

سیمایی صراف با بیان دیگر چالش‌ها، خاطرنشان کرد: چالش دیگر اینکه اقبال نسبت به علوم پایه و علوم انسانی با کاهش جدی مواجه شده است. در حوزه علوم تجربی ۶۵۰ هزار نفر داوطلب داریم در حالی که در حوزه علوم انسانی و علوم پایه جمعاً حدود ۴۰۰ هزار داوطلب هستند، در حالی که دو حوزه علوم انسانی و علوم پایه زیر بنای توسعه می‌باشند. متأسفانه چالش دیگر این است که پژوهش‌ها، مسئله محور نیستند. کتابخانه‌ها و آرشیوها و پایگاه‌های اطلاعاتی ما پر است از پژوهش‌های دانشگاهی و دولتی که از محل بودجه عمومی تأمین مالی شده‌اند، اما به جای راه حل برای مسائل کشور تنها موجب ارتقای رتبه می‌شوند.

وی خطاب به نمایندگان مجلس گفت: نمایندگان عزیز در آینده پژوهشی و آینده نگاری ضعف جدی داریم. دیر متوجه می‌شویم که باید سراغ چه موضوعاتی برویم؛ از روند جهانی علوم، فنون و فناوری‌ها عقب می‌مانیم و سهم پژوهش از تولید ناخالص ملی کشور بسیار اندک است و این مایه تأسف است و الان در بهترین حالت سهم پژوهش از تولید ناخالص ملی نیم درصد است، اگر تخصیص پیدا کند؛ در حالی که در کشورهای به مراتب کوچک‌تر این سهم ۵ درصد است. آیا با این سهم می‌شود جهش کرد؟

وزیر پیشنهادی علوم تحقیقات و فناوری ادامه داد: زیرساخت‌های ما اعم از ساختمان، آزمایشگاه، کتابخانه، کارگاه و ابزار تحقیق بسیار فرسوده و مستهلک است و تحریم‌های نظام سلطه، محاصره و انزوای علمی فشار سنگینی را بر آموزش عالی تحمیل کرده است.

وی با اشاره به کاهش سطح نشاط دانشگاه‌ها، خاطرنشان کرد: سطح نشاط در دانشگاه‌ها رضایت بخش نیست، البته که سرزنده بودن دانشگاه بدون آرامش و امید مشارکت استاد دانشجو و کارمند در تصمیم سازی‌ها ممکن نیست. سلامت اجتماعی و روانی به شدت نگران کننده است و حال استاد دانشجو و کارمند ما خوب نیست. بنا بر یک پیمایش و خود اظهاری دانشجویان نزدیک به ۳۰ درصد آنان نیازمند خدمات مربوط به سلامت روان و اجتماعی هستند که البته امری پرهزینه است.

سیمایی صراف با اشاره به «نسل زد» اظهار کرد: گسست بین نسلی و فرهنگی رو به گسترش است و مهم است که حرف یکدیگر را بفهمیم و حرف نسل زد را بفهمیم، انکار نکنیم و این واقعیت است.

وزیر پیشنهادی علوم، تحقیقات و فناوری با اشاره به طرح موضوع کرسی‌های آزاد اندیشی توسط مقام معظم رهبری گفت: عزیزان! مبتکر کرسی‌های آزاد اندیشی شخص مقام معظم رهبری هستند، اما ما چقدر آزاد اندیشی را جدی گرفتیم؟ به تعبیر مقام معظم رهبری انفجار ارتباطات از انقلاب صنعتی مهم‌تر بود.

وی ادامه داد: معنای این حرف [مقام معظم رهبری] چیست؟ یعنی دانشگاه پسا ارتباطات را نمی‌توان با دست فرمان قبلی اداره کرد. باید عالم به زمان باشیم تا در گرداب اشتباهات فرو نرویم.

وزیر علوم تحقیقات و فناوری گفت: برای آمدن بر چالش‌ها، اولویت راهبردی چندی وجود دارد. محور اول، ارتقای کیفیت نظام آموزش عالی است. توسعه کمی بس است. ما به اندازه بسیار از کشورهای بزرگ، واحد آموزش عالی داریم. به برکت انقلاب اسلامی، آموزش عالی تا سرحدات کشور رفته است کی ماهی افتخار بزرگی است و دیگر کسی به دلیل دوری از مرکز یا فقر معیشت یا به دلیل ناتوانی مالی و اقتصادی، محروم از آموزش عالی نیست، اما سیطره کمیت بر کیفیت بس است. اولویت مهم از اولویت‌های من، اتقان و ارتقا کیفیت آموزش عالی است، لذا محور و اولویت دوم تحول نظام آموزش کشور مبتنی بر مهارت افزایی است که منتقدان من به درستی به آن اشاره کردند.

سیمایی صراف برای ارتقا مهارت افزایی، تصریح کرد: بازنگری در برنامه‌های درسی در اولویت قرار خواهیم داد به گونه‌ای که همه مؤسسات آموزش عالی موظف می‌شوند به اقتضای بازار کار و آینده پیش رو بخشی از واحدهای آموزشی خود در قالب مهارت آموزی و کسب مهارت تعریف کنند.

مطابق قانون برنامه، سهم آموزش‌های آموزش‌های مهارت‌های حرفه‌ای باید به ۴۰ درصد برسد که امیدوارم محقق شود. در این بازنگری بخش‌های مختلف اقتصادی ترغیب می‌شوند در تربیت سرمایه‌های انسانی مورد نیاز خود مشارکت کنند.

وی گفت: بازنگری در استانداردها و ارزش‌های حاکم بر آموزش عالی از جمله آئین نامه ارتقای اعضای هیئت علمی بر اساس مأموریت‌های زیر نظام‌های آموزش عالی، انجام می‌شود. من قبول دارم آئین نامه ارتقا، باید با چالش و برنامه مصوب، منطبق شود و مقاله محور صرف نباشد و حداقل مهارت به اندازه یک مقاله ارزش داشته باشد.

وزیر پیشنهادی علوم تحقیقات و فناوری در بیان دیگر اولویت‌های برنامه خود برای این وزارتخانه، تصریح کرد: تحول و ارتقای کیفیت پژوهش و اثربخشی به آن در رفع معضلات کشور اولویت بعدی است. یکی از راهکارهای این تحول مأموریت گرا کردن دانشگاه‌ها است. هر دانشگاه یک مزیت نسبی دارد، باید با توجه به آن مزیت، به آن دانشگاه مأموریت دهیم و راهکار دیگر افزایش سهم تحقیق و توسعه از تولید ناخالص ملی است که قبلاً عرض کردم. در حال حاضر سهم ما نیم درصد است؛ البته مجلس محترم آن را در قانون به دو درصد ارتقا داده است یعنی چهار برابر که خیلی مهم است.

وی ادامه داد: در خصوص پیوند دانشگاه و صنعت که دغدغه مهم نمایندگان محترم است باید گفت، اگر دانشگاه با صنعت مرتبط شود، هم صنعت رشد می‌کند، هم پژوهشگر ما با مسائل و معضلات عملی آشنا می‌شود و هم درآمد ناشی از آن پژوهش، دانشگاه را ثروتمند می‌کند و هم نوآوری در صنعت تثبیت می‌شود و هم انگیزه و نشاط می‌آورد.

سیمایی صراف در خصوص تشریح راهکارهای پیوند دانشگاه و صنعت گفت: از راهکارهای آن از جمله جذب و نگهداشت دانش آموختگان است. این یک قصه پرغصه است که باید بررسی کرد عوامل مهاجرت چیست، چون یک‌سری عوامل مادی و عوامل غیر مادی دارد. عوامل مادی مانند معاش، معیشت، شغل مناسب و درآمد و عوامل غیر مادی شامل ناامیدی از آینده، احساس تبعیض و نقض کرامت است؛ لذا باید این سو تفاهمات را برطرف کنیم. یکی از راهکارهای جذب نخبگان می‌تواند تسهیل فرآیند جذب نخبگان در دستگاه‌های علمی باشد.