به گزارش خبرگزاری موج، جزیره قشم بزرگ‌ترین جزیره خلیج‌فارس است که در تنگه‌ هرمز واقع‌شده و معمولاً به‌واسطه‌ی مراکز تجاری و بازارها و ارزان سراهایش شهرت دارد. اهمیت تجاری این جزیره مسافران بسیاری را در ایام تعطیلات به خود جذب می‌کند اما کمتر کسی ست که خاطره‌ای از طبیعت شگفت‌انگیز جزیره‌ی قشم را سوغات راه کرده باشد. ازاین‌رو در این گزارش بر آنیم تا گوشه‌ای از جاذبه‌های طبیعی و تاریخی جزیره‌ی قشم را معرفی کنیم.

جزیره ی قشم که در تصاویر ماهواره‌ای نهنگی را مانند است که در دهانه‌ی تنگه‌ی هرمز آرمیده است با مساحتی نزدیک به ۱۵۰۴ کیلومترمربع نه‌تنها بزرگ‌ترین جزیره خلیج‌فارس که مساحتی بیشتر یا معادل ۲۲ کشور مستقل جهان را دارد.

سابقه‌ی تاریخی این جزیره به‌پیش از اسلام بازمی‌گردد و بنا به استناد از کتب تاریخی، ایرانیان پیش از اسلام این جزیره را یتوکاوان، ابن کوان، برخت، ابرکافان و لافت می‌خواندند که این اسامی به‌تدریج و در طول تاریخ به فراموشی گراییده و نام‌های کشم و قشم متداول گشت. لازم به ذکر است که این جزیره را به دلیل طول زیاد، جزیره الطویله نیز نامیده‌اند.

جزیره قشم به دلیل قرار گرفتن در تنگه هرمز و هم‌جواری با جزیره‌هاى هرمز، لارک، هنگام، تنب‌بزرگ، تنب کوچک و ابوموسى، از موقعیت جغرافیایى ویژه‌ای برخوردار بوده و به همین دلیل شاهد پستی‌وبلندی‌های تاریخی بی‌شماری از حوادث و لشکرکشی‌های عصر عیلامی تا اسکندر مقدونی و از مقدونیان تا امویان و عباسیان و پس‌ازآن  پرتغالی‌ها و انگلیسی‌ها بوده است.

شهر قشم که در شمال شرقی جزیره قشم واقع‌شده وسعتی نردیک به ۳ کیلومتر دارد و ارتفاع آن از سطح دریا ۱۰ متر است. نزدیک‌ترین شهر به آن، با ۱۲ میل (معادل ۲۲ کیلومتر) راه‌آبی، بندرعباس است و فاصله این شهر تا تهران ۱۳۵۳ کیلومتر بوده که ۱۲ میل آن راه‌آبی و مابقی از طریق راه آسفالته بندرعباس ـ تهران محاسبه گردیده است. بخش غربی و جنوبی شهر قشم کم‌کم مرتفع شده و به تپه‌ای که به پرتگاه قشم شهرت دارد ختم می‌شود.

جزیره‌ی قشم دارای اماکن قدیمی و جاذبه‌های طبیعی بسیاری ست که در ادامه به معرفی آن‌ها خواهیم پرداخت.

قلعه‌ی پرتقالی‌ها

قلعه پرتغالی‌ها در ضلع شمالی جزیره قشم و در ساحل خلیج‌فارس قرار دارد. این بنا در سال 1507 میلادی به دستور «آلفونسو آلبرکرک» دریانورد پرتقالی در این جزیره احداث شده است.

آلبوکرک، جزایر دهانه خلیج‌فارس را تصرف کرده و از این طریق بر راه بازرگانی دریایی بین هند و اروپا تسلط یافت، چیرگی پرتغالی‌ها بر این آبراه مهم دریایی ١١٠ سال طول کشید. در این مدت آن‌ها به ساختن دژها و استحکاماتی پرداختند که از آن جمله دژهای هرمز، قشم و لارک است.

این قلعه با مساحتی بیش از ٢ هزار مترمربع از سنگ‌های آهکی و گچی با ملاط ساروج محلی ساخته‌شده و طی قرن اخیر چندین بار مرمت و بازسازی‌شده است. این دژ  چهار برج در چهارگوشه با بازوهایی بلند دارد که توپ و منجنیق‌ها بر پهنای آن مستقر می‌شده‌اند. قلعه قشم کاربردی چون یک انبار بزرگ یا جای نگهداری مهمات و سلاح داشته که در مواقع اضطراری به دیگر دژها کمک می‌رسانده است. قلعه پرتغالی‌های قشم به واقع یک قلعه تدارکاتی است که برای ارتباط با قلعه هرمز و رساندن تدارکات و خدمات به این قلعه مرکزی  ساخته‌شده بود.

در آبان ١٣٨٧ نیز در پی حفاری‌های شرکت برق در محدوده ٥٠٠ متری قلعه پرتغالی‌ها، تونل قدیمی متصل به این قلعه در شهر قشم، کشف شد. این تونل که به قلعه پرتغالی‌ها متصل است، راه فرار فرماندهان و نیروهای نظامی پرتغالی و همچنین مکان نگهداری مهمات نظامی آنان بوده است که تا محدوده میدان سعدی شهر قشم به طول حدود سه کیلومتر، ادامه دارد.

 بر اساس برخی روایات گفته می‌شود که تونل مذکور از قلعه پرتغالی‌ها (در شهر قشم) تا غارهای خربس (در ١٥ کیلومتری جنوب شهر قشم) نیز ادامه دارد.

غارهای تاریخی خربس

از روستای بزرگ خوربیز یا خربس که قدمتی 1400 ساله دارد جز گورستان و برکه‌ای باقی نمانده است. برای رسیدن به این روستا باید ده کیلومتر به سمت غرب از شهر قشم دور شویم تا به میان کاسه‌ای وسیع برسیم که اطراف آن را تپه‌های کوتاه و بلند دایره شکل مرجانی احاطه کرده است. در سمت راست برکه یا آبدان بزرگی مشاهده می‌شود که بر اساس معماری آن (طاق گهواره‌ای) می توان قدمت آن به دوره ساسانی نسبت داد. در میانه‌ی دشت خربس اگر رو به شمال ایستاده باشید آثار قلعه‌ای از سنگ را می‌بینید که در مجاورت آن در فاصله‌ای نه‌چندان دور از غارهای خربس، گورستان وسیع با گورهای قدیمی وجود دارد که قدمت آن به پیش از اسلام می رسد. در کنار این گورستان و در دیواره‌ی صخره‌ای در دل کوه در ارتفاعی حدود 25 متر دهانه‌های غار مانندی دیده می‌شود که به غارهای خربس شهرت دارد. این غارها از پدیده‌های کهن زمین‌شناختی به شمار می‌روند و چون دیگر پدیده‌های طبیعی قشم ادامه‌ی چین‌خوردگی‌های رشته‌کوه‌های زاگرس است که در هزاره‌های گذشته از زیرآب سر برآورده‌اند. این غارها از بیرون ساختار ساده و طبیعی و زمین‌شناختی خود را همچنان حفظ کرده‌اند از درون با مجموعه دهلیزها، تالارها، اتاق‌ها، چشمه‌ها و رودهای گوناگونی که رو به شمال و جنوب دارند مؤید حضور مردمانی از دوران کهن در این جزیره است.

در سمت راست این غارها و در امتداد دیواره بلند و گسترده زیارتگاه شاه شهید و دهلیز و دالان‌هایی نو به دست سنگتراشان هنرمند روزگار کنونی در دل کوه تراشیده شده تا به‌عنوان الگویی تازه، به شناسایی غارهای اصلی یاری رساند. در درون این غارهای جدید و دهلیزها نقش‌هایی با الهام از طرح‌های باستانی کنده‌شده که همگی از جلوه و نمودی باستانی و حالتی رمزگونه و نمادین برخوردارند.

در روزگار کنونی بر فراز این غار، همیشه یک جفت عقاب ماهیگیر (که از انواع نادر و مرغوب عقاب‌های جهانند و در جزیره قشم خوشبختانه فراوان‌اند) به چشم می‌خورند که در ارتفاعات صخره‌ای لانه دارند و تخم می‌گذارند.

نکته قابل‌توجه و تأمل در مورد غارهای خربس وجود خفاش‌های دم‌موشی است که بیشتر در زاویه‌های تاریک و بخش انبار ذخایر غار (حفره‌های زیرین) زندگی می‌کنند و مدام نیز مشغول زادوولد هستند. کارشناسان محیط‌زیست به علت کاربری سموم دفع آفات نباتی و عوارض دیگر، نسل این حیوان در جهان را در حال انقراض می‌دانند.

دره‌ی ستارگان

در شمال روستای برکه خلف که در فاصله پنج کیلومتری از ساحل جنوبی جزیره یکی از زیباترین جلوه‌های فرسایش زمین‌شناسی قابل‌مشاهده است. اهالی منطقه به این روستا استاله کفته (ستاره افتاده) گویند اما نام دره ستاره‌ها برای این پدیده کم‌نظیر زمین‌شناسی جاافتاده است.

دره ستاره‌ها یک ناحیه فرسایش یافته توسط آب‌های سطحی است که در اثر رگبارهای فصلی و تندبادها به وجود آمده که یکی از جاذبه‌های دیدنی جزیره‌ی قشم به‌حساب می‌آید.

چاه‌هاى طلا (تلا)

 د‌ر بند‌ر تاریخی لافت و د‌ر جوار قلعه ناد‌ری حلقه‌های چاه آب فراوانی به چشم می‌خورد‌ که مرد‌م سخت‌کوش این منطقه با زحمت زیاد‌ د‌ر دل‌سنگ‌ها حفر کرد‌ه‌اند‌. بر اساس روایت ها در قدیم تعد‌اد‌ این چاه‌ها به تعد‌اد‌ ایام سال کبیسه، ۳۶۶ حلقه بود‌ه و د‌ر هرروز از سال د‌هانه یکی از آن‌ها را باز و از آن استفاد‌ه می‌کرد‌ه‌اند‌. عده‌ای عقیده دارند که آب آن‌ها از باران و سرریز تل و ماسه‌های بالادست تأمین مى‌شده به همین دلیل «تل آو» نامیده شده‌اند و در درازای تاریخ به «طلا» شهرت یافته‌اند. در این محل چندین درخت کهن‌سال کهور دیده می‌شود که ساقه‌هاى پیچ‌درپیچ و گره‌خورده خود را درون سنگ‌ها فروبرده‌اند تا ریشه‌شان را به آب برسانند مردم منطقه این چاه‌هاى آب و درختان را مقدس مى‌شمارند و در کنار چاه‌ها و زیر سایه درختان قربانى مى‌کنند و بر شاخه‌هاى کهن‌ترین درخت با پارچه‌هاى سبز دخیل می‌بندند.

جنگل حرا

درخت حرا که نام علمی آن به حکیم و فیلسوف ایرانی ابوعلی سینا (Avicenna Marina) نسبت داده می‌شود، درختانی در اندازه‌های ٣ تا ٦ متر با شاخ و برگ سبز روشن هستند. درخت حرا در آب‌شور دریا زیست می‌کند و هنگام مد تا گلوگاه در آب فرو می‌رود.  حرا با خاصیت تصفیه‌ای که در پوست خود دارد، بخش شیرین آب دریا را جذب و نمک آن را دفع می‌کند. درخت حرا در حقیقت یک کارخانه آب‌شیرین‌کن طبیعی و خدادادی است.

در تنگه خوران، (فاصله بین شمال جزیره قشم و بندر خمیر) جنگل حرا در گستره‌ای معادل ٢٠٠ کیلومترمربع پدید آمده که از تنوع زیستی بالایی برخوردار است. به دلیل مساعد بودن شرایط اکولوژی، جنگل حرا زیستگاهی امن برای پرندگان مهاجر همچون حواصیل بزرگ، اگرت بزرگ، اگرت ساحلی، حواصیل هندی، کفچه نوک‌تیز، سلیم خاکستری، گیلانشاه، کاکائی و ... است. مناطق جزر و مدی حفاظت‌شده حرا به‌مثابه سرزمین استراحت و تغذیه پرندگان ماهی‌خوار و گونه‌های دیگری از پرندگان مهاجر است. اگر در ایام نوروزی به قشم سفر می‌کنید دیدن جنگل حرا می‌تواند تجربه‌ای به‌یادماندنی باشد.

درخت انجیر معابد

از رستنی‌های شگفت‌انگیز مناطق حاره، مخصوصاً جزایر خلیج‌فارس د‌رخت همیشه‌سبز لور ـ معروف به انجیر معابد‌ ـ است که تاجی بسیار بزرگ باریشه‌های هوایی متعد‌د‌ د‌ارد‌ و میوه رسید‌ه نارنجی‌رنگ آن مطبوع و خوراکی است. یکی از زیبــاترین آن‌ها د‌ر روستای «تم سنتی» منطقه توربان قشم وجود دارد.

غار نمک

در بخش جنوب غربی جزیره قشم غارهای نمکی وجود دارد که دیواره ورودى آن‌ها را نوارهاى رنگارنگ نمک و مواد معدنی شکل داده است. در درون غار آبگیری به طول بیست متر مشاهده می‌شود که میزان آب آن وابسته به میزان نزولات جوى متغیر است؛ این آب‌ها پس از نفوذ به داخل گنبد و حل کردن مقادیر زیاد نمک و دیگر مواد قابل انحلال، به شکل چشمه ظاهر مى‌شوند. آب این چشمه محلول فوق اشباع نمک است و به همین دلیل رسوب‌گذارى و تبلور نمک در حاشیه مسیر این چشمه به‌وفور مشاهده مى‌شود و حاصل آن را مى‌توان به‌صورت نوارى سفیدرنگ از دوردست مشاهده نمود. این جریان آب زیرزمینى راه خود را به خارج مى‌گشاید که پس از حل کردن نمک در مسیر حرکت خود، به‌صورت چشمه‌ در دامنه کوه ظاهر مى‌شود و در گودال مقابل خود حوضچه‌اى طبیعى به وجود مى‌آورد. منظره این حوضچه از دور همچون سطح وسیعى انباشته از برف زمستانى دیدنى است. این چشمه در تمام فصل‌هاى سال جریان دارد. غار نمک قشم حدود با طول 6400 متر طولانى‌ترین غار نمک جهان به شمار مى‌رود.

دیدن دلفین ها، بازدید از مزرعه‌ی تمساح و لاک‌پشت های دریایی نیز از دیگر جاذبه های گردشگری جزیره ی قشم است. اگر در تعطیلات نوروز قصد سفر به جنوب کشور و جزیره‌ی زیبای قشم دارید. پیشنهاد می‌کنیم در کنار خرید، برای ساختن خاطره‌ای خوش حتماً از اماکن تاریخی و طبیعی این جزیره‌ی شگفت‌انگیز دیدن کنید.

شما می‌توانید از راه هوایی یا زمینی- دریایی خود را به این جزیره‌ی شگفت انگیز برسانید. ضمن اینکه می‌توانید همه‌روزه از بندر شهید حقانی بندرعباس با اتوبوس دریایی به قشم سفر کنید اگر با خودروی شخصی خود سفر می‌کنید نیز می‌توانید از بندرعباس 120 کیلومتر به سمت غرب و مقصد بندر پل رانندگی کنید و از این بندر با پرداخت عوارض با ماشین خود بوسیله‌ی لندیگراف به جزیره قشم بروید.