جهانگیر سایانی- خبرگزاری موج هرمزگان؛ چندی است که رسانه‌ها مشکل خشک‌سالی و بحران آب هرمزگان را در صدر اخبار خود منتشر می‌کنند. در این اخبار بیشتر بر مدیریت مصرف و فرهنگ سازی تاکید می شود. همانگونه که می دانیم به دلیل شرایط اقلیمی و قرار گرفتن هرمزگان در ناحیه‌ی گرم و خشک زمین، مردمان آفتاب‌سوخته‌ی جنوب با مشکل کم‌آبی غریبه نیستند.

برای بسیاری از ما تصور اینکه یک ماه آب لوله کشی نداشته باشیم دشوار است. در هرمزگان اما روستاهایی هستند که تنها یک روز در ماه آب دارند. بسیاری از مسئولان مشکل آب را به گردن خشکسالی می اندازند؛ اما گروهی از کارشناسان معتقدند که نبود مدیریت صحیح در حوزه ی منابع آبی مشکلات امروز ما را بوجود آورده است.

چندی پیش خبر تجمع اهالی روستای خشک آباد (از توابع بخش بندزرک شهرستان میناب) در اعتراض به قطعی 8 روزه آب در مقابل شرکت آب و فاضلاب روستایی میناب در رسانه‌ها انعکاس یافت. در این تجمع مسالمت‌آمیز این افراد خواهان رفع مشکل بی‌آبی در این  روستا شدند.

پس از انعکاس این خبر، خبرگزاری موج هرمزگان گفتگوی مفصلی را با مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب روستایی هرمزگان ترتیب داد که جان‌مایه‌ی این گزارش را می‌سازد.

خبر منعکس شده در رسانه‌ها کذب است

در ابتدای این گفتگو از حمزه پور خواستم تا در خصوص قطعی آب روستای خشک آباد اظهارنظر کند.

وی گفت: این خبر دروغ است و من نمی‌دانم رسانه‌ها این خبر را بر چه اساسی منتشر کرده‌اند. در صحرای کربلا نیز لشکریان ابن زیاد دو روز آب را بر روی یاران امام حسین بستند این موضوع که مردم این روستا هشت روز بدون آب بوده‌اند کذب محض است. در این روستا آب‌رسانی با تانکر انجام می‌ شود و به‌زودی عملیات احداث و اجراى مسیر خط انتقال جدید و کمکى به طول بیش از ٤ کیلومتر نیز انجام خواهد شد. علاوه بر این‌یک سایت آب‌شیرین‌کن با حجم تولید 3 هزار مترمکعب در سواحل بندر کرگان در دست اجرا است که تا دهه فجر سال جاری تکمیل می‌شود و با بهره‌برداری از آن بخش قابل‌توجهی از کمبود آب موردنیاز این مجتمع ( ازجمله روستاى مذکور) به‌طور اساسى مرتفع خواهد شد.

مشکل آب روستای خشک‌آباد بخاطر خشک‌سالی نیست

با اسماعیل بلوچ  دهیار روستای خشک آباد تماس می‌گیرم و از او می‌خواهم تا در خصوص قطعی آب در این روستا بگوید. صدای بریده‌بریده‌ای از پشت خط می‌گوید: مشکل ما به خاطر خشک‌سالی نیست از وقتی‌ من به خاطر دارم در روستای خشک آباد مشکل آب وجود داشته و مردم همیشه با قناعت و سختی این وضعیت را تحمل کرده‌اند. توجه کنید که خط لوله بیست سال پیش به این روستا آمده و ما تنها در سال اول به شکل شبانه‌روزی آب داشتیم و در سال‌های بعد جیره‌بندی شروع شد به شکلی که آب در این روستا 48 ساعت قطع و تنها ده ساعت و با فشار بسیار کم وصل می شد. این خط لوله بین سه روستای خشک آباد، سلمانی و میسکَنَک مشترک است و چون روستای ما در انتهای این خط قرارگرفته به شکل مداوم با قطعی آب روبروست. در یک سال و نیم اخیر با همکاری و فداکاری مردم و دهیارهای این دو روستا و به قیمت قطعی آب اهالی سلمانی و میسکنک یک‌شب در میان چند ساعت آب داشتیم.

 بلوچ در پایان مکالمه‌ی تلفنی ضمن اشاره به موضوع آب‌شیرین‌کن کرگان می‌گوید: روستای خشک‌آباد در طرح آب‌رسانی توسط این آب‌شیرین‌کن قرار ندارد و موضوع مطرح‌شده توسط شرکت آب و فاضلاب روستایی به‌هیچ‌عنوان درست نیست.

15 روستای بشاگرد تا پایان سال آب‌دار  می‌شوند

 به ادامه‌ی گفتگوی اصلی برگردیم. به‌جایی که از مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب روستایی هرمزگان در مورد طرح آب‌رسانی 55 روستای بشاگرد پرسیدم و عبدالحمید حمزه پور در پاسخ گفت: آب این روستاها در حال حاضر از چشمه‌ها و سفره‌های ضعیف زیرزمینی تأمین می‌شود که با کوچک‌ترین خشک‌سالی دچار کمبود آب می‌شوند. این روستاها دارای شبکه‌های آب داخلی هستند و از طریق این منابع ضعیف آبی، آب‌رسانی می‌شوند. با اجرای فازهای مختلف پروژه بزرگ آب‌رسانی، روستاهای این منطقه به‌مرور از نعمت آب برخوردار خواهند شد و پیش بینی می شود تا پایان سال جاری 15 روستا از منبع پایدار سد سُهران آب‌رسانی شود.

تصاویر یک مستند در ذهنم مرور می‌شود. پیرمردی با الاغ خود به جستجوی آب در کوه‌های بشاگرد می رود تصویر کات می خورد و علی کوهنورد، رئیس شورای اسلامی روستای بُنگِرخ از توابع بخش مرکزی بشاگرد درحالی‌که در پس‌زمینه تصویرش کَپری دیده می‌شود، می‌گوید: 99 درصد روستاهای بشاگرد مشکل بی‌آبی دارند و روستای بنگرخ نیز یکی از این روستاهاست در طی این سال‌ها مسئولان مختلف برای رفع مشکل آب قول‌های زیادی به ما داده‌اند؛ حتی برای اجرایی شدن پروژه‌ها زمان تعیین کرده‌اند؛ اما تاکنون هیچ‌کدام از این قول‌ها عملی نشده است. وعده‌های مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب روستایی هرمزگان دیگر از شمار خارج‌شده است به شکلی که اگر حمزه پور به من بگوید الان روز است باور نمی‌کنم.  بارها قول خرید لوله و آب‌رسانی داده‌شده اما ما دیگر ناامید شده‌ایم چون هر بار که برای پیگیری مراجعه کرده‌ایم نتیجه‌ای نداشته است. حتی با ذوالقدر، نماینده‌ی مردم شرق هرمزگان در مجلس شورای اسلامی نیز مکاتباتی داشته‌ایم و قول‌های مساعدی را به ما داده‌اند اما چند روز پیش طی صحبتی که با این نماینده مجلس داشتیم گفت این موضوع از دست من خارج است. سد جگین در فاصله‌ی 20 کیلومتری  روستای ما قرار دارد و آب‌رسانی تا روستایی در 6 کیلومتری روستای بنگرخ انجام‌شده است. مشکل ما با لوله‌گذاری در این حدفاصل 6 کیلومتری مرتفع می‌شود اما متأسفانه پروژه‌های آب‌رسانی بشاگرد چندین سال است تعطیل‌شده و مسئولین ما را فراموش کرده‌اند.

روستای بدون آب نداریم

در سؤال سوم از عبدالحمید حمزه پور که مدت هشت سال است بر کرسی مدیریت آب و فاضلاب روستایی هرمزگان تکیه زده است در مورد بی‌آبی روستاهای قشم پرسیدم.

در پاسخ می گوید: ما روستای بدون آب نداریم. شما انگار از همه‌جا بی‌خبرید چراکه در جزیره‌ی قشم، بزرگ‌ترین طرح آب‌رسانی با حضور رئیس‌جمهور افتتاح‌شده و هم‌اکنون تمام روستاهای قشم دارای آب هستند. تأکید می‌کنم که با افتتاح این پروژه روستاهای قشم سه سال است که از طریق آب‌شیرین‌کن آب‌رسانی می‌شوند.

یک روز در ماه سهم رمکان از آب

در تماسی تلفنی با طاها ابراهیمی دهیار روستای رَمکان از بخش مرکزی شهرستان قشم وضعیت آب‌رسانی به این روستا را جویا می‌شوم. ابراهیمی می‌گوید: خط لوله حدود سه سال است که به روستای ما آمده است اما در ماه تنها یک‌بار آب‌داریم، مردم از طریق تانکرهایی که دارند آب‌گیری می‌کنند اما آب ذخیره‌شده در اکثر موارد کفاف مصرف یک ماه خانوارها را نمی‌دهد و مجبورند از طریق خرید تانکر آب نیاز خود را مرتفع کنند. جمعیت این روستا 5000 نفر است؛ قبل از لوله‌کشی میزان تانکرهای آب‌رسان کافی بود اما از روزی که لوله‌کشی انجام‌شده بسیاری از این تانکرها برای حمل مصالح تغییر کاربری داده‌اند و تأمین آب از طریق این تانکرها نیز با محدودیت‌هایی همراه است. توجه داشته باشید که مشکل آب‌رسانی توسط خط لوله از روز اول و پیش از وضعیت کم‌آبی امسال نیز وجود داشت. مردم انتظار دارند که باوجود لوله‌کشی مشکلی در تأمین آب نداشته باشند؛ اما متأسفانه  این‌گونه نیست.

لحظه‌ای مکث می‌کند و ادامه می‌دهد: برای رفع مشکل مردم این منطقه باید ظرفیت آب‌شیرین‌کن را افزایش داد، شرکت آب و فاضلاب روستایی میزان ظرفیت آب‌شیرین‌کن را 18 هزار مترمکعب اعلام کرده اما اخبار منابع غیررسمی حاکی از این است که تنها یک‌فاز از دو فاز آب‌شیرین‌کن در مدار قرار دارد.

قیمت آب را بازار سیاه و دلال‌ها مشخص می‌کنند

بلافاصله شماره ابراهیمی دهیار روستای دَرَکو از توابع  بخش شهاب شهرستان قشم را می‌گیرم (انگار که از چیزی مطمئن نباشم) تلفن را باکمی تأخیر جواب می‌دهد. از وضعیت آب‌رسانی در غرب جزیره‌ی قشم می‌پرسم. گویی هنوز امید دارم که من بی‌خبر باشم و همان‌گونه که مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب روستایی در آن گفتگو تأکید می‌کند مشکل آب مردم قشم مرتفع شده باشد.  ابراهیمی از آن‌سوی خط می‌گوید: حدود سه سال است که طرح لوله‌کشی به روستاها این منطقه(به‌جز دو روستا) انجام‌شده است اما هر 17 روستای بخش شهاب دارای مشکل آب هستند.  در مدت این سه سال تنها یک‌بار این روستاها از طریق خط لوله آب‌رسانی شده اند. مردم این روستاها نیاز آبی خود را با خرید تانکر آب مرتفع می‌کنند و با توجه به اینکه در طول یک ماه هر خانوار 5 نفره به 4 تانکر آب نیاز دارد و همچنین به دلیل وجود بازار سیاه و دلال‌ها قیمت آب تأمین‌شده توسط این تانکرها بسیار گران ( بین 50 تا 70 هزار تومان) است. جمعیت این 17 روستای بخش شهاب قشم در حدود 13 هزار نفر است. آب مبنا که توسط آب‌شیرین‌کن تأمین می‌شود 18 هزار مترمکعب است که شرکت آب و فاضلاب این مقدار را به شکل کامل خریداری نمی‌کند تنها نیمی از ظرفیت این آب‌شیرین‌کن یعنی در حدود 9 هزار مترمکعب در مدار قرار دارد.

تلفن را قطع می کنم، حرف های ابراهیمی تکان دهنده است.

آیا مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب روستایی هرمزگان از این مسایل بی خبر است؟

با توجه به اینکه آب شیرین کن منبع پایدار آبی محسوب می شود آیا می توان خشک سالی را دلیل مشکل آب در جزیره ی قشم دانست؟