عبدالرضا بالازاده - خبرگزاری موج؛ اربعین در لغت به معنی چهلم و در فرهنگ عاشورا به بیستم ماه صفر سال شصت و یک هـ. ق، چهلمین روز کشته ‌شدن امام حسین (ع) است.

محمد ابراهیم آیتی در کتاب بررسی تاریخ عاشورا می‌نویسد: «جابر بن عبدالله انصاری، از صحابه پیامبر اکرم (ص) به عنوان نخستین زایر امام، چهل روز بعد از شهادت آن حضرت وارد کربلا شد و سنت زیارت اربعین امام به دست او تأسیس گردید» شیعیان به حرمت آن، زیارت اربعین می‌خوانده‌اند. این زیارت را تنها مخصوص امام حسین (ع) دانسته­اند.

برخی از روایت­ها مبنی بر حضور خاندان و اهل بیت (ع)، روز اربعین در کربلا از عوامل توجه خاص شیعیان به این روز است.

در برخی منابع تاریخی مانند کتاب نزهه الزاهد آمده است که: «اسیران شام یعنی بازماندگان کُشته ‌شدگان کربلا در چهلمین روز کُشته شدن حسین بن علی (ع) به کربلا رسیدند» البته برخی از پژوهشگران ضمن پذیرش اصل بازگشت کاروان اُسرای اهل بیت به کربلا در مسیر شام به مدینه، زمان آن را حدود پایان ماه صفر و اوایل ربیع الاول و یا زمانی بعد از آن دانسته‌اند.

همچنین علی بن طاووس و علامه نوری عقیده دارند که: «اهل بیت (ع) در اربعین اول موفق به حضور در کربلا نشده­اند» برخی دیگر، اربعین سال‌های بعد را زمان این رویداد شمرده‌اند. معتقدند، به دلیل دوری مسافت، ممکن نبوده که بازماندگان به کربلا بازگشته باشند.

در مقابل افرادی مانند سید بن طاووس، شیخ طوسی، کفعمی و شیخ مفید معتقدند که اهل بیت عصمت (ع) توانسته­اند در اربعین اول به کربلا برسند. با وجود این در میان محققان اختلاف نظر دیده می ­شود.

شیعیان بر این اعتقادند، که امام سجاد (ع) به همراه خاندان سیدالشهدا (ع) در راه بازگشت از شام به کربلا رفته و روز اربعین موفق به زیارت قبر مطهر امام حسین (ع) و اصحاب آن حضرت شدند و پس از سه روز به مدینه بازگشتند.

بسیاری از علمای شیعه و سنی از جمله ابن هیثم، ابن طاووس، قزوینی، ابن شهر آشوب، شیخ طوسی قرطبی و ابن حوزی اتفاق نظر دارند که سرهای مقدس شهدای کربلا در این روز به بدن­هاشان ملحق شده است.

البته اهانت یزید به سر امام حسین (ع)  و وفات حضرت رقیه (ع) در مجلس یزید، تغییر افکار عمومی در شام، وحشتی در دستگاه حکومت یزید افتاد و ضمن موافقت با برگزاری مجلس عزا در شام، کوشش کرد که از شدت فشار بر اهل بیت کاسته شود و آنان را از اسارت آزاد کند.

از صاحب کتاب «حبیب السیر» نقل شده است که: «یزید بن معاویه سرهای مقدس شهدا را در اختیار علی بن الحسین (ع) قرار داد، و آن بزرگوار در روز بیستم ماه صفر آن سرها را به بدن­های پاکشان ملحق نمود.» الحاق سر به بدن آن حضرت سیدالشهدا از بازگشت اهل بیت (ع) به کربلا جدا نیست؛ بنا بر قول مشهور، این کار توسط امام سجاد (ع) صورت گرفته است و در گزارشی دیده نشده که امام سجاد (ع) در زمان دیگری به کربلا آمده باشد، بنابراین، حضور اهل بیت (ع) بر تربت امام (ع) نیز روز اربعین اتفاق افتاده است.

اگرچه اهمیت اربعین امام حسین (ع) از قدیم الایام میان شیعیان و منابع کهن آمده است و یکی از آن موارد را از بازگشت اُسرا از شام به مدینه و دیگری زیارت قبر سیدالشهدا (ع) توسط جابر بن عبدالله انصاری دانسته­اند. اما ثواب زیارت اربعین در روایات و گزارش­های تاریخی و مهم­­ترین دلیل بزرگداشت اربعین سیدالشهدا (ع)، روایتی از امام صادق (ع) است کـه زیارت اربعین را بـه صفوان بن مهران جمّال تعلیم دادنـد و به بزرگداشت اربعین تاکید فرمودند.

 همچنین ایشان می­فرماید: «ان زیارة الحسین علیه السلام افضل ما یکون من الاعمال.» همانا زیارت امام حسین (ع) از هر عمل پسندیده­ای ارزش و فضیلتش بیش­تر است و روایت دیگری از امام حسن عسگری (ع) است کـه زیارت حضرت سیـد الشهدا (ع) در روز اربعین را مستحب، و به فرموده آن حضرت از نشانه­های مؤمن دانسته­اند.

مرتضی مطهری در کتاب حماسه حسینی می­ نویسد: در احادیث و روایات و از نظر تاریخی نیز هیچ­­گونه پیشینه­ای برای اربعین و اعمال مربوط به آن تا قبل از واقعه عاشورا ذکر نشده است و این ویژگی تنها مربوط به سیدالشهدا (ع) است.

آئین پیاده‌روی مشتاقان سیدالشهدا (ع) و راهپیمایی عظیم اربعین جلوه زیبای جهانی شدن فرهنگ عاشورا، حماسه­ای وصف ناشدنی، عامل گسترش فرهنگ حسینی و بزرگ­ترین حرکت فرهنگی جهان اسلام است.

این رویداد، در سال‌های اخیر مردم سراسر جهان را به سوی مرقد سالار شهدا سوق داده و عظمت ثواب پیاده رفتن برای زیارت امام حسین (ع) بـه یکی از مهم‌­ترین مراسم سـوگ و بزرگ­ترین اجتماع مـذهبی شیعیان جهان، تبدیل شده است.

در این دوران نیز بیش­ترین زایران آن مضجع شریف، دانش آموختگان مکتب اسلام و عاشقان اهل بیت (ع) از کشور ایران‌ هستند.

باز دلم خون شد و چشمم گریست  آن که درین روز چون من نیست  کیست؟

 باز    دگر    باره    رسید   اربعین     جوش    زند  خون حسین  از  زمین

غرق   تلاطم شده   بحر  محیط    یک سره درد است بساط بَسیط شد

چهلم    روز   عزای  حسین          جان  جهان    باد     فدای     حسین

شاعر: محمد شریف صادقی