به گزارش خبرگزاری موج به نقل از پایگاه اطلاع رسانی اسراء، آیت الله العظمی عبدالله جوادی آملی در جلسه درس اخلاق خود که امروز در بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء برگزار شد، به ادامه شرح جملات قصار حضرت امیر(ع) در نهج البلاغه پرداخت و اظهار داشت: بسیاری از جملات قصار حضرت، قبلاً در خطبه‌ها، نامه‌ها و یا وصایای حضرت بیان شده است.

وی افزود: جملاتی که امروز خوانده خواهد شد نیز در یکی از نامه‌های حضرت به مالک اشتر آمده است و البته در این جملات حضرت در حقیقت اوصاف خاندان عصمت و طهارت(ع) را شرح می‌دهد و می‌فرماید: «صَدْرُ الْعَاقِلِ صُنْدُوقُ سِرِّهِ، وَالْبَشَاشَةُ حِبَالَةُکک الْمَوَدَّةِ، وَالاْحْتِمالُقَبْرُ العُیوبِ. الْمُسَالَمَةُ خَبْءُ الْعُیوبِ، وَمَنْ رَضِی عَنْ نَفْسِهِ کثُرَ السَّاخِطُ عَلَیهِ»؛ سینه شخص عاقل صندوق اسرار اوست و «خوشرویی» دام محبت است و «تحمل ناراحتی‌ها» قبرعیوب است، سؤال و پرسش وسیله پوشاندن عیبها است و آنکس که از خود راضی باشد خشمگین بر او زیاد خواهد بود.

استاد برجسته حوزه علمیه قم ادامه داد: حضرت در اینجا می‌فرماید سینه یک انسان عاقل صندوق رازهای اوست لذا این رازها را تنها برای افرادی بگویید که از آنها درس اخلاقی می‌گیرند. همچنین به ما توصیه شده است که صدر را باید مشروح کرد؛ «رَبِّ اشْرَحْ لِی صَدْرِی» اما کلیدش باید به دست خود انسان باشد. کلید دل، زبان است در نتیجه نباید انسان هر جایی زبان باز کند و سخن بگوید.

وی خاطرنشان کرد: ما در جامعه زندگی می‌کنیم و موجودی اجتماعی هستیم، بدون ارتباط با دیگران زندگی میسور نیست و از طرف دیگر ارتباط بدون پیوند قلبی سازنده نخواهد بود در نتیجه برای اینکه شما دوست دیگران باشید و دیگران دوست شما باشند «وَالْبَشَاشَةُ حِبَالَةُکک الْمَوَدَّةِ»، گشاده رویی، تحمل و ادب آن توری است که در اقیانوس عظیم جامعه، دل‌های افراد را صید می‌کند.

آیت الله جوادی آملی اظهار داشت: ما یک «محبت» داریم و یک «مودت»؛ مودت، پاک‌تر و منزه‌تر از محبت و به عشق نزدیکتر است لذا در رابطه با اهل بیت علیهم السلام فرمود «قل لا اسالکم علیه اجرا الا المودة فی القربی»، از طرف دیگر این نکته را مورد تأکید قرار می‌دهد که شما پیروان قرآن و عترت باید دو اصل را رعایت کنید؛ یک مودت داشته باشد و دوم اینکه مودت شما تنها در این خاندان استقرار داشته باشد چراکه دوستی به تنها مشکلی را حل نمی‌کند، دوستی اهل بیت(ع) را بسیاری از افراد که شیعه نیز نیستند در دل دارند، اما مودت یعنی تمام دوستی و دوستی تمام! و دیگر علائق نیز باید در این مسیر باشند.

وی به بخش دیگری از کلام حضرت امیر علیه السلام اشاره کرد و ادامه داد: حضرت فرمود «وَالاْحْتِمالُقَبْرُ العُیوبِ»؛ انسان اگر تحمل داشته باشد، هم عیب دیگران را می‌پوشاند و هم عیب خود او پوشانده می‌ماند و آبرویش حفظ می‌شود، در ادامه نیز می‌فرماید «وَمَنْ رَضِی عَنْ نَفْسِهِ کثُرَ السَّاخِطُ عَلَیهِ»؛ کسی که از خودراضی است تحمل نقد و شنیدن نقص خود را ندارد تا بتواند به آنها آگاه شود و خود را اصلاح کند لذا با همین عیوب در جامعه ظاهر می‌شود و دشمنان فراوانی پیدا می‌کند.

این مفسر قرآن کریم به شرح جمله هفتم از مجموعه جملات حضرت امیر(ع) در نهج البلاغه پرداخت و بیان داشت: حضرت می‌فرماید «الصَّدَقَةُ دَوَاءٌ مُنْجِحٌ، وَأَعْمَالُ الْعِبَادِ فِی عَاجِلِهِمْ، نُصْبُ أَعْینِهِمْ فِی آجِلِهِمْ»؛ «صدقه» و کمک به نیازمندان داروی مؤثری است و اعمال بندگان در این دنیا نصب العین آن‌ها در آخرت خواهد بود؛ صدقه یک عبادت است که مانند سایر عبادات نیاز به نیت دارد، در اینجا حضرت از صدقه به نیازمند واقعی به داروی نافع تعبیر کرده است، حضرت در جای دیگری فرمود اگر نیازمندی به سراغ شما آمد بدانید آن نیازمند را خدا فرستاده است «إِنَّ الْمِسْکینَ رَسُولُ اللَّهِ» همان خدایی که به شما امکانات داده است، همان خدا آن نیازمند را به سراغ شما می‌فرستد تا «آتُوهُمْ مِنْ مَالِ اللَّهِ الَّذِی آتَاکمْ».

وی ابراز داشت: حضرت در ادامه می‌فرماید «وَأَعْمَالُ الْعِبَادِ فِی عَاجِلِهِمْ، نُصْبُ أَعْینِهِمْ فِی آجِلِهِمْ»؛ هرکاری که در دنیا انجام می‌دهید در آخرت در برابر چشمان شماست، در حقیقت کلام ائمه(ع) تفسیر آیات قرآن است، قرآن می‌فرماید «فَمَن یعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَیراً یرَهُ* وَمَن یعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرّاً یرَهُ».

آیت الله جوادی آملی در توضیح جمله هشتم از جملات قصار حضرت امیر علیه السلام گفت: حضرت در جمله بعد می‌فرماید «اعْجَبُوا لِهذَا الاْنْسَانِ ینْظُرُ بِشَحْمٍ وَیسْمَعُ بِعَظْمٍ، وَیتَنَفَّسُ مِنْ خَرْمٍ»! تعجب کنید از این انسان که با یک قطعه چربی می‌بیند، با قطعه گوشتی سخن می‌گوید و با استخوانی می‌شنود و از شکافی نفس می‌کشد! در حقیقت حضرت ما را متوجه نعمت‌های بیشماری که خداوند به انسان عطا کرده و قدرت بی انتهای او می‌کند و در جایی دیگر از نهج البلاغه می‌فرماید اگر پری از طاووس جدا کنید با وجود این همه رنگ، آن پر دقیقاً به رنگ همان قسمت خاص خود در می‌آید. انسانی که از یک قطره آب خلق شده است با قدرت پروردگار این خلقت پیچیده را یافته است با این حال عده‌ای معتقدند که خدا قابل اثبات نیست! در حالی که انسان غرق در دریای توحید است اما مثل ماهی که در آب به دنبال دریا می‌گردد از آن غافل است.

وی در بخش دیگری از سخنان خود اظهار داشت: فرمود این اشک اسلحه شماست «سِلاحُهُ الْبُکاءُ» در دعای کمیل می‌خوانیم که حضرت می‌فرماید کارایی سلاح آه و اشک بیش از کارایی سلاح آهنی است، آهن برای دشمن بیرونی است اما «آه» برای مهار دشمن درونی است و دشمن درونی بسیار خطرناک‌تر از دشمن بیرونی است چرا که از ما دین و آبرو را می‌خواهد.

مرجع تقلید شیعیان در خصوص جمله نهم از جملات قصار حضرت امیر علیه السلام در نهج البلاغه ابراز داشت: حضرت می‌فرماید: «إِذَا أَقْبَلَتِ الدُّنْیا عَلَی أحَدٍ أَعَارَتْهُ مَحَاسِنَ غَیرِهِ، وَإِذَا أَدْبَرَتْ عَنْهُ سَلَبَتْهُ مَحَاسِنَ نَفْسِهِ»؛ هنگامی که دنیا به کسی رو کند نیکی‌های غیر او را به او عاریت می‌دهد و هنگامی که دنیا به کسی پشت کند نیکی‌ها و افتخاراتش را از او سلب می‌نماید.
 

وی ادامه داد: دنیا جای اعتباریات است و هیچ عالمی پست‌تر از این دنیا نیست چون در هیچ عالمی به جز این عالم معصیت نمی‌شود، از طرف دیگر انسان موجودی ابدی است که کالای ابدی می‌خواهد و نباید به مطاع بی ارزش این دنیا بسنده کند و به آن دلبسته شود، روزی که انسان از مقام و جایگاه خود در این دنیا سقوط می‌کند و این اعتباریات از او سلب می‌شود حتی خوبی‌های او نیز به پای خود او نوشته نمی‌شود. دنیا چنین جایی است.

آیت الله جوادی آملی در بخش پایانی سخنان خود دهمین جمله قصار حضرت امیر علیه السلام را مورد اشاره قرار داد و اظهار داشت: حضرت در این جمله می‌فرماید «خَالِطُوا النَّاسَ مُخَالَطَةً إِنْ مِتُّمْ مَعَهَا بَکوْا عَلَیکمْ، وَإِنْ عِشْتُمْ حَنُّوا إِلَیکمْ»؛ با مردم آنچنان معاشرت کنید که اگر بمیرید بر مرک شما اشک بریزند و اگر زنده بمانید به شما مهر بورزند، تاکید حضرت این است که می‌شود اینگونه زندگی کرد، این امکان برای همه ما وجود دارد، ما اگر خیر کسی را بخواهیم خدا ده‌ها برابر به ما خیر می‌دهد علاوه بر اینکه این کار محبت را در جامعه گسترش می‌دهد.

وی تأکید کرد: کار خیر یک اثر فقهی دارد که همان ثواب آن عمل است و یک اثر کلامی دارد که بهشت است، اما یک اثر برتر اخلاقی دارد که در سوره بقره به آن اشاره می‌کند و می‌فرماید «وتَثبیتًا مِن اَنفُسِهِم»؛ هر کار خیری که انجام می‌دهید موقعیت خود را مستحکم می‌کنید تا در حوادث و پیشامدهای مختلف نلغزید.

استاد برجسته حوزه خاطرنشان کرد: اخلاق غیر از موعظه و سخنرانی است، اخلاق یک علم است و بار یافتن به آن جان کندن و تلاش فراوان می‌خواهد؛ کار خیر، آب ریختن انسان پای درخت وجود خود است تا این درخت خشک نشود و ریشه‌اش محکم‌تر شود تا در ناملایمات و سختی‌ها دنیا نشکند و خم نگردد.

علاقه و محبت مرم به قرآن و عترت سرمایه است

آیت الله جوادی آملی تاکید کرد: علاقه و محبت مرم به قرآن و عترت سرمایه است، مردم قرآن و عترت و نظام را دوست دارند، خون شهدا را دوست دارند و قدردان آزادگان و جانبازانی هستند که سالهاست روی تخت‌های بیماری خوابیده‌اند، هرگاه بیگانه بخواهد در این کشور طمع کند مردم در صحنه خواهند بود، ممکن است با فردی یا افرادی مخالفت داشته باشند اما علاقه به قرآن و عترت همه مردم را وا می‌دارد با شوق در خدمت اصل نظام باشند.